Morgunblaðið - 26.03.1997, Síða 22

22 MIÐVIKUDAGUR 26. MARZ 1997
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Listahátíð í Toronto í sumar
HAMRAHLÍÐARKÓRINN, Skólakór Kárnsess,
leikhópurinn Bandamenn og Trio Nordica verða
meðal íslenskra listamanna sem taka þátt í lista-
hátíð í Kanada í sumar. íslenzkir rithöfundar
verða á norrænni bókmenntahátíð í Toronto
þeir Einar Már Guðmundsson, Einar Kárason,
Matthías Johannessen og Thor Vilhjálmsson.
Átta norðlægustu þjóðir heims taka þátt í
þessari listahátíð, sem haldin verður í Toronto
í Kanada í júní í sumar, það eru þær þjóðir sem
liggja næst norðurheimskautinu, Danmörk,
Finnland, Svíþjóð, Noregur, Rússland, Banda-
ríkin (Alaska) og Kanada.
Á þessari listahátíð, sem er hin fyrsta sinnar
tegundar, er megináhersla lögð á tónlist, en
einnig er um að ræða bókmenntir og nútímal-
ist af ýmsu tagi. Hátíðin er haldin af frum-
kvæði nýstofnaðs Norðurheimskautsráðs (Artic
Council). Það var stofnað formlega á fundi, sem
haldinn var í Kanada í september á síðasta ári
og er ísland meðal stofnríkja ráðsins.
Við undirritun stofnsamningsins sagði Hall-
dór Ásgrímsson utanríkisráherra meðal annars:
„Stofnun ráðsins er afar þýðingarmikil í
hugum íslendinga, - við lítum á það sem for-
gangsverkefni og skyldu okkar að taka þátt í
samvinnu með öðrum aðildarríkjum að ráðinu
til þess að þróastarfsemi ráðsins í átt til vernd-
unar umhverfisins í norðri.“
í stofnsamningnum er einmitt gert ráð fyrir
að umhverfismál hafi forgang, en einnig verði
lögð áhersla á að styrkja efnahagsstöðu þjóð-
anna, félagslega velferð þegnanna og menning-
ararfleifð ríkjanna.
Listahátíðin á eftir að vekja verulega athygli,
ekki eingöngu í Norður-Ameríku heldur einnig
í Evrópu og gera má ráð fyrir að tugir milljóna
manna muni fýlgjast með hátíðinni því kana-
díska ríkisútvarpið tekur virkan þátt í hátíðinni
og verður verulegum hluta hennar útvarpað um
allt Kanada, til Bandaríkjanna og einnig til
Evrópu í samvinnu við Evrópusamband útvarps-
stöðva, EBU. Þá er ennfremur gert ráð fýrir
að sjónvarpað verði frá sumum tónleikanna.
íslendingafélagið í Toronto hefur sett á lagg-
irnar sérstakan starfshóp sem hefur það hlut-
verk að skipuleggja móttöku listamanna frá
íslandi. Ennfremur hafa íslendingafélög annars
staðar í Kanada og Bandaríkjunum sýnt áhuga
á að fá einhveija listamannanna til sín og er
undirbúningur að því hafinn.
Orka lands
oglita
MYNPLIST
Ilafnarborg
MÁLVERK O.FL.
Sigrún Harðardóttir/Elías B. Hall-
dórsson. Opið kl. 12-18 alla daga
nema þriðjud. til 7. apríl; aðgangur
kr. 200 (gildir á báðar sýningar);
sýningarskrá S.H. kr. 300.
Á NEÐRI hæð menningarmið-
stöðvar Hafnarfjarðar í Hafnar-
borg standa nú yfir tvær sýningar
listamanna, sem eiga það sameig-
inlegt að líta til náttúrunnar um
viðfangsefni sín, en vinna síðan
að mestu úr þeim á óhlutbundinn
hátt. Málverkið er ráðandi þáttur
í sýningunum, en í báðum koma
þó aðrir þættir inn sem auka á þá
vídd myndlistarinnar, sem lista-
fólkið leitast við að túlka.
