Morgunblaðið - 09.06.1998, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
MENNTUN
___________________ÞRIÐJUDAGUR 9, JÚNÍ 1998 29
AÐSENDAR GREINAR
Á ÚTSKRIFTARDEGI: Ólafur Jón Arnbjörnsson skólameistari, Guð-
rún Edda Hólmgrímsdóttir, Elínborg Lúðvíksdóttir, Árni Ragnarsson,
Lára Ingimundardóttir, Valþór Andrésson, Elínrós Benediktsdóttir,
Sóley Valsdóttir og Magni Iljálmarssson deildarstjóri.
Fatlaðir bæta
starfsandann á
vinnustöðum
ÚTSKRIFAÐ var í sumar af nýrri
braut í Fjölbrautaskóla Suðurnesja,
sem nefnist starfsbraut fyrir nem-
endur með sérþarfir. Þessi braut
svarar brýnni þörf í samfélaginu en
starfsdeildinni í Oskjuhlíðarskóla
hefur verð lokað og eiga framhalds-
skólar að sinna fötluðum nemend-
um í framtíðinni. „Suðumesjamenn
unnu vel saman að þessu verkefni;
kennarar, aðrir nemendur í skólan-
um og atvinnurekendur eni ákveðn-
ir í að láta þetta heppnast," segir
Magni Hjálmarsson, deildarstjóri
starfsbrautarinnar.
Hann segir að það hafí tekið
þrjár annir að undirbúa brautina
því engin námskrá var til. Ólafur
Jón Arnbjörnsson skólameistari átti
frumkvæði að brautinni og hóf
starfið með Samtökum sveitarfé-
laga á Suðurnesjum og Skólastjóra-
félagi Suðumesja og réðu þeir
Magna sem framkvæmdastjóra
verkefnisins og síðar deildarstjóra
en hann hefur góða reynslu að norð-
an í að búa fatlaða undir líf og starf.
„Ég sótti þekkinguna til kennara
því í ljós kom að þeir kunnu ýmis-
legt sem nýttist vel á þessari
braut,“ segir Magni og að einnig
hafi verið haft víðtækt samstarf við
félög og stofnanir sem sinna þörfum
fatlaðra. „En markmiðið var að nýta
kennslukrafta skólans, kosti áfanga-
kerfisins og skólasamfélags fjöl-
brautaskólans. Einnig að ná góðu
samstarfi við atvinnulífið því út-
skrifaðir nemendur eiga að vera
hæfir til að vinna á almennum
vinnumarkaði a.m.k. hálfan dag-
inn.“
„Ég tel að hver vinnustaður geti
verið með einn starfsmann með
skerta starfsgetu og reynslan sýnir
að það getur haft mjög jákvæð áhrif
á allan vinnustaðinn, þvi gleðin
eykst,“ segir Magni, „hinn fatlaði er
oft svo glaður og opinn persónuleiki
að samskiptin á vinnustaðnum
batna.“
Hann segir að umsækjendur á
brautina séu vandlega valdir og að
áhugi þeirra sé skilyrði. Áhugi for-
eldra er ekki nóg, og ekki má líta á
brautina sem tímabundinn
geymslustað, að mati Magna - og
því séu allir útskrifaðir af brautinni.
Einingarnar sem nemendur fá hafa
merkingu í augum atvinnurekenda
og þær geta dugað til að fá örorku-
vinnusamning, en eru ónothæfar í
annað nám.
Sjö nemendur útskrifuðust af
brautinni núna og flutti einn þeirra,
Lára Ingimundardóttir, stutta ræðu
af því tilefni á útskriftardaginn.
