Morgunblaðið - 15.12.1996, Blaðsíða 8

8 B SUNNUDAGUR 15. DESEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
JENNA Jensdóttir.
Að veita hollt
veganesti
Á jólum verður flutt sjónvarpsleikrit fyrir
börn eftir sögu Jennu Jensdóttur. Og enn
koma í jólabókunum sögumar um hana
Öddu, vinsælar í hálfa öld. Elín Pálmadóttir
komst að því að nær áttræðu er Jenna enn
full af áhuga að veita ungmennum hollt
veganesti. Jafnframt að þroska sjálfa sig
og aðra. Er að pæla í ákveðnum heimspek-
ingum og skáldum og sækir endurmenntun-
arnámskeið um Ibsen í HÍ.
t.d. ekki gleyma því svo iengi sem
hún lifirþegar 15 áragamall dreng-
ur grúfði andlitið í höndum sér og
grét og grét af því að mamma
hans var búin að reka pabba hans
út. Ekki af öðru en að pabbi piss-
aði utan við klósettið, þurrkaði ekki
af sér og skildi gleraugun sín eftir
hingað og þangað. Þetta var tilefn-
ið í hans huga, hún var orðin með-
vituð sem kallað er. En eins og við
vitum hafðist margt gott upp úr
kvennabaráttunni eins og allri ann-
arri byltingu. En ég var alltaf
hrædd þá og ég held að sá ótti sé
komin til skila núna,“ segir Jenna.
„Þetta máttu vel segja.“
Þetta er eins og í bókmenntun-
um. Um tíma fengu Oddubækurnar
ákaflega óvægna gagnrýni. Þær
þóttu of góðar, efnið of jákvætt,
krakkarnir kynntust ekki lífinu.
Ekkert væri til dæmis skrifað um
kynlífið í sambandi kærastann
hennar Öddu. Á sama tíma tók
danskur bókmenntafræðingur og
læknir, Hans Ribe, þær allar fyrir
og sagði þetta vera sjúklega póli-
tíska áráttu. Þessar bækur voru
skrifaðar handa börnum og við
gagnrýnina fannst mér þær vera á
réttri leið til að koma því fram sem
ég taldi vera börnum til góðs í
uppeldi. Mér fannst ekki eiga að
skrifa til að kynna börnum kynlíf,
ofbeldi og hvers kyns vandamál.
Nú er hamast við biðja um þessar
bækur, fólk búið að fá nóg af hinu.
Ég vissi að allir hlutir fara hring-
inn. Vildi þegja og gerði það. Nú
er að koma í ljós að það hefur góð
áhrif á börn að lesa það sem hefur
uppeldislega gott gildi. Hinu kynn-
ast þau. Við erum alltaf að taka
frá þeim eitthvað, sem þau eiga að
fá að kynnast sjálf og þroskast af
því.“
Jenna og Hreiðar gáfu út 28
bækur og fengu öll barnabókaverð-
laun sem veitt voru. Jenna hafði
þó byijað að skrifa fyrr. Skrifaði
smásögu sem birtist undir dul-
nefni. 17 ára gömul fékk hún verð-
Morgunblaðið/Kristinn
laun fyrir sögu í útvarpinu, 25 krón-
ur, sem hún lét föður sinn hafa.
Það kom sér mjög vel fyrir fátækt
heimili. Þá var hún nýbúin að missa
móður sína. Þau bjuggu fyrir vest-
an, i Dýrafirðinum. Jenna skrifaði
þá fleiri smásögur sem birtust í
tímaritum undir dulnefni og hefur
aldrei gefið sig fram sem höfundur
þeirra. Hún hefur síðan átt mikið
af sögum og ljóðum í blöðum og
tímaritum. 1975 gaf hún út ljóða-
bók. Og nýlega gaf hún út litla bók
með sögum og ljóðum, m.a. úr
Kínaför sem hún fór í 1984. „Bók-
in er bara fyrir mig, vini og kunn-
ingja,“ segir hún.
Kenndi börnunum
nútímaljóð
Margir fullorðnir úr öllum stétt-
um þjóðfélagsins hafa oft sagt að
þeir hafi fyrst lært að meta bók-
menntir og fengið áhuga á ljóðlist
hjá henni Jennu. Sennilega er kom-
ið á fjórða áratug síðan viðmælandi
hennar nú fékk að sitja inni í
kennslustund hjá henni í Langholts-
skóla, þar sem hún var að kenna
14 og 15 ára unglingum ljóðlist,
sem var einsdæmi þá.
„Ég fékk leyfi frá menntamála-
ráðuneytinu til að kenna smásögur
og ljóð, líka eftir nútímahöfunda.
Mér fannst að börnin færu á mis
við svo mikið,“ útskýrir Jenna.
„Ljóðin hafði ég fyrri veturinn.
Fékk bækur lánaðar á bókasöfn-
unum. Væru börnin 28 tókum við
fyrir 28 höfunda. Jóhannes úr Kötl-
um var elsti höfundurinn og svo
höfundar allt fram á þann dag. Ég
tók fyrir nýjar bækur, kynnti höf-
undana. Mér þótti vænt um að
börnin skildu þetta. Þau fóru heim
með bækurnar, hvert hafði sinn
höfund. Þau lærðu ekki ljóðin, held-
ur lásu sinn höfund, skrifuðu um
hann og lásu upp. Hin hlustuðu á.
