Morgunblaðið - 08.04.1998, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 8. APRÍL 1998 31
AÐSENDAR GREINAR
Sanngjarnar
leikreglur
UMRÆÐUR um
samkeppni og leikregl-
ur á fjármálamarkaði
eru nauðsynlegar. I
ræðu minni á ársfundi
SPRON benti ég á að
þróunin á þessu sviði
skipti almenning miklu
máli. Þannig hefur
samkeppni farið vax-
andi og vaxtamunur
lækkað hratt í kjölfar-
ið til hagsbóta fyrir
fólkið í landinu. En þó
að miðað hafi í frjáls-
ræðisátt á fjármála-
markaði er langt frá
því að stjórnvöld hafi
klárað það verk að búa
fjármálafyrirtækjum eðlilegt sam-
keppnisumhverfi. Verkið er að
sönnu hafið en því er ekki nándar
nærri lokið.
Gagnrýni mín beinist fyrst og
fremst að ákvæðum í lögum og
reglum sem enn íþyngja íslenskum
fjármálafyrirtækjum, eins og t.d.
óhagræðinu af bindiskyldu innláns-
stofnana og hinum afleita skatti
sem stimpilgjöld fela i sér. Ég legg
einnig áherslu á það að í aukinni og
æsklegri samkeppni þá sé þörfin
þeim mun brýnni á sanngjörnum
leikreglum. Stjórnvaldsaðgerðir
mega ekki verða til þess að trufla
eðlilega þróun markaðar, hvort
sem um er að ræða endalausa
markaðsherferð við sölu spariskír-
Stjórnvöld mega enn,
segir Guðmundur
Hauksson, grípa til
aðgerða sem skekkja
samkeppnisstöðu
fyrirtækja á fjár-
málamarkaði.
teina ríkissjóðs eða skattfríðindi til
einstakra fyrirtækja á fjármála-
markaði umfram önnur.
Inn í eigið fé
Valur Valsson, bankastjóri Is-
landsbanka, ritar grein um skatta-
mál Islandsbanka í Morgunblaðið
2. apríl sl. og rekur þar skilmerki-
lega, eins og hans er von og vísa,
hvernig Islandsbanki fylgir gild-
andi skattlögutn sem mér eru að
sjálfsögðu jafnkunn og honum.
Greinargerð hans breytir í engu
réttmæti gagnrýni minnar á þá
stjórnvaldsákvörðun sem lá til
grundvallar því, að Islandsbanki og
Landsbanki íslands hafa ekki
greitt ríkinu eðlilegan tekjuskatt
um margra ára skeið. I báðum til-
vikum hafa bankarnir skilað hagn-
aði á þessum tíma og þess vegna
hefði verið sanngjamt að þeir
greiddu skatta eins og aðrar fjár-
málastofnanir.
Ég hef haldið þvi fram að þegar
ákvörðun var tekin um aðstoð við
bankana á sínum tíma hafi dæmið
ekki verið hugsað til enda. Þegar
nafni Útvegsbanka Islands var
breytt í Islandsbanka fylgdu 619
milljónir króna í yfirfæranlegt
rekstrartap á verðlagi ársins 1990.
Þessa fjárhæð, uppreiknaða í sam-
ræmi við verðlags-
hækkanir, gat bankinn
nýtt á móti hagnaði
þannig að hann var
tekjuskattlaus.
Skekkjan liggur í því
að þegar ríkissjóður
aðstoðaði Landsbanka
Islands og Útvegs-
banka Islands, sem
síðar varð Islands-
banki, í erfiðleikum
þeirra var það gert
með beinum greiðslum
til styrkingar eigin
fjár bankanna.
Greiðslumar komu
ekki inn í reksturs-
reikning þeirra og
þess vegna gátu þeir geymt rekstr-
artapið sem ríkissjóður var að
bæta þeim og nýtt það síðar á móti
rekstrarhagnaði.
Ég leyfði mér á ársfundi
SPRON að draga það í efa að þeir
menn sem tóku ákvarðanir um að
hjálpa þessum fyrirtækjum á sín-
um tíma hafi áttað sig á því að í
raun var verið að verðlauna þau
með skattfríðindum inn í framtíð-
ina og að með því yrðu þeim sköp-
uð forréttindi umfram önnur fyrir-
tæki á sama markaði. Sparisjóður
Reykjavíkur og nágrennis hefur
t.d. greitt 232 milljónir króna í
tekjuskatta það sem af er þessum
áratug og Búnaðarbankinn 436
milljónir króna á meðan Lands-
banki Islands og Islandsbanki hafa
engan tekjuskatt greitt beint til
þjóðfélagsins. Þrátt fyrir hagnað
munu þeir væntanlega ekki greiða
tekjuskatta fyrr en á næstu öld.
Hér sitja samkeppnisaðilar ekki
við sama borð.
Varasamar
skekkjur
Valur Valsson heldur því fram að
Islandsbanki greiði óbeinan tekju-
skatt með því að eigendur bankans,
sem njóta arðgreiðslna hans, greiði
sinn tekjuskatt. Þetta breytir ekki
mínu gagnrýnisefni og benda má á
að SPRON greiðir einnig arð til
550 stofnfjáraðila auk þess að
gjalda ríkinu eðlilegan tekjuskatt.
