Morgunblaðið - 30.07.1996, Blaðsíða 14

14 ÞRIÐJUDAGUR 30. JÚLÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
EIGIVIARHALD HÁLEIMDIS
á að dæma í slíkum málum og eiga
einstaklingar, sveitarfélög og
samtök sveitarfélaga, þ.e. upp-
rekstrarfélögin, að lúta því sem
einhveijir tilteknir aðilar telja vera
réttlætiskennd sína í sambandi við
eignarráð á landinu?"
Helgi Seljan, þingmaður
Alþýðubandalagsins á Austurlandi,
sagði fráleitt að engin takmörk
væru sett fyrir eignarrétti bænda,
sem teldu sig eiga Iand allt upp
undir jökla. „Hér er allt of langt
gengið og bændum einum í óhag
að halda sig fast við svona fráleita
hluti sem aðeins eru til þess fallnir
að vekja andúð á öðrum sjónar-
miðum þeirra sem eru eðlileg og
sanngjörn og ég styð.“
Fyrsti þéttbýlis-
þingmaðurinn
Nú varð Pétur Sigurðsson þing-
maður sjálfstæðismanna í Reykja-
vík fyrstur þingmanna þéttbýlis-
kjördæmanna að flutningsmönnum
frátöldum til að blanda sér í þessar
umræður. Pétur gerði að umræðu-
efni tilvísun flutningsmanns til
greinargerðar sem fylgdi tillögu
sem Pétur hafði flutt ásamt Matthí-
asi Bjarnasyni um að norðursvæði
Vestfjarða og Stranda yrði friðað.
„Við vildum vernda þetta land og
við vildum gera það að alþjóðar-
eign. En sannleikurinn er sá að
þessu hefur verið náð í dag. Það
er búið að friðlýsa þetta
svæði... og það tel ég vera mál
málanna," sagði Pétur. Hann sagð-
ist vera einn þeirra sem hefðu oft
horft til tillögu Alþýðuflokksmanna
og teldu að það sem þar kæmi fram
ætti mikinn rétt á sér.
„En ég tel að sú tillaga sem hér
er til umræðu ætti frekar að mót-
ast efnislega af því að fá úr því
skorið, hvar hinir gömlu almenn-
ingar séu sem eru skilyrðislaust
eign alþjóðar og til afnota fyrir
alþjóð, þ.á m. okkur sem í þéttbýl-
inu búum ... Það er búið að vera
stríð um [almenningana] í sumum
sýslum og sveitum landsins nú um
fjöldamörg ár, og ég held að Al-
þingi íslendinga ætti að fara að
ganga í það að skera úr um hvað
það er sem heitir almenningur í
fornum lögum. Tilheyrir þetta að
einhverju leyti okkur sem í þéttbýl-
inu búum, eða er þetta eingöngu í
þeirra eigu sem leiða fé sitt á af-
rétti, sem við svo erum að reyna
að myndast við af okkar skattfé
að græða upp vegna þess að við
viljum okkar landi vel og viljum
þar með vel búskap okkar bænda?“
Jón Helgason, þingmaður Fram-
sóknarflokksins og bóndi á Suður-
landi sagði tillöguna miða að því
að taka hlunnindi af þeim sem í
sveitunum búa og talið sé óeðlilegt
að þeir ýmist njóti einir eða krefji
aðra um gjald fyrir afnot. „En mér
finnst að það vanti þá að það komi
fram á móti að þeir sem í þéttbýli
búa og vilja fá afnot af þessum
hlunnindum, njóta einnig ýmiss
konar annarra hlunninda og að-
stöðumunar umfram þá sem í
sttjálbýlinu búa og ég hef ekki
heyrt minnst á það hér að þeir bjóð-
ist til þess að jafna þennan aðstöðu-
mun. Mér finnst að þeir þyrftu því
að gera það fyrst,“ sagði Jón
Helgason.
Hefðbundin
not haldist
Ekki hlaut tillaga krata af-
greiðslu á þingi vorið 1975.