Þessi samanburður og um leið
munur á efnistökum gerir það
skemmtilega ferð fyrir listunnend-
ur að kynna sér þessar sýningar,
sem og þá þriðju sem fjallað verð-
ur um sérstaklega.
Sigrún Harðardóttir
Listakonan vakti fyrst á sér at-
hygli fyrir rúmum áratug þegar
hún kom myndbandsverki fyrir í
Öskjuhlíð í Reykjavík, og ári síðar
þegar hún sýndi málverk og mynd-
band í Galleríi Borg. Þá vann hún
út frá manninum og andliti hans,
þó úrvinnslan væri ekki endilega
bundin við þann hlutveruleika.
í sýningu sinni í Sverrissal finn-
ur Sigrún sinn grunn í hverum
landsins og þeirri orku og þrýst-
ingi náttúrunnar, sem þeir eru tákn
fyrir. Sýningunni hefur hún gefið
yfirskriftina „hver/hvar“, og spilar
hér saman ýmsum þeim þáttum
sem verða áberandi við nánari
skoðun þessa rymjandi fyrirbæris,
og ber þar hæst hrynjandi hrin-
grásar hljóðs annars vegar og
kröftugra gufustróka og kyrrðar
eftirvæntingarinnar hins vegar.
Þetta er meðal annars gert með
innsetningu myndbands og hljóð-
upptöku sem hefur verið komið
fyrir í þremur súlum á gólfi salar-
ins, sem minna um margt á virkjun
orkunnar, sem hér er fjallað um.
Vegna þessa fylgja hljóð goshvers-
ins gestum um salinn á meðan
þeir skoða nánar málverk Sigrúnar
sem tengjast hverum.
Þijú af þessum verkum benda
gestum á að í raun er ekki hægt
að fanga jafn hverfult fyrirbæri
og goshver í ákveðnu formi. Þann-
ig leggur „Hver á lengd“ áherslu
á með hvaða hætti ummerki hvera
dreifast um sjóndeilarhringinn,
„Hver á breidd“ vísar til umfangs
þeirra, og „Hver á hæð“ til þess
hvemig þeir rísa skyndilega úr
engu og teygja sig til himins. Önn-
ur málverk bera einungis heitið
„Hverhyrningur" og visa til þess
að í raun getur einn flötur aðeins
sýnt örlítinn bút af því mikla sjón-
arspili, sem gufuhver býður upp á.
Málverkin eru í sem einföldustu
formi samspil blárra, hvítra og
gulra lita, sem búa við stöðuga
spennu og innri átök. Hvítfýssandi
hveragos ber við brennisteinsgula
jörð umhverfís, og blár himinn
tekst á við hvíta gufuna um yfír-
ráðin í hveijum fleti fýrir sig. Gest-
urinn getur fylgst með þessari
baráttu frá einum fleti til annars,
og þannig séð hvernig náttúruöflin
og litirnir takast stöðugt á.
Hér er unnið úr óstöðugu mynd-
efni af krafti og útsjónarsemi, sem
hentar viðfangsefninu vel. Orka
landsins er listafólki óþijótandi við-
fangsefni, og hér hefur skapandi
listakona tekist á við það með eink-
ar fijóum hætti.
Elías B. Halldórsson
í kaffistofu Hafnarborgar hefur
verið settur upp nokkur fjöldi lí-
tilla málverka og teikninga frá
hendi Elíasar B. Halldórssonar.
Elías er best kunnur fyrir ríkulega
beitingu litanna í óhlutbundnu
málverki og grófgerða svartlist þar
sem þjóðsagnaminni hafa verið
ráðandi viðfangsefni.
Þessi litlu málverk bera vinnu-
brögðum listamannsins gott vitni,
en hér má fínna nokkra fleiri
flokka viðfangsefna heldur en al-
mennt hafa verið á sýningum hans.
Þannig eru hér nokkrar vel upp-
byggðar landslagsmyndir, þar sem
formið og sterkir grænir litirnir
lúta forminu ágætlega, eins og
sést t.d. í „Berufjörður" og „Ljúfur
blær“.
í afstrakverkunum eru aðrir litir
ráðandi, en orkan er hér sem oftar
aðalsmerki myndverka Elíasar.
