Morgunblaðið - 14.09.1997, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 14. SEPTEMBER 1997 B 9
GUNNAR í aðgerð ásamt samstarfsfólki í lækningastöð sinni.
BÖRNIN Magnús, Unnur Helga og Edda ásamt Perlu.
svo virtist vera að þeir sem fóru
burt í sérfræðinám og því lengra
sem námið var ættu erfíðara með
að fá störf á íslandi, voru of sér-
hæfðir eða annar kominn í þeirra
stað. Það hafa verið betri heimtur
á þeim sem fóru í framhaldsnám
til Svíþjóðar. Þeir kollegar sem ég
held mestu sambandi við fyrir utan
mág minn Ólaf Gísla Jónsson sér-
fræðing í barnasjúkdómum, eru
Eiríkur Jónsson yfirlæknir á Borg-
arspítalanum, Kjartan Örvar sér-
fræðingur í meltingarfærasjúk-
dómum á Sankti Jósefsspítala og
Unnur Steina Bjömsdóttir sérfræð-
ingur í ofnæmis- og ónæmissjúk-
dómum. Auk þeirra má nefna Hildi
Harðardóttur kvensjúkdómafræð-
ing á Sjúkrahúsi Reykjavíkur og
hennar mann, Óskar Einarsson sér-
fræðing í lungna-, lyf- og gjör-
gæslulækningum.
íslenskir kollegar mínir í Banda-
ríkjunum eru Sigurður Gunnlaugs-
son lýtalæknir í Flórída og Ottó
Guðjónssen lýtalæknir á Long Is-
land, sem útskrifuðust á sama tíma
og ég.“
Launakjörin
„Líf og kjör lækna í Banda-
ríkjunum eru að breytast. Fram að
þessu hafa þau verið
ágæt en farið eftir því
hvaða grein lækninga þú
stundar. Heilaskurð-
læknar, beinaskurðlækn-
ar o g lýtalæknar eru þeir
læknar sem hafa verið
tekjuhæstir vegna þess að þeim
hefur ekki fjölgað um of. Lyflækn-
ingar og barnalækningar eru ekki
eins vel borgaðar. En almennt má
segja að læknar hafi góð kjör mið-
að við vinnutíma. Laun barnalækn-
is eru fjórar til sex milljónir króna
á ári og heimilislæknir fær svipað.
Heilaskurðlæknir getur verið með
tuttugu til fimmtíu milljónir króna
á ári en ekki má gleyma því að
þeir þurfa að borga háar áhættu-
tryggingar. í dag er fyrirkomulagið
þannig að læknar sameinast um
leigu á stofu en vinna kannski á
sama tíma á öðrum stofum með
ólíka sjúklingahópa. í samanburði
við íslenska starfsbræður hafa
bandarískir læknar það mun betra.
Það má segja, að íslenskir læknar
fái lítið fyrir sína vinnu þegar litið
er á alla þá menntun sem þeir hafa.
Þeir eru ekki verðlaunaðir fyrir
vinnuna heldur það sem þeir gera
ekki. Mér skilst að til þess að fá
sem mest fyrir peninginn þurfirðu
að gera sem minnst fyrir sjúkling-
inn. Það er röng stefna. Ef þú ert
hluti af tryggingarfyrirtæki færðu
borgað ákveðið fyrir að sjá um
ákveðinn fjölda sjúklinga. Það er
búið að borga fyrirfram og þú færð
þína upphæð óháð því hve margir
leita til þín. Þú gætir fengið mikia
peninga fyrir litla vinnu og stundað
eigin sjúklinga á sama tíma, eða
þú gætir þurft að sinna þessum
ákveðna fjölda og þá eru kjörin
ekki góð.“
Markaðssetning lækna
„Ef sjúklingurinn er með trygg-
ingu færð þú borgað en ef ekki er
vinnan þín kauplaus. Það kemur
því oft fyrir að þú fáir enga pen-
inga fyrir vinnu þína. Af
hveiju, gæti einhver
spurt, að vera að vinna
fyrir ekkert kaup og
svarið er að læknar vilja
fyrst og fremst fá sjúkl-
inga, þeir vilja að fólk
vísi sjúklingum til þeirra. Það að
hafa nóg að gera byggist á góðu
orðspori. Það er mikilvægt að láta
sjá sig, borða á réttu stöðunum og
hitta rétta fólkið, bjóða fólki út að
borða og blanda geði. Golf er góð-
ur vettvangur til að kynna sig og
kynnast öðrum og ég er að vinna
í því að bæta mig í þeirri íþrótt.