Hún sagði m.a. „Okkur fannst mjög
gaman að vera hér í skóla, gaman
að læra eitthvað nýtt. Til dæmis var
mjög gaman í tímum hjá Söru. -
Sara, you are a great teacher. - Við
erum mjög ánægð með það hve vel
var tekið á móti okkur af öllum
skólanum. Við eigum eftir að sakna
ykkar.“
Magni segir að sterk vinabönd
hafi myndast í hópnum og þau verið
ófeimin. Hann segir að námskrá
hafi verið sniðin að þörfum hvers
nemanda og að kennarar hafi ann-
aðhvort útbúið þær fyrir hópinn eða
einstaklinga. Hann segir áherslu
hafa verið lagða á félaglega þáttinn
því hann hamli flestum á vinnustöð-
um, „ef hann er í lagi, ganga málin
iðulega vel“.
Á starfsbrautinni verða yfirleitt
ekki tekin próf í bóklegum fögum
og því eru nemendur hennar á
vinnustöðum þegar aðrir nemendur
skólans eru í prófum. Hver nemandi
fær svo einkunnina staðið eða fallið
og umsagnir. Dæmi um bóklegar
greinar á brautinni er íslenska,
stærðfræði, heilbrigðisfræði, enska,
náttúrufræði og bókfærsla. Dæmi
um list og verkgreinar er smíði,
myndlist, matreiðsla, líkamsrækt og
heimilisfræði.
Magni segir að nú standi starfs-
deildin traustum fótum og verði
auglýst eftir deildarstjóra, hann
heldur hins vegar í nýtt starf og
verður námsráðgjafi í Foldaskóla
næsta vetur.
RYK- & VATNSSUGUR
IBESTAI
Urvalið er hjá okkur
Nýbýlavegur 18 • 200 Kópavogur
Sími: 510-0000 • Fax: 510-0001
Brúðhjón
Allur boröbiindður - Glæsilcg gjafavara Briióarhjóna lislar
VERSLUNIN
I.augavegi 52, s. 562 4244.
Sveigjanlegur
eftirlaunaaldur
NÚ ER svo komið í
þjóðfélaginu að ráðn-
ingarstofur sinna lítið
eða ekkert umsóknum
50 ára fólks og eldra
um vinnu. Þessi við-
brögð fjölga óvirkum
borgurum í þjóðfélag-
inu. Nú virðast breyt-
ingar vera í aðsigi
a.m.k. í nágrannalönd-
um. Bankastjóri í
Skandinavíu auglýsti
nýlega eftir fólki til
starfa. Sérstaklega var
tekið fram að fólk 55
ára og eldra væri vel-
komið. Skýring banka-
stjórans var að vissu-
lega væri þörf á ungu fólki með
tæknikunnáttu og þekkingu en
margt benti til þess að áhrif banka-
hrunsins, sem gekk yfir fyrir
nokkrum árum, hefði orðið minna
ef ekki hefði verið búið að segja
upp öllu eldra fólki í bönkum.
Fyrir rúmum 100 árum taldi Bis-
mark að við 67 ára aldur væru
flestir hvíldar þurfi og veitti 67 ára
gömlum hennönnum ellilaun.
Nú erum við enn við sama hey-
garðshornið í þessum efnum. Um-
ræða er varða 67 ára og eldri snýst
aðallega um umsjá, umönnun og
upphæð vasapeninga en ekki um
virka ellidaga!
Sveigjanlegur eftirlaunaaldur
64-75 ára
Margir virðast álíta að starfs-
hæfni minnki hratt eftir 50-60 ára
aldur. Líkamleg hæfni t.d. vöðva-
styrkleiki nær að vísu
hámarki á 40-50 ára
aldrinum en andleg
hæfni er byggist á
greind og reynslu
eykst eða helst óbreytt
lengi uns hægfara
hrörnun gerir vart við
sig eftir sjötugt. Fram
til 70 ára aldurs er
andleg hæfni flestra
lítt eða ekkert skert og
má jafna við getu þrí-
tugra eða fertugra. Þá
vill gleymast að
margskonar starfs-
hæfni er hægt að bæta
með þjálfun sé þess
gætt í tíma.