1976 létu tveir þingmenn Al-
þýðuflokksins enn þetta mál til sín
taka. Bragi Siguijónsson og Jón
Ármann Héðinsson lögðu fram
frumvarp til laga um eignarráð
yfir landinu, gögnum þess og gæð-
um. Sveitar- og upprekstrarfélög
skyldu halda hefðbundnum afrétt-
amotum sínum án endurgjalds,
enda sinni þau hefðbundnum skyld-
um við afréttina og hlíti reglum
um ítölu, gróður og náttúruvernd.
í greinargerð sagði að ætlunin
sé að taka af tvímæli um að sveit-
arfélög og upprekstrarfélög hafi
einungis notarétt af afréttum til
beitar búað raska notum né skyld-
um sveitar- og upprekstrarfélaga
varðandi afréttarlönd."
Hér hefur verið tæpt á umræðum
um tillögur krata en fleiri þingmál
hafa tæpt á þessu máli og öðrum
skyldum. í umræðum 1976 kemur
fram hjá Ragnari Arnalds að hann
telji tillögur krata engu breyta þar
sem landeigendur muni telja eignir
sínar njóta verndar 67. greinar
stjórnarskrárinnar. Einfaldast væri
að taka á þessu máli með stjórnar-
skrárbreytingu. „Við alþýðubanda-
lagsm'enn höfum flutt tillögu um
svipað efni ... sem væntanlega
kemur til umræðu hér ... innan
tíðar. Að meginstofni til er hér um
svipaða tillögugerð að ræða og
svipað frumvarp og ég flutti ásamt
fleiri þingmönnum Alþýðubanda-
lagsins um miðjan seinasta ára-
tug.“
Hjörleifur
Guttormsson
Sighvatur
Björgvinsson
Kristín
Halldórsdóttir
Svanfríður
Jónasdóttir
Morgunblaðið leitaði viðhorfa fulltrúa stjómmálaflokkanna til
spumingarinnar um eignarhald á hálendinu og afstöðu þeirra til
hugmynda í frumvarpi til laga um afmörkun eignarlanda og þjóð-
lendna. Hér birtast sjónarmið fulltrúa Kvennalista, Alþýðuflokks,
Alþýðubandalags og Þjóðvaka, en ekki tókst í gær að ná tali af
talsmönnum annarra þingflokka í þessum málaflokki.
Hjörleifur
Guttormsson
Greina
milli afnota
og eignar-
réttar
„ÉG ER þeirrar skoðunar að það
beri að ganga eins langt og mögu-
legt er til þess að tryggja almanna-
rétt í óbyggðum og greina á milli
hefðbundins afnotaréttar og al-
menns eignarréttar,“ sagði Hjör-
leifur Guttormsson, þegar hann var
beðinn að lýsa viðhorfum sínum og
Alþýðubandalagsins til spurningar-
innar um eignarhald á hálendi
landsins. Hjörleifur kvaðst þá fyrst
og fremst með það í huga að
tryggja þjóðinni allri aðgang að
þessum svæðum og einnig að arð-
urinn af þeim auðlindum sem ás-
ættanlegt væri að nýta á þessum
svæðum rynni til þjóðarinnar allrar.
25% afsláttur af öllum plöntum fram að
verslunarmannahelgi. Lokað verslunarmannahelgina.
Gefðu þér tíma og gerðu góð kaup.
í Fossvogi
Fossvogsbletti 1 (fyrir neðan Borgarspítalo) Opið kl. 8 - 18, helgar kl. 9-17. Sími 564 1777
Línan er viðmiðunarlína til að ' * ' afmarka skipulagssvæði miðhá-
lendis. Sú lína hefur verið ákveðin í aðalatriðum og felst í henni skilgreining á mörkum
heimalanda og afrétta. Þessa markalinu hafa fulltrúar heimamanna og skipulags-
nefndar miðhálendisins komið sér saman um með samþykki viðkomandi sveitarstjórna.
Það skal hinsvegar sérstaklega áréttað að þessari línu er einungis ætlað að afmarka
skipuiagssvæði hálendisins. Hún segir ekkert um spurninguna hverjir eigi hálendið.
