Morgunblaðið - 25.08.1996, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 25. ÁGÚST 1996 B 7
Dulmálslykíll
nasistanna
Spennusöguhöfundurínn Robert Harrís hef-
ur ímyndað sér hvemig heimurinn liti út
ef nasistar hefðu sigrað í seinni heimsstyrj-
öldinni í metsölubókinni Föðurland, en nýj-
asta bók hans heitir „Enigma“ og segir
af því hvernig bandamönnum tókst að
ráða dulmálskerfí nasistanna, að sögn
Amalds Indriðasonar.
EKKI fleiri nasistasögur; breski spennusöguhöfundurinn
Robert Harris.
BRESKI rithöfundurinn og sagn-
fræðingurinn Robert Harris vakti
fyrst athygli fyrir fjórum árum
þegar hann sendi frá sér spennu-
söguna Föðurland eða „Fath-
erland“. í henni ímyndaði Harris
sér að nasistarnir hefðu sigrað í
seinni heimsstyijöldinni og gerðist
sagan í Berlín árið 1965 þegar von
var á forseta Bandaríkjanna, Jos-
eph Kennedy, til Þýskalands. Harr-
is lék sér á margan hátt forvitni-
lega með þessa ógnvænlegu heims-
mynd og úr varð metsölubók þar
sem spennan snérist um hvort
leyndarmálið um útrýmingu gyð-
inga kæmist í hámæli. Harris hefur
sent frá sér nýja spennusögu, sem
gerist í seinni heimsstyijöldinni.
Hún heitir „Enigma“ eða Dulmáls-
lykillinn og segir af því hvernig
bandamönnum tókst að ráða dul-
mál nasistanna. Sagan fæst nú í
bókabúðum í kiljuformi.
Nasistarnir töldu sig örugga með
dulmálssendingar sínar. Þeir höfðu
hannað sérstakt morse-senditæki,
sem kallað var Enigma (Ráðgáta),
með 150 milljón sendimöguleikum
á dulmáli svo ef þú ekki þekktir
inná kerfið var ekki nokkur von til
þess að skilja sendingarnar sem fóru
á milli höfuðstöðvanna i Þýskalandi
til lofthersins, sjóhersins, landhers-
ins og kafbátaflotans. Bretarnir
settu upp búðir í smábænum Bletc-
hley þar sem færustu stærðfræðing-
ar landsins komu saman, m.a. Alan
Turing einn af frumkvöðlum nútíma
tölvusmíði, og reyndu að leysa dul-
málið. Þeim tókst hið ómögulega
og bandamenn höfðu lengi vel i
stríðinu einstaka innsýn í hernaða-
raðgerðir nasistanna.
Nasistarnir framleiddu 200.000
Enigma senditæki og dreifðu um
gjörvalt hernaðarnet sitt í Evrópu
en Harris finnur spennusögunni far-
veg í eltingarleik vísindamannanna
við tímann. Nasistarnir höfðu hann-
að þróaðra og sterkara senditæki
fyrir kafbátaflotann sinn. Alls höfðu
þeir 46 kafbáta í Atlantshafinu sem
biðu þess að sökkva skipalest frá
Endurreisn
Frúarkirkj-
unnar
Dresden. Reuter.
FYRSTA guðsþjónustan, sem farið
hefur fram í Frúarkirkjunni í
Dresden, frá því hin glæsilega
kirkja í barokkstíl eyðilagðist í
sprengjuregninu á borgina í febr-
úar 1945, fór fram á miðvikudag
með vígslu nýendurreistrar graf-
hvelfingar kirkjunnar. Vinna við
endurbyggingu Frúarkirkjunnar
hófst árið 1993 en að ljúka endur-
byggingunni mun væntanlega taka
10-15 ár til viðbótar og kosta um
250 milljónir marka, eða um 11
milljarða króna. Enn sem komið
er hefur þó ekki tekizt að safna
meiru en sem nemur um tíunda
hluta þeirrar upphæðar.
Bandaríkjunum sem samanstóð af
117 kaupskipum með 9.000 sjó-
mönnum og 1.000 farþegum. Það
réð á að vita hvar kafbátar nas-
istanna lágu og á meðan vísinda-
mennimir í Bletchley unnu myrkr-
anna á milli við að ráða dulmálið
færðist skipalestin nær Evrópu og
skeytum kafbátanna. „Án mann-
anna í Bletchley og þróaðri tækni
til að ráða dulmálskerfi nasistanna
hefðu Þjóðveijarnir vel getað sigrað
í stríðinu," hefur danska blaðið Berl-
ingske Tidende eftir Robert Harris.