Niðurstöður rannsókna í ná-
grannalöndum og hérlendis leiða í
ljós að heilsufar fólks á aldrinum
Rétt er að huga að
lagabókstaf, segir
Olafur Olafsson, sem
gefur 67 til 75 ára fólki
rétt til hlutastarfs.
50-69 ára hefur batnað verulega á
sl. 15-20 árum. Sem dæmi má
nefna: I hóprannsókn Hjarta-
vemdar á heilsufari 50-69 ára
karla og kvenna komu í ljós eftir-
farandi breytingar á sl. 15-18 ár-
um. Meðalblóðþrýstingur og með-
alkolesterol hefur lækkað mark-
tækt. Lungnaþol aukist marktækt.
Dánartíðni vegna kransæðasjúk-
Ólafur
Ólafsson
dóma hefur lækkað um nær 50%
og vegna heilablæðinga meira en
60%. Orsakir þessara breytinga má
m.a. rekja til þess að fjöldi iðkenda
líkamsræktar hefur tvöfaldast og
mjög hefur dregið úr reykingum.
En fleira kemur til svo sem fram-
farir í læknisfræði, lyfjameðferð
o.fl.
Þversögnin
Um 80% karla og kvenna á aldr-
inum 60-69 ára stunda störf utan
heimilis og margir hverjir fulla
vinnu en missa síðan starfið á aldr-
inum 67-70 ára.
Kannanir leiða í ljós að 40-50%
ellilífeyrisþega kjósa að halda rétti
til a.m.k. hlutastarfs en nú er það
háð vilja og leyfi atvinnurekenda.
I könnun Hjai-taverndar meðal
74-84 ára kom í ljós að yfir 70%
studdu þingsályktunartillögu um
sveigjanlegan eftirlaunaaldur
64-75 ára sem samþykkt var á Al-
þingi 1991. Þingsályktunartillagan
var m.a. studd rökum undirritaðs
og Þ. Halldórssonar yfirlæknis.
Ríkisstjóminni var falið að athuga
þetta mál en því miður höfðu menn
ekki erindi sem erfiði og má e.t.v.
rekja það til atvinnuleysis á þeim
tímum.
Lokaorð
Nú er tækifæri að taka þessa
þingsályktunartillögu til nánari
skoðunar t.d. með lagabókstaf um
að gefa 67-75 ára rétt til hluta-
starfs. Það gleymist að þeir er lifa
virka ellidaga halda lengur heilsu
og færni og þurfa því síður á aðstoð
frá heilbrigðis- og félagsþjónustu
að halda en þeir er „neyðast" til
óvirkni um aldur fram. Með hlið-
sjón af að fólki 67 ára og eldra mun
fjölga verulega í framtíðinni gæti
slík skipan mála dregið úr kostnaði
ríkisins.
Höfundur er landlæknir.
Menntamálaráð-
herra, hvar ert þú?
ÞAÐ getur stundum
verið skemmtilegt að
sjá ýmiss konar fínt
fólk hittast og skiptast
á vinsælum, viðteknum
klisjum. Undanfarinn
áratug hafa fjölmiðlar
óteljandi sinnum verið
við athafnir (les leik-
sýningar), þar sem for-
setar, forsætisráðherr-
ar, menntamálaráð-
herrar og fleira fyrir-
fólk hefur komið saman
og brosandi klingt glös-
um, á milli þess sem
einhver stígur í pontu
og styður málflutning
verkastarfsemi gegn
einhvem mestu ger-
semi Evrópu, hálendi
Islands.
Eru ríkisstjóm og
Alþingi að hafa Islend-
inga að fíflum? Hvað
gengur þeim til með
svona skrípaleik? Há-
skóli Islands er smám
saman að koðna niður
og missa hið ágæta
orð, sem hann hefur
haft.