Það gildir hins vegar um hlutafélög
og sjálfseignarstofnanir, sem rekn-
ar hafa verið í áratugi með hagn-
aði, eins og t.d. Eimskip og
SPRON, að hlutafé eða stofnfé
verður lægra hlutfall af eigin fé
heldur en í yngri félögum. Islands-
banki á þetta í vændum ef vel
gengur í rekstri hans næstu ára-
tugi.
Það var aldrei ætlun mín að
karpa við forráðamenn íslands-
banka um skatta og arðgreiðslur
enda ekki við öðru að búast en þeir
nýti sér þá stöðu sem fyrir hendi
er. Tilgangur minn með því að
vekja máls á nauðsyn sanngjamra
leikreglna á fjármálamarkaði var
að hvetja stjórnvöld til þess að
huga vel lögum og reglum um
þennan markað. Þá er ekki síður
mikilvægt að hugsa stjórnvaldsað-
gerðir á þessu sviði til enda svo að
þær skekki ekki samkeppnisum-
hverfi fyrirtækja. Slíkar skekkjur
verða almenningi í landinu seint til
hagsbóta.
Höíundur er sparisjóðsstjóri
SPRON
Guðmundur
Hauksson
Tónleikar
Kirkjukór Grensáskirkju flytur lög tengd föstunni í Grensáskirkju,
miðvikudaginn 8. apríl kl. 20.30.
Stjórnandi: Árni Arinbjarnarsson.
Einleikur á fiðlu: Pálína Árnadóttir.
Aðgangur ókeypis.
1. apríl árið
um kring?
FYRSTA apríl út-
listaði Alfreð Þor-
steinsson í útvarps-
fréttum nýjustu
tæknihugmyndir R-
listans um að nota
vatnsleiðslurnar til að
flytja tölvuboð. Fyrsti
apríl og allir hlógu. En
það var ekki 1. apríl
þegar Helgi Hjörvar
útlistaði hugmyndir
um að flytja tölvuboð
með rafleiðslum, sem
hann síðan hefur fylgt
eftir með tillögu í
stjóm Veitustofnana
um að hátt í tveimur
tugum milljóna verði
varið í tilraunaverkefni hér á
næstunni. Það þarf ekki að liggja
lengi yfir þessari hugmynd til þess
að sjá, að þetta em draumórar.
Líkurnar á að hugmyndin gangi
upp em hverfandi. Því fer fjarri að
þessi aðferð sé vel þróuð, - hún er
á frumstigi og hefur aðeins verið
reynd á örfáum tölvum erlendis.
Þótt það sé hægt að ná sambandi
við internetið gegnum rafmagns-
línur, er ekki tryggt að boðin ber-
ist með þeim gæðum og hraða sem
nútímamaðurinn krefst. Þar vant-
ar mikla þróunarvinnu og vandséð
hvers vegna Reykvíkingar eiga að
taka á sig kostnað og áhættu við
það. Jafnvel þótt
tæknileg vandamál
væra yfirstigin, er
ljóst að þessi aðferð
verður ekki sam-
keppnishæf fjárhags-
lega. Hún er einfald-
lega of seint á ferð-
inni. Hér á landi hefur
Landsíminn unnið sér
gífurlegt forskot með
því að leggja um allt
land breiðbandsljós-
leiðara, sem vitað er
að mætir tæknilegum
kröfum. Þegar er búið
að tengja hann tutt-
ugu þúsund heimilum
og bara tímaspursmál
Þróun tæknimála í
Reykjavík, segir Guð-
rún Pétursddttir, er
ekkert punt fyrir unga
menn á framabraut
sem langar að sýnast
nútímalegir.
hvenær hann verður kominn í
hvert hús. Hvaða vit er í því fyrir
Rafmagnsveitu Reykjavíkur að
steypa sér í botnlausa rándýra
Guðrún
Pétursdóttir
Halldór Björns-
son, skýring’a er
krafíst!
VEGNA ummæla
Halldórs Bjömssonar,
formanns Dagsbrúnar
og Framsóknar - stétt-
arfélags, hér í blaðinu
27. mars sl., þess efnis
að ekki sé rétt að gagn-
rýna stjóm félagsins
fyrir einræðiskenndir,
vil ég að eftirfai-andi
komi fram.
Þar sem langur veg-
ur er milli þess að við-
hafa ólýðræðisleg
vinnubrögð og einræð-
is er rétt að upplýsa
Halldór í stuttu máli
um hvað málið snýst í
rauninni um, enda sýnt
að hann mun seint átta sig án utan-
aðkomandi aðstoðar.
Olýðræðisleg og óvönduð vinnu-
brögð teljast nýjasta framkvæmd
stjómar D&F í fyrirhuguðum sam-
einingarmálum D&F við Sókn og
Félag starfsfólks í veitingahúsum.
Alla almenna umræðu forðaðist
formaðurinn og að viðhafa venjuleg
skoðanaskipti við félagsmenn virð-
ist formaðurinn telja óþarft með
öllu.
