Morgunblaðið - 13.05.1998, Side 1

80 SIÐUR B/C/D
STOFNAÐ 1913
106. TBL. 86. ÁRG. MIÐVIKUDAGUR13. MAÍ 1998 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Varnar- og utanríkismálaráðherrar VES
NATO leiði að-
gerðir í Kosovo
Rótios. Reuters.
Færeyska landstjórnin
Tekist á um ráð-
herrastólana
Þórshöfn. Morgunblaðið.
GEORGE Robertson, varnai-mála-
ráðherra Bretlands, sagði í gær að
Atlantshafsbandalagið (NATO) ætti
að hafa forgöngu um að hefta ofbeld-
isölduna í Kosovo-héraði í Júg-
óslavíu, þar sem með því tækju Evr-
ópa, Rússland og Bandaríkin öll þátt
í að leysa vandann.
Varnar- og utanríkismálaráðherr-
ar aðildarríkja Vestur-Evrópusam-
bandsins (VES) luku í gær tveggja
daga viðræðufundi á grísku eynni
Ródos, þar sem aðalviðfangsefnið
var að ræða leiðir til lausnar Kosovo-
deilunni. Urðu ráðherrarnir sam-
mála um að NATO, með Bandaríkja-
menn í broddi fylkingar, yrði að fara
fyrir aðgerðum til að hindra að átök-
in í Kosovo ágerðust og breiddust út.
Volker Ruhe, varnarmálaráðheiTa
Þýzkalands, sagði Kosovo-deiluna
mál sem Evrópusambandið (ESB)
væri ekki einfært um að leysa. „Við
þurfum á Bandaríkjamönnum að
halda,“ sagði hann.
Robertson, sem er Breti, sagði að
VES hefði hlutverki að gegna í
Kosovo, en að það yrði að líkindum
bundið við þjálfun landamæralög-
reglu í nágrannalandinu Albaníu.
Ráðherrarnir hefðu komizt að þeirri
niðurstöðu á fundinum að VES skil-
aði mestum árangri í þessu sam-
bandi með því að vinna við hlið
NATO.
Hernaðaríhlutun verði íhuguð
Luis Maria de Puig, spænski varn-
armálaráðherrann, hvatti til þess á
fundinum að Evrópuríkin íhuguðu
hernaðaríhlutun, en sú hvatning féll í
grýttan jarðveg. Stjórnir margra
Evrópulanda vilja frekar að NATO
verði eftir sem áður sú stofnun sem
sér um öryggismálaaðgerðir af þessu
tagi.
Til stendur að NATO birti tillögur
að mismunandi leiðum til að bregð-
ast við Kosovo-deilunni innan næstu
tveggja vikna. Meðal möguleika sem
hafa verið ræddir er að eftirlitsmenn
verði sendir til Kosovo eða Albaníu,
að setja á flugbann á svæðinu, að
efla her og lögreglu Albaníu eða efna
til heræfínga með þátttöku her-
manna NATO-ríkja og Albaníu.
---------------------
Noregur
ESB-aðild
hugsanleg
Ósló. Reuters.
UM 60% Norðmanna myndu segja
nei ef nú væri kosið um aðild að Evr-
ópusambandinu, ESB, en nokkur
meirihluti telur hana þó hugsanlega
verði sambandið stækkað í austur.
Skoðanakönnunin var gerð fyiúr
Evrópuhreyfínguna norsku og sam-
kvæmt henni telja 46% rétt að kanna
aðild verði ESB opnað fyrir sex nýj-
um aðildarlöndum í Austur-Evrópu
eins og til stendur. 41% var því and-
vígt og 13% höfðu á því enga skoðun.
Það var eitt af gagnrýnisefnum
sumra vinstriflokka í Noregi 1994, að
ESB væri lokað fyrir aðild Austur-
Evrópuríkja en þá var aðildin felld
með 52% atkvæða gegn 48%.
Javier Solana, framkvæmdastjóri
NATO, sagði engan möguleika hafa
verið útilokaðan, ef ástandið á svæð-
inu skyldi versna til muna. Carlos
Westendorp, æðsti erindreki ESB
og Öryggis- og samvinnustofnunar
Evrópu (ÓSE) í Bosníu, sagði hugs-
anlegt að friðargæzluliðar NATO
yrðu kallaðir til ef stilla þyrfti til
friðar í Kosovo og varaði við flótta-
mannastraumi sem slíkum átökum
myndi fylgja.
INDYERJAR sættu í gær harðri
gagnrýni út um allan heim fyrir að
sprengja þrjár kjarnorkusprengjur í
tilraunaskyni á mánudag en ind-
verska stjórnin lét sér fátt um finn-
ast og kvaðst staðráðin í að tryggja
öryggi landsins þrátt fyrir hótanir
erlendra ríkja um refsiaðgerðir.
Stjómvöld í Pakistan vöruðu við víg-
búnaðarkapphlaupi í Asíu og gáfu í
skyn að þau kynnu einnig að hefja
kjamorkutilraunir. Bill Clinton
Bandaríkjaforseti og stjórn Japans
sögðust vera að íhuga efnahagslegar
refsiaðgerðir gegn Indverjum. Borís
Jeltsín Rússlandsforseti sagði að
Indverjar hefðu valdið rússnesku
stjórninni vonbrigðum og Kínverjar
kváðust hafa „miklar áhyggjur“ af
kjarnorkusprengingum Indverja.