Sem dæmi um slík verk má nefna
„Hér sé Guð“ og „Kvöldsólar-
brenna“. Veðrabrigði eru einnig
nokkur þáttur í þessum verkum
sem koma skemmtilega fyrir, t.d.
„Þvali“ og „Þar sem blærinn er á
ferð.“
Einn flokkur mynda hér kemur
nokkuð á óvart, þar sem undirritað-
ur minnist þess ekki að hafa séð
slík verk Elíasar fyrr á sýningum,
en það eru nokkrar módelmyndir
af kvenfyrirsætum, þar sem einföld
teikningin ræður ríkum. Þetta eru
stílhreinar og vel unnar myndir,
sem verða afar nánar í þeirri smæð,
sem hér um ræðir. Allar sóma sér
vel á veggjunum, og er „Fjarskin"
gott dæmi um þá eiginleika, sem
hér eru á ferðinni.
Þessi litla sýning kemur þægi-
lega á óvart, og ætti í raun skilið
veigameira umhverfi til að verkin
fengju notið sín til fulls.
Eiríkur Þorláksson
MYNDOST
L i sta kot
HUGMYNDAFRÆÐI
Dröfn Guðmundsdóttir. Opið
mánud.-föstud. 12-18. Laugard.
10-18. Sunnud. 14-18. Til 3. apríl.
Aðgangur ókeypis.
SÝNING Drafnar Guðmunds-
dóttur fjallar um minni úr bernsku
og nefnist „af mæli“. Hefst á tveim
uppdráttum af Reykjavík, annars
vegar frá 1947, en hins vegar frá
1997. Á þeim sér gesturinn svart
á hvítu hvemig borgin hefur þan-
ist út til allra átta nema helst til
hafs, er þó ekki laust við það líka
litið til framkvæmda meðfram
strandlengjunni. Ennfremur hefur
Dröfn í þráðbeinni láréttri línu rað-
að upp miklum fjölda gylltra
tvinnakefla um veggi innra rýmis
sem visa sömuleiðis til fortíðar
framrásar og tímalengda. Munur-
inn er sá að form þeirra er jafnan
eins, þrátt fyrir allar aðrar breyt-
„Af mæli“
ingar, nýja tíma og
uppstokkanir. Hið
elsta er einnig frá
1947 eins og landa-
kortið og síðan eitt
fyrir hvert ár fram til
1996, þar leiðir kopar-
þráðurinn í gyllta
pijóna og bandhnykil.
Loks er lífspijónið
núna sem er digrara í
ummáli og með laus-
um þráði og vísar til
hins ókomna. Þetta
eru þannig skírskotan-
ir til tímans og fram-
rásarinnar, bems-
kunnar og uppvaxtar-
áranna, mömmu og
ömmu listakonunnar. íðum pijón-
anna, nálarinnar og saumavélar-
innar er tengdust þeim frómu kon-
um. „Lífið öllu langt af ber,/ lífi
dufti þjónar,/ lífí birt-
an löguð er,/ líf sér
stakkinn pijónar.
(Bjöm Gunnlaugs-
son). Tvinnakeflin
holdguðust í líki búka
manna og dýra. Lang-
ur ormur var gerður
úr tíu, jafnvel tuttugu
stykkjum, þeim raðað
í myndir og þau mál-
uð. Hver lögun hafði
sitt gildi. Handleggir
og fótleggir á dúkku
úr aflöngum og mjó-
um tvinnakeflum,
hausinn úr stuttum og
breiðum. Búkurinn
vafinn með tuskum og
leikfangið ómótstæðilega hafði svo
gott sem fengið sjálfsvitund, var
fullskapað.
Uppdrættirnir herma frá fram-
Dröfn
Guðmundsdóttir
rás byggðar og miklum umskipt-
um, sem hafa þróast á markaðan
en býsna einhæfan og óskipulegan
hátt, nema á uppdráttunum. í öllu
falli ef við höldum okkur við hið
lífræna, organíska, og burtkústum
reglustikunni. Hins vegar er
tvinnakeflið háð ákveðnum klass-
ískum staðli, svo þráðurinn haldist
á því og breytist ekki.