Hver spítali er með golfmót þar sem
þú spilar frítt og ert leystur út með
allskyns gjöfum og átt möguleika
á að_ vinna, jafnvel bíl, sértu góð-
ur. Ég var eitthvað að dunda við
golfið heima á íslandi en það er
ólíkt erfiðara að spila þar, erfiðir
vellir og allra veðra von.“
í sjúkrasamlagi
„Tryggingakerfið skiptist í
þrennt. I fyrsta lagi er einkatrygg-
ing. Þá borgar þú ákveðið fast gjald
sem nær yfir flestar almennar að-
gerðir. Þú verður að fylgjast vel
með yfir hvað tryggingin nær. Þú
getur haft það þannig að þú borgir
ákveðið lágmarksgjald, til dæmis
fyrstu eitthundrað þúsund krón-
urnar og þá borgarðu lægra fasta-
gjald. Þetta er einskonar kaskó-
trygging. í öðru lagi eru nokkurs-
konar sjúkrasamlög sem eru orðin
nokkuð vinsæll kostur. Það sem
skiptir þau máli er að þetta eru
sjálfstæð fyrirtæki sem bera
ábyrgð gagnvart sínum hluthöfum.
Þetta eru almennningsfyrirtæki
sem vilja fá sem flesta viðskipta-
vini en það er samt ekki aðalatrið-
ið. Þau vilja hagnað. Þau eru hag-
stæður kostur en þeim fylgir mikið
pappírsfargan, skrifræði og
ákveðnar reglur sem þú þarft að
hlíta í sambandi við hvert þú snýrð
þér í að fá læknishjálp. Það eru
ákveðnir tilskipaðir læknar, hjá
sumum sjúkrasamlögum geturðu
valið lækni, hjá öðrum er þér út-
hlutaður læknir og það er ódýrara."
Heilbrigðiskerfi borin saman
„Heilbrigðiskerfið hér er að
verða líkara kerfunum í Kanada
og Skandinavíu og það eru ekki
allir ánægðir með það, því þeir fá
minna borgað fyrir vinnu sína og
þjónustan er ekki eins góð. Öðrum
finnst það allt í lagi svo lengi sem
allir fái góða þjónustu. Einnig eru
ekki allir sáttir við það hvað miklir
peningar fara í trygginga- og heil-
brigðiskerfið. Sum sjúkrasamlög
ná gífurlegum hagnaði. Kerfíð virk-
ar á pappírunum en læknastarfíð
er ekki vinna þar sem þú stimplar
þig út og inn. Hillary Clinton vill
færa bandaríska kerfið enn nær
því evrópska en Hillary-stefnan
þarf að ná jafnvægi. Ég held að
kerfíð heima ætti að virka vel því
þjóðfélagið er svo lítið. Markaður-
inn heima er of lítill fyrir of sér-
hæfða menn. Lítill markaður rétt-
lætir ekki að setja upp aðstöðu sem
er fokdýr.“
Tryggt gegn málshöfðun
„Málshöfðun er daglegt brauð
og ef ég tryggði mig ekki gegn því
þá væri það eins og ég vildi vera
snákatemjari. Maður veit aldrei
hveiju má eiga von á. Þú ert
kannski með sjúkling sem þér líkar
vel við og allt gengur vel en svo
veistu ekki fyrr til en hann er kom-
inn í mál við þig. Ef þú ert læknir
verðurðu að hafa sértryggingu,
svokallaða málshöfðunartryggingu
sem hækkar í hlutfaili við alvöru
þeirra aðgerða sem maður fram-
kvæmir. Hjartaskurðlæknir borgar
himinháar tryggingar því ef eitt-
hvað fer úrskeiðis þá er öruggt að
það á eftir að kosta mikla peninga.
Tryggingin sem þú borgar fer
hækkandi með árunum þangað til
þú kemst á fast gjald. Innan tíu
ára verð ég farinn að borga fímm
milljónir króna í málshöfðunar-
tryggingu á ári.