„Það hefði í það minnsta dregist á
langinn um eitt eða tvö ár og eina
leiðin til að stöðva Hitler hefði verið
að varpa kjarnorkusprengju á Berl-
ín. Mennirnir í Bletchley breyttu
gangi sögunnar og þegar ég komst
að því fyrir nokkrum árum var ég
ráðinn í að skrifa bók um mennina
sem leystu dulmál nasistanna."
Harris hóf að rannsaka hvað
nákvæmlega fór fram i Bletchley.
Hann skoðaði það sem eftir stóð
af braggahverfi vísindamannanna
í bænum, fékk aðgang að skjölum
um starfsemina þar og tók viðtöl
við þá sem þar störfuðu. „Fram til
1975 heyrði starfsemin undir ríkis-
leyndarmál. í meira en 30 ár höfðu
því vísindamennirnir haldið vinnu
sinni í stríðinu leyndu. Þeir höfðu
hvorki getað talað við vini sína né
fjölskyldu og bæjarbúar í Bletchley
höfðu ekki hugmynd um hvað fram
fór í bænum þeirra, en alls unnu
um 10.000 manns í bröggunum í
Bletchley undir stríðslok. Því var
mjög erfitt fyrir mig að kynnast
lífi þessara manna. Margir þeirra
vissu af sprengjuárásum Þjóðveij-
anna á breska bæi þar sem þeir
sjálfir áttu fjölskyldur. En þeir
höfðu engin tök á að vara fólk sitt
við, því nasistana máttu alls ekki
svo mikið sem gruna að Bretarnir
réðu yfir dulmálslykli þeirra. Það
var einstaklega erfitt fyrir þá en
þeir vissu að starf þeirra var mikil-
vægara en meira að segja sprengju-
árásir bandamanna á Þýskaland.
Aldrei áður í sögunni hafði einn
stríðsaðili vitað jafnmikið um
hinn,“ segir Harris.
Harris er mikið lesinn höfundur.
Fyrsta skáldsaga hans, Föðurland,
hefur verið þýdd á 25 tungumál og
seld um heim allan í um fimm millj-
ónum eintaka. „Ég hef engan áhuga
á því að auka við staflann af ólesn-
um bókum. Ég vil að sjálfsögðu að
bækur mínar séu keyptar og lesnar
af eins mörgum og mögulegt er og
þess vegna reyni ég að láta taka
eftir mér á þessum gríðarlega stóra
spennusögumarkaði. Ein leiðin til
þess er að láta gera kvikmyndir
eftir bókum mínum. Kvikmyndaút-
gáfa spennubóka þýðir mikla sölu-
aukningu.“ Harris er reyndar langt
í frá ánægður með hvernig Föður-
land var kvikmynduð með Rutger
Hauer í aðalhlutverki, en myndin
fæst hér á myndbandaleigunum.
Hann bindur vonir við að kvikmynd-
aútgáfa „Enigma" verði betur
heppnuð, en einn af þeim sem fjár-
fest hefur í framleiðslunni er rokk-
arinn Mick Jagger.
Annars einbeitir Harris sér mest
þessa dagana að næstu spennusögu
sinni en hún gerist mun nær nútím-
anum en hinar tvær bækur hans.
Eða eins og hann segir sjálfur: „Nú
er ég hættur að skrifa um nas-
istana.“
UTSOLULOK
A Laugaveginum
Nú slúum viö botninn úr
útsölunni og bjóðum ykkur
vörur á hlægilegu veröi.
OPIÐ I DAG
SUNNUDAG
frá kl. 13 til 17
HERRADEILD:
Jakkaföt áöur 25.900
nú 6.900
Jakkaföt m. vesti
frá 9.900
Charlys Company,
Obvious jakkaföt
m. vesti atmr 35.900
nú 14.900
Stakir jakkar áöur 12.900
nú 3.900
Peysur frá 990
Bolir frá 500
Buxur frá 500
Skyrtur
Úlpur
frá
frá
500
3.900
SKODEILD:
Skór frá 990
Tiffany's skór áöur 7.500
nú 1.900
Trend design áöur 6.900
nú 2.900
Destroy áöur 8.900
nú 3.900
Markabur í kjallara allt
á 500 og 990
DÖMUDEILD:
Bolir frá 500
Peysur frá 990
Kookai hettupeysur 3.800.
nú 1.500
Flauelsjakkar áöur 7.900
nú 3.900
Dömudeild:
511 1717
Herradeild
511 1718
Skódeild:
511 1727
Everlast íþróttagallar
barnastærðir (10-16)
2.900
Everlast peysur 1.490
Everlast buxur 990
Jakkar frá 3.900 SNYRTIVÖRUDEILD:
Buxur frá 990 Undirfatnaöur Ilmvötn GÓÐ TILBOÐ
Kjólar frá 990 Snyrtivörur Skartgripir mikill
Blússur frá 1500 Sokkabuxur * afsláttur
VERÐHRUN-VERÐHRUN