Kínverska ríkisútvarpið hafði eftir
talsmanni utanríkisráðuneytisins í
Vöfflubakst-
ur fyrir dóm
Ósló. Morgunblaðið.
SJÖTUGUR Norðmaður var í
fyrradag sýknaður af ákæru um
gáleysislegan vöfflubakstur. Átti
Gunnar Bondo yfír höfði sér 10.000
króna sekt eða sjö daga fangelsi
hefði hann verið fundinn sekur.
Bondo hugðist baka vöfflur f
desember 1996 og setti smjör í
vöfflujárnið. Þá hringdi síminn og
Bondo gleymdi járninu í sambandi,
og það kviknaði í því. Áður en
Bondo náði að slökkva eldinn
höfðu nágrannarnir hringt á
slökkviliðið. Bondö var sektaður
fyrir ógætilegan vöfflubakstur en
neitaði að greiða. Því fór málið
fyrir dóm í Niðarósi, sem komst í
gær að þeirri niðurstöðu að ekki
bæri að sekta hann.
Peking að kjarnorkutilraunir Ind-
verja væm „í andstöðu við þróunina í
heiminum" og stefndu „friði og stöð-
ugleika í Suður-Asíu í hættu“.
Stjórn Pakistans lýsti því yfir að
hún kynni að fara að dæmi Indverja
og myndi ekki láta erlend ríki segja
sér fyrir verkum.
Bandaríkin og Japan hóta
refsiaðgerðum
Bill Clinton fordæmdi kjarnorku-
tilraunir Indverja, sagði þær „ógna
stöðugleikanum í þessum heims-
hluta“ og vera í andstöðu við „al-
mennt samkomulag í heiminum um
að stöðva útbreiðslu kjarnavopna".
Clinton lofaði að framfylgja banda-
rískum lögum, sem sett voru til að
hindra útbreiðslu kjamavopna, og
grípa til refsiaðgerða gegn Indverj-
um. Hann skoraði á Indverja að
ERFIÐLEGA gengur að ná sam-
komulagi um skipan færeysku land-
stjórnarinnar, sem mynduð var um
síðustu helgi. Enn sem komið er
liggur eingöngu fyrir að Anfinn
Kallsberg, leiðtogi Fólkaflokksins,
verður næsti lögmaður Færeyja, en
flokkarnir þrír sem mynda væntan-
lega stjórn, Þjóðveldisflokkurinn,
Fólkaflokkurinn og Sjálfstýriflokk-
urinn, takast hins vegar hart á um
aðra ráðherrastóla.
Sagt er að Fólkaflokkurinn krefjist
sprengja ekki fleiri kjamorku-
sprengjur, en sérfræðingar við
Bhabha-kjamorkurannsóknamiðstöð-
ina á Indlandi sögðu að Indverjar
þyrftu frekari kjarnorkutilraunir til
að geta framleitt kjarnavopn.
Clinton ræddi málið í síma við
Borís Jeltsín í gær. „Indverjar hafa
brugðist okkur með þessum spreng-
ingum,“ var haft eftir Jeltsín. Jevg-
ení Prímakov, utanríkisráðherra
Rússlands, sagði þó að ólíklegt væri
að Rússar gripu til refsiaðgerða
gegn Indverjum.
Japanir, helsta viðskiptaþjóð Ind-
verja, sögðust vera að íhuga refsiað-
gerðir, m.a. bann við lánum og
annarri fjárhagsaðstoð.
Indverska stjómin lét þessa gagn-
rýni sem vind um eyrun þjóta, enda
mæltust kjarnorkutilraunirnar mjög
vel fyrir á Indlandi. Stjórnin gladdist
þess að fá þau ráðherraembætti sem
talin eru mikilvægust; sjávarútvegs-
málin og fjármálin, auk embættis
lögmanns. Það mun Þjóðveldisflokk-
urinn hins vegar ekki sætta sig við.
Báðir flokkarnir eiga átta fulltrúa á
færeyska Lögþinginu en Þjóðveldis-
flokkurinn fékk fleiri atkvæði og telst
því stærsti stjórnmálaflokkurinn.
Flokkarnh' sem mynda nýju
stjórnina hafa 18 af 32 þingmönnum
á bak við sig og hafa þeir lýst því yfir
að þeir stefni að fullveldi Færeyja.
yfir því að hafa sannað fyrh’ heimin-
um að Indverjar gætu framleitt
kjarnavopn. „Látum umheiminn vita
af mætti Indlands,“ sagði vísinda- og
tæknimálaráðherra landsins, Murli
Manohar Joshi. „Fólk mun átta sig á
því að Indverjar eru öflug þjóð, sem
sýna verður fulla virðingu."
Indverska stjórnin sagði þó að
markmið sitt til lengri tíma litið væri
að knýja fram samkomulag um að öll
ríki heims afsöluðu sér kjarnavopn-
um.
Hótanirnar um refsiaðgerðir gegn
Indverjum urðu til þess að gengi
indverskra verðbréfa lækkaði um
tæp 2%. Yashwant Sinha, fjármála-
ráðherra Indlands, sagði þó að Ind-
verjar þyrftu engar áhyggjur að
hafa af viðbrögðum markaðarins.
■ Vígbúnaðarkapphlaup/23
ANDSTÆÐINGAR kjarnavopna efndu til mótmæla við indverska sendiráðið í Tókýó í gær.
Kjarnorkusprengingar Indverja fordæmdar út um allan heim
Sagðar stefna „friði
í Suður-Asíu í hættu“
Nýju Delhí, Washington, Peking, London. Reuters.