Fram að þessu hef ég verið hepp-
inn en það er eðli snáksins að bíta
til baka og oft gerist það ekki fyrr
en mörgum árum seinna. Það er
mjög ríkt í fólki í Bandaríkjunum
að fara í mál ef það er ekki ánægt
eða finnst eitthvað hafa farið úr-
skeiðis. Það er þó ekki alltaf að
fólki detti það sjálft í hug að fara
í mál, þar koma lögfræðingarnir
til sögunnar. Sumir auglýsa stíft í
blöðum, sjónvarpi og hringja jafn-
vel í fólk sem hefur verið í aðgerð
til að fiska eftir hvort það sé
ómögulega ekkert sem það sé
óánægt með. Lögfræðingarnir vilja
ólmir fara í mál því þeir fá 30%
af miskabótunum, óháð upphæð-
inni. Málin fara oftast ekki fyrir
rétt heldur er samið. Tryggingafé-
lögin hafa lögfræðinga á sínum
snærum sem meta upphæðir og
semja um greiðslur en sjúklingur-
inn ber minnst úr býtum. Þetta er
oft eins og að vinna í snákagryfju."
Lýtalækningar í
Bandar í kj unum
„Reksturinn á stofunum okkar
gengur sæmilega en það er erfitt
að komast að á spítölunum því
þeir lýtalæknar sem eru þar fyrir
eru ekkert áfjáðir í að fjölga lækn-
um og fækka þar með þeim sjúkl-
ingum sem þeir hafa. Það er rosa-
legt ferli að sækja um vinnu en
eins og er starfa ég á sex spítölum.
Á meðan ég var að leita fýrir mér
um vinnu skrifaði ég bréf og sendi
á sjúkrahúsin til að kynna mig.
Ég var heppinn og komst inn í
þennan hóp sem rekur stofurnar
saman. Við erum sjö lýtalæknar í
hópnum og ráðum við mjög stóru
svæði. Starfsemin heitir „Suburban
Plastic Surgery Associates“. Hver
og einn er með sitt eigið fyrirtæki
en hópurinn rekur stofurnar og
ákveðinn hluti af innkomunni fer í
reksturinn. Síðan fá þeir sem eru
aðalhluthafar ákveðinn hluta, það
eru Qórir aðalhluthafar og tveir
venjulegir hluthafar, ég er venju-
legur hluthafi því ég er svo nýkom-
inn inn í þetta en ég á möguleika
á því að verða aðalhluthafi og þá
verður hagnaður minn vonandi
meiri.
Verksvið mitt eru almennar lýta-
lækningar, sem er mjög breitt svið,
sem hægt er að skipta í tvennt. I
fyrsta lagi felast þær í að endur-
byggja líkamshluta sem hafa
skaddast eða laga það sem er van-
skapað frá náttúrunnar hendi.
Þetta geta verið allskonar beinbrot
og skurðir eftir slys. í öðru lagi
eru fegrunaraðgerðir. Algengastar
eru bijóstastækkanir og -minnkan-
ir, fítusog, andlitslyftingar og
augnpokaaðgerðir. Ég er í að lag-
færa eftir slys en fæ fegrunarað-
geðir öðru hvoru. Ef þú færð ekki
mikið að gera geturðu ekki orðið
góður. Ég hef gert og geri nefað-
gerðir, fitusog og bijóstastækkanir
og vildi gera meira af því.“
„Góðir“ og „vondir“ sjúklingar
„Lýtalækningar eru mjög gef-
andi starf hvort sem um er að
ræða að laga einhvern til eftir slys
eða láta einhvern líta betur út og
efla þannig sjálfstraust
viðkomandi. Tengsl lýta-
lækninga við sálfræði-
þáttinn eru mjög náin
þó lýtalæknar séu ekki
sálfræðimenntaðir. Það
eru til „góðir“ og „vond-
ir“ sjúklingar. Þeir góðu vita hvað
þeir vilja fá og eru með raunhæfar
væntingar, þeir vondu vilja breyta
einhveiju í útliti sínu því þeir trúa
því að það muni breyta því sem
þeir eru óánægðir með í lífinu,
þeir verði vinsælir á einni nóttu og
allt gangi þeim í haginn. Við þurf-
um mikið að ræða við þannig sjúkl-
inga, því það er fólkið sem rekur
rýting í bakið á þér. Það kemur
fyrir að ég þurfi að neita fólki sem
er með miklar ranghugmyndir um
aðgerðir. Það þarf að útskýra vel
fyrir fólki hvað hægt er að gera
miðað við líkamsbyggingu þeirra
og ástand, þú stækkar yfirleitt
ekki bijóst úr skál a í skál c. Eins
þarf að ganga úr skugga um að
það sé breyting breytingarinnar
vegna sem sjúklingurinn vilji, en
ekki að hann haldi að önnur vanda-
mál leysist með aðgerðinni. Ef þú
ert í vafa um tilgang sjúklingsins
með aðgerðinni geturðu vísað hon-
um til sálfræðings til að fá mat á
andlegu ástandi hans.“
Að kaupa stærri brjóst
„Sem dæmi um kostnað má
nefna að bijóstaaðgerð kostar um
fjögur hundruð þúsund krónur. Inn
í því eru laun læknis og allur ann-
ar kostnaður. Nefaðgerð kostar
mismikið eftir því við hvaða lækni
þú skiptir og í raun og veru á það
við um allar fegrunaraðgerðir.