Einhliða yfirlýsing af hans hálfu
um ágæti sameiningarinnar á að
duga félagsmönnum til
ákvarðanatöku í jafn
stóm máli og slík sam-
eining er. Þar næst
þröngvaði formaðurinn
og stjóm félagsins því í
gegn að póstatkvæða-
greiðsla skyldi gera út
um málið án sérstakr-
ar umræðu í félaginu.
Halldór Björnsson veit
að fái félagsmenn að
bera saman kosti og
galla sameiningarinnar
er hans hjartans mál í
mikilli hættu.
Annað mál til að
skerpa huga Halldórs
er Ölfusborgar-sukkið.
Tæplega má teljast eðlilegt að fé-
lagsmenn í D&F frétti í fjölmiðlum
að formaður félagsins standi í
vafasömum framkvæmdum, svo
ekki sé sterkar til orða tekið, með
fjármuni úr orlofssjóði félagsins.
Byggja skal maiTnarahöll í Ölfus-
borgum á kostnað sjóðsins, þrátt
fyrir lögfræðiálit um að slíkt sam-
rýmist trauðla reglum hans.
Greinarhöfundur situr í trúnað-
arráði D&F, sem er æðsta ákvörð-
unarvald félagsins ef undanskilið er
vald félagsfunda. Ekki minnist ég
Björgvin
Þorvarðarson
Trefjagifsplötur til notkunar á veggi, loft og gólf
* ELDTRAUSTAR
* HLJÓÐEINANGRANDI
* MJÖG GOn SKRÚFUHALD
* UMHVEFISVÆNAR PLÖTUR
VIÐURKENNDAR AF
BRUNAMÁLASTOFNUN RÍKISINS
ÞP
&CO
Þ. ÞORGRÍMSSON &CO
ARMÚLA 29 • PÓSTHÓLF 8360 • 128 REYKJAVlK
SÍMI 553 8640 568 6100
samkeppni á þessum markaði út á
mjög óvissan ávinning? Gleymum
því ekki, að almenningur á að
borga brúsann. Helgi setur þetta
fram í nafni lægri kostnaðar til
neytenda. Það er ekkert í eðli raf-
veitna sem gerir þær að ódýrari
kosti en símkerfið við svona boð-
flutning. Dreifikerfi rafveitna er á
engan hátt búið til að flytja boð af
þessu tagi, og þyrfti að gera víð-
tækar ráðstafanir með tilheyrandi
kostnaði við að tengja mörg hund-
ruð skiptistöðvar í Reykjavík við
internetið og setja svo sérstakan
búnað í hverja stöð til viðbótar, -
meðan síminn þarf ekki að tengj-
ast nema rúmiega tug skipti-
stöðva. Kostnaður til almennings
er fyrst og fremst spurning um
gjaldskrá þess sem þjónustuna
veitir, - og vandséð að það sé al-
mannahagur að standa undir
kostnaði við tvöföldun kerfisins
gegnum rafveiturnar líka.
Með ímynd hins framsýna nú-
tímamanns sveif Helgi í fyrsta
sætið hjá R-listanum. Það er gott
að vera opinn fyrir nýjum hug-
myndum, - en menn verða líka að
hafa fætuma á jörðinni. Heimur-
inn er morandi í tækninýjungum
og það þarf kunnáttu til að velja
og hafna. Þróun tæknimála í
Reykjavík er ekkert punt fyrir
unga menn á framabraut sem
langar að sýnast nútímalegir.
Hver er drifkrafturinn að baki
ákvörðum um að setja tuttugu
milljónirnar af almannafé í til-
raunaverkefni sem engar líkur em
á að skili neinu? Vanþekking eða
sýndarmennska?
Höfundur er lífeðlisfræðingur og
skipar 9. sæti á framboðslista Sjálf-
stæðisflokksins.
Þeir er njóta
lýðræðis á vísu Hall-
dórs, segir Björgvin
Þorvarðarson, eru ekki
öfundsverðir.
þess að hafa fengið vitneskju um
áðumefndar framkvæmdir fyrr en
ég las um þær í dagblaðinu Degi 3.
api-fl sl.
Ef siðgæðisvitund Halldórs og
félaga hans í stjórn D&F er ekki
þess brokkgengnari skora ég á þau
að boða án tafar til félagsfundar
þar sem fundarefni verði aðeins
eitt: Hin rétta staða orlofssjóðs fé-
lagsins. Það kom nefnflega fram á
síðasta aðalfundi að títtnefndur
sjóður stæði mjög höllum fæti en
nýjustu fréttir benda til hins gagn-
stæða. Félagsmenn eiga rétt á að
stjórn félagsins skýri málið. Það
skyldi þó ekki vera hér á ferðinni
enn eitt „stór-laxa-hneykslið“.
Höfundur er verkamnður og situr í
trúnaðarráði D&F.
MilSiíð
iáá
Nýbýlavegi 12, sími 554 4433
Fermingargjafir
Fyrir iömur
og kerra
Okkar amíði
Frákært verð
demanTáhúsið
NÝJU KRINGLUNNI | SfMI 588 9944