„Þetta er vissulega nálgun, sem
gæti leitt til niðurstöðu,“ sagði
Hjörleifur aðspurður um álit á
frumvarpi nefndarinnar um eigna-
mörk hálendisins, þar sem gert er
ráð fyrir að þjóðlendur verði lýstar
ríkiseign. Hjörleifur hefur flutt fjöl-
margar tillögur og frumvörp á Al-
þingi um eignarhald á auðlindum
landsins og hálendi. Á síðasta Al-
þingi flutti hann tvö frumvörp um
eignarhald á jarðhita og orku fall-
vatna í félagi við aðra þingmenn
Alþýðubandalags.
Hann sagði að sú leið frumvarps-
i_ns væri þó tafsöm að fela
Óbyggðanefnd að skera úr um
eignarhald á landi og fjalla um
kröfur þeirra sem telji sig rétthafa
og geti jafnvel skotið málum fyrir
dómstóla.
Þarf að svara kalli
Hæstaréttar
„Það þarf auðvitað að gerast hið
fyrsta að Alþingi svari kalli Hæsta-
réttar og móti sinn vilja til málsins.
Ég teldi það mjög jákvætt ef stjórn-
arfrumvarp kemur fram um málið
á komandi hausti en það er eftir
að sjá hvort samstaða verður um
málið í ríkisstjórn,“ sagði Hjörleifur.
„Um þetta höfum við Alþýðu-
bandalagsmenn flutt frumvörp
ítrekað og við höfum m.a. lagt til
að styrkja stjórnarskrárákvæði til
að lýsa almenna náttúruauðlindir
þjóðareign og þá ekki síst á hálend-
issvæðum. Hann sagði að auk
frumvarpa til laga hefðu fulltrúar
Alþýðubandalagsins í stjórnar-
skrárnefnd lagt til að þetta yrði
tryggt með stjórnarskrárákvæði en
það hefði ekki náð fram að ganga.
Almennt hefðu tillögur Alþýðu-
bandalagsmanna og meðferð þeirra
strandað á meirihluta Alþingis
vegna tilvísunar til væntanlegra
frumvarpa sem síðan hafi ekki litið
dagsins ljós. „Svo að hér er ekki á
vísan að róa þótt þessi nefnd skili
af sér fullbúnu frumvarpi í haust.“
Hjörleifur sagði einnig einkenni-
legt að gera ráð fyrir að forsætis-
ráðherra annaðist málefni þjóð-
lendna, hann teldi nær að fela það
umhverfisráðuneytinu þessi mál.
Sjálfsagt vörðuðu þau þó einnig
félagsmálaráðuneyti og fjármála-
ráðuneyti.
Þá kvaðst hann telja að lög um
eignarhald þjóðarinnar á hafsbotn-
inum, sem samþykkt voru á grund-
velli þingmannafrumvarps sem
Hjörleifur flutti, gætu orðið ákveð-
ið fordæmi fyrir því hvernig taka
mætti á spurningum um eignarhald
hálendis og auðlinda.
Sighvatur
Björgvinsson
Hreyft
málinu á
hverju
þingi
SIGHVATUR Björgvinsson, þing-
maður Alþýðuflokksins, segir að
Alþýðuflokksmenn hafi á einn eða
annan hátt hreyft spurningunni um
eignarhald hálendisins og auðlinda
þess, á hverju einasta þingi undan-
farinn aldarfjórðung og lagt þunga
áherslu á málið í stjórnarmyndunar-
viðræðum. Alþýðuflokkurinn hafí
komið ákvæði um þjóðareign á landi
og landgæðum í stjómarsáttmála
ríkisstjórnar Davíðs Oddssonar en
niðurstaða hafí þá ekki fengist í
málið vegna deilna við Sjálfstæðis-
flokkinn um það hvort verið væri
að gera einkaeignir upptækar.
Hann segist telja ljóst að Alþýðu-
flokkurinn muni styðja á Alþingi
frumvarp á borð við það sem nefnd
um eignarhald að almenningum og
afréttum hefur skilað drögum að
eins og sagt var frá í Morgunblað-