Fegrunaraðgerðir eru borgaðar af
einstaklingnum sjálfum og teljast
lúxus, en það er möguleiki á að fá
bijóstaminnkun greidda því það
hefur áhrif á bak og annað. Það
eru fyrst og fremst konur sem fara
í fegrunaraðgerðir en það er þó að
breytast, karlar láta laga nef og
augnpoka og andlitslyftingar verða
æ algengari í takt við harðnandi
samkeppni á vinnumarkaðnum.
Viðskiptin eru á uppleið og það
er framtíð í þessum rekstri. Við
auglýsum á gulu síðunum, en aug-
lýsingar eru í lágmarki hjá okkur.
Við rekum þijár stofur, eins og er,
á stóru svæði og stefnum að því
að opna eina í viðbót. Samstarfs-
menn mínir eru Bandaríkjamenn,
menntaðir hér í landi og allir lýta-
læknar á aldrinum þijátíu og átta
ára til fimmtugs.
Sérstaða lýtalækninga í Banda-
ríkjunum felst fyrst og fremst í
gifurlegum afköstum. Þótt það fari
ekki hátt þá eru fegrunarlækningar
einnig mikið stundaðar í Suður-
Ameríku. Sagt er að i Argentínu
verði að skipta reglulega um allar
myndir af forsetanum milli lýtaað-
gerða, fólk þekki hann ekki aftur.
Einnig má nefna að Japanir eru
mjög framarlega í smásjáraðgerð-
um. I Bandaríkjunum eru fegrunar-
aðgerðir minna feimnismál en víða
annarstaðar vegna þess að hér er
öðruvísi kúltúr. Áhrifin eru mikil
frá Hollywood og þrýstingur á að
lita út eins og stjörnurnar, stand-
ardinn er óraunhæfur. Það er mik-
ill glamúr í gangi og gifurleg sam-
keppni í að koma sér áfram. Þeim,
sem lítur vel út og er unglegur
gengur betur svo þú lætur lagfæra
þ>g-“
„Heima í Bandaríkjunum“
„Bandaríkin eru og verða okkar
heimili og því ræður fyrst og fremst
aðstaða til vinnu. Á íslandi er niður-
skurður og ekki stór markaður. Hér
erum við að byggja eitthvað upp
og koma okkur áfram en það tekur
tíma þannig að þetta er spumingin
um hagkvæmni. Við erum búin að
kaupa land undir framtiðarheimili,
þetta eru 3,75 ekmr uppi á hól með
frábæru útsýni. Fasteignamarkað-
urinn bauð ekki uppá fysilega kosti
að okkar mati og draumurinn hefur
alltaf verið að hanna og byggja eft-
ir eigin höfði, verða eigin herrar.
Þetta er eitthvað sem gerist hægt
og sígandi og við ætlum ekki að
flana að neinu. Annars er þetta
aðallega Guðrúnar deild, þar sem
ég verð upptekinn við að byggja
upp starfsferil meðan hún
byggir húsið.
Það er gaman að sækja
ísland heim og vera í
tengslum við það, en hér
byggjum við upp okkar
líf. Guðrún er í viðskipta-
námi og langar til þess að starfa
við heilbrigðisrekstur í framtíðinni.
Það er ekkert þak í Bandaríkjunum
og maður getur orðið það sem mað-
ur vill með orku og úthaldi. Hér
verður þú að passa þig í frumskógin-
um og það er margt að hræðast,
en þú hefur allavega möguleikann.
Þetta er ekki endilega betra en á
íslandi, bara öðruvísi leikreglur -
ef maður hrasar stendur hann aftur
upp.“
„Kjörlæknaí
Bandaríkjun-
um eru að
breytast."
„það er
eðli snáks-
ins að bíta
til baka.“