Lesa má sitthvað út úr þessari
innsetningu, ekki aðeins fortíðar-
þrá heldur og mun frekar hug-
myndafræði í anda nútímans, sem
réttilega höfðar ekki síður til eldri
gilda en dagsins. Þannig séð hefði
leiðsögn listakonunnar mátt vera
skýrari og afdráttarlausari, því
framkvæmdin virkar opin og tóm-
leg í rýminu. Vekur upp fleiri
spurningar en hún nær að svara
um leið og áreitið verður full hrátt
og almennt. Engu að síður er
gjörningurinn verður allrar at-
hygli, fullgildur og harla óvenju-
legur á staðnum.
Bragi Ásgeirsson
Nýjar bækur
• ALLTumnudd hefurverið
endurútgefín. Bók þessi hefur
víða verið notuð af fagmönnum
jafnt sem leikmönnum en í henni
er að fínna leiðbeiningar um
austrænar og vestrænar nudd-
aðferðir - heildarnudd, shiatsu
og svæðanudd.
Hallgrímur Þorsteinn Magn-
ússon læknir ritar formála og þar
segir m.a.: „Það eru nokkrir hlut-
ir mjög merkilegir við þessa bók.
Bókin leggur mjög mikla áherslu
á hugarfar einstaklingsins, bæði
hjá þeim sem nuddar og eins hjá
þeim sem nuddið fær. Þetta kem-
ur mjög vel heim og saman við
rannsóknir sem gerðar hafa verið
á nuddmeðferð þar sem það
skiptir mjög miklu máli að gott
samband skapist á milli beggja
aðila til þess að nuddið gefi
árangur."
Útgefandi er Skjaldborg. Bók-
in hefur verið uppsled um skeið
en fæst nú íkiijuformi, leiðbein-
andi útsöluverð er kr. 1.980.
Bókin er 191 bls. með fjölda
teikninga og ljósmynda ílit.
Höfundur er Lucinda Lidell, Sara
Thomas (heildarnudd), Carola
Beresford Cooke (shiatsu) og
Anthony Porter (svæðanudd).
Jóhann G. Erlingsson þýddi.
Muriel
Spark
verðlaunuð
MURIEL Spark hefur hlotið
bresku bókmenntaverðlaunin
sem kennd eru við David Cohen
en rithöfundarferill hennar
spannar nú fjörutíu ár. Spark
er höfundur
tuttugu skáld-
sagna, þar á
meðal The
Prime of Miss
Jean Brodie
sem vinsæl
kvikmynd var
gerð eftir árið
1969.
Verðlaunin
eru veitt fyrir
langtíma störf í þágu bók-
mennta og nema um 3.000.000
króna. Einnig fær verðlauna-
hafínn að ráðstafa 1.000.000
króna til styrktar og eflingar
ungum höfundum og valdi
Spark að láta peningana renna
til menntaskólans sem hún
gekk í en fyrirmyndin að Miss
Jean Brodie í fyrrnefndri skáld-
sögu er sótt þangað.
Leikrit
um Papa
sýnt í þjóð-
leikhúsi Ira
ÍRSKA leikritaskáldið Brian
Fitzgibbon, sem búsett er hér
á landi, hefur skrifað leikrit um
Papana, írsku munkana sem
sagðir eru hafa sest að á ís-
landi áður en Hrafna-Flóki fann
landið, og verður það frumsýnt
í írska þjóðleikhúsinu, The Áb-
bey Theatre, á þjóðhátíðardegi
íslendinga, 17. júní næstkom-
andi.
Brian sagði í samtali við
Morgunblaðið að leikritið verði
sýnt ásamt tveimur öðrum ein-
þáttungum á einþáttungaviku
í The Abbey Theatre. „Verkið
fjallar um þijá einsetumenn á
Islandi, samband þeirra hvers
við annan og við landið. Leikrit-
ið er upphaflega skrifað fyrir
íslendinga en það kemur ekki
að sök. Eg hef hins vegar ekki
fengið nein viðbrögð frá ís-
lenskum leikhúsum um að setja
það á fjalirnar."