Ég fékk í bekkinn tvo rithöfunda
ÞEIR eru líklega orðnir
æði margir sem hún
Jenna Jensdóttir hefur
með handleiðslu komið
til nokkurs þroska. í
áratugi kenndi hún börnum á öllum
aldri, svo og fullorðnum, og enn
er hún, 78 ára gömul, að færa
ungmennum hollt veganesti, sem
þau kunna vel að meta.
Á annan jóladag verður frum-
flutt sjónvarpsleikrit fyrir börn,
byggt á sögunni Mýsla litla sem
hún samdi fyrir tveimur árum.
Egill Eðvarðson, höfundur sjón-
varpshandritsins, nefnir myndina
Músina Mörtu.
„Ég skrifaði þessa sögu 1994 til
að senda litlum vini mínum, honum
Hrólfi Þorrasyni. Svo var hringt í
mig frá Sjónvarpinu og ég sendi
þeim söguna. Síðan var hún valin
til að verða sjónvarpsmynd sem
sýnd verður af íslands hálfu á
Norðurlöndum. Mér þótti mjög
vænt um þetta. Ég settist niður og
betrumbætti söguna og bað um að
Egill, sein ég þekki frá því hann
lék sér með sonum mínum, gerði
myndina. Mýsla litla hét sagan
min. Músin Marta segir Egill að
sé til komið af því að lagið sem
Arnljótur syngur er úr óperunni
Marta. Það er Arnljótur, sonur Sig-
urðar Örlygssonar, sem leikur
drenginn. Við að vera með þessu
kvikmyndafólki við upptökurnar á
Eyrarbakka sá ég inn í nýjan heim.
Þetta er svo frábært fólk. Ég var
líka í kirkjunni þegar þeir voru að
taka upp í Fossvogskirkju. Það var
alveg yndislegt."
Öddubækurnar eftir Jennu og
Hreiðar, sem voru 7 bindi, hafa
verið að koma út í hálfa öld, alltaf
jafnvinsælar. Komnar í yfir 50 þús-
und eintökum. Ein þeirra kemur
út fyrir þessi jól.
„Þær eru raunar heldur eldri,
sem liggur í því að ég á stærri hlut-
ann í þeim. Við Hreiðar sömdum
barnabækurnar saman, en þó var
hann frekar með bækur fyrir stráka
og ég með Öddubækurnar þótt við
töluðum saman um efnið. Ég var
tveimur árum áður búin að skrifa
handritið að fyrstu Öddubókinni,
sem við lásum fyrir börnin í Hreið-
arsskóla á Akureyri. En það er rétt
að 50 ár eru síðan fyrsta Öddubók-
in var gefin út hjá Æskunni. Sög-
urnar af Öddu byija þegar hún er
lítil og enda á þessum venjulegu
tímamótum þegar hún trúlofast.
Börnin urðu útundan
Allan þann tíma var Jenna sem
kennari í nánum samskiptum við
börn og unglinga. „Ég kenndi fyrst
við barnaskóla á Akureyri, svo
gagnfræðaskóla og eftir að ég flutti
til Reykjavíkur þá bara unglingum
og fullorðnu fólki, ekki bömum.
En ungum börnum kynntist ég þeg-
ar ég kenndi í Hreiðarsskóla á
Akureyri. Hann var það sem þá var
kallað smábarnaskóíi, fyrir 5 og_ 6
ára börn, eins og ísaksskóli. Ég
brosi stundum þegar fólk stendur
núna á öndinni yfír ýmsum nýjung-
um í kennslunni, því það sama hafði
verið í Hreiðarsskóla fyrir 50 árum
og er enn í ísaksskóla. Hann hefur
aldrei látið leiðast út í þynnku í
kennslunni. Þetta voru heldur ekki
nýjungar frá okkur. Það er ekkert
nýtt undir sólinni,“ segir Jenna og
kímir.
Og hafa börnin þá ekki heldur
breyst mikið? „Börnin eru í eðli sínu
svipuð,“ svarar Jenna. „En nútím-
inn og þessar miklu breytingar sem
urðu þegar konurnar fóru svona
mikið út að vinna held ég að hafi
orðið til þess að börnin vildu gleym-
ast. Mottóið varð: hugsaðu um
sjálfa þig. Það gleymdist að það
þurfti margt að gera áður. Ég held
að það eigi stóran þátt í því hve
börn eru í firrtri veröld núna. Þó
held ég að ég sé virkileg kvenrétt-
indamanneskja. En það er mín lífs-
reynsla að allt sem fer offari, hvort
sem það er samfélagið eða einstakl-
ingurinn, skili sér í einhveiju sem
maður glatar um leið, stundum
meiru en vinnst. Þessar breytingar
hefðu þurft að hafa meiri aðdrag-
anda og öðruvísi. Það hugsaði eng-
inn um börnin.“
Þessa urðu kennarar í nálægð
við börnin oft varir. Jenna segist