Óláns sjóður
Sigurður Hrafn Lánasjóður ís-
Guðmundsson lenskra námsmanna er
ófær um að lána til
eðlilegrar framfærslu námsfólks,
þess, sem síðast trufl-
aði glasaglauminn. Sá síðasti var
líkast til með ræðu um að Island
væri vel upplýst þjóðfélag og fram-
tíðin lægi í menntun (klapp og glös
klingja). Næsti leikari bætir um
betur og segir með áhersluþunga,
að besta fjárfesting Islendinga sé í
öflugu menntakerfi og lánasjóði,
sem tryggi öllum tækifæri til að
stunda sem fjölbreyttast nám hér-
lendis sem erlendis; hver króna,
sem fari í menntun þjóðarinnar,
ávaxti sig betur en nokkur önnur
króna (enn meira klapp).
Svona einskisnýtar, steingeldar
og hræsni blandnar jásamkomur
eru verri en engar samkomur. Með
þeim glæða áðurnefnd fyrirmenni
fyrirfram borna von í brjóstum
nemenda og skólamanna um, að í
þessari „bestu fjárfestingu“ verði
fest meira fé. Það er ekki gert.
Samkvæmt orðanna hljóðan er að-
eins ein fjárfesting best (hástig lýs-
ingarorðs) og þannig hljóti aðrar
að vera minna fýsilegar, t.d. virkj-
anir, sem tugir milljarða hafa farið
í undanfarið. Menntun þjóðarinnar
hefur það umfram virkjanir, að hún
hefur ekki í för með sér hryðju-
Einskisnýtar, stein-
geldar og hræsni
blandnar jásamkomur
eru, segir Sigurður
Hrafn Guðmundsson,
verri en engar
samkomur.
hvað þá skólagjalda, sem geta ver-
ið allnokkur byrði, meira að segja
hér á landi. Lán til einstaklings í
leiguhúsnæði hér á landi er 56.200
kr. Leiga 30-50 fm íbúðar í
Reykjavík er á bilinu 25-35.000
krónur á mánuði. Þar við bætist
sími, hiti og rafmagn, auk þess sem
námsmaðurinn hlýtur einhvern
tíma að þurfa á næringu að halda.
Útgjöld til bókakaupa hlaupa oft á
tugum þúsunda á ári. Skólagjöld í
sérskólum eru sjaldnast undir
100.000 kr. á vetri og sums staðar
miklu hærri. LIN Ktur yfirleitt
ekki á skólagjöld sem hluta af
kostnaði við nám, hvernig sem sú
niðurstaða getur fengist.
Menntun í skattsvikum
Fyrst ég er á annað borð að
ræða menntun, þá er LÍN sjálfur
frábær skóli í því að svíkja undan
skatti og vinna svart. Þannig er, að
nánast hver uppgefin króna, sem
nemi vinnur sér inn á sumrin um-
fram „lágmarksframfærslu“,
ákvarðaða af hinni hagsýnu stjóm
sjóðsins, skerðir lánið. Meira að
segja húsaleigubætur!
Sjálf stjóm LÍN virðist ekki
skilja gildi námslána yfirleitt,
þannig lætur Steingrímur Ari Ara-
son, varaformaður, hafa eftir sér í
DV 2. þ.m.: „Það er í mínum huga
öfugsnúið að óska eftir því í miðju
góðærinu að ungt fólk auki skuld-
setningu sína,“ þegar undir hann
eru bornar kröfur námsmanna um
hærri námslán! Á svona fólk erindi
í stjórn?
Ég á yfirleitt auðvelt með að sjá
spaugilegar hliðar á málum, en
mér var ekki hlátur í huga, þegar
rausnarlegt tilboð um 2,5% hækk-
un á grunnláni var borið fram af
stjórn þessarar lítt lánsömu stofn-
unar eftir mikið þvarg, hækkun úr
56.200 krónum í 57.600 á mánuði.
Bjöm Bjarnason! Hversu lágt er
hægt að leggjast sem ráðherra
menntamála í velferðarþjóðfélagi?
Höfundur er tónlistarmaður með
frekara nám í huga.
slime-line'
dömubuxur frá
gardeur
Oáuntv
tískuverslun
v/Nesveg, Seltj., s. 5611680