Morgunblaðið - 09.06.1998, Page 35

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 9. JÚNÍ 1998 35
AÐSENDAR GREINAR
ekkert í lagi að við vitum um nöfn
einstakinga sem selja börnum
fíkniefni jafnvel á skólalóðum án
þess að aðhafast, það er ekkert í
lagi að fíkniefnasalar séu alkunnir
og fái að stunda iðju sína árum
saman, það er ekkert í lagi að
keyi-a svo og svo stóran hundraðs-
hluta þjóðarinnar árlega gegnum
meðferð, það er ekkert í lagi ef
menn betrast ekki í afplánun held-
ur forherðast, það er ekkert í lagi
að haldnir séu tónleikar þar sem
ástandið er eins og lýst er í skýrsl-
unni og það eins þótt aðeins helm-
ingurinn af því sem þar segir sé
sannur. Þetta allt er viss blinda, við
erum að láta eins og vandamál sé
ekki til staðar þar sem það þó
greinilega er. Það verður ekki fyrr
en sú blinda rennur af okkur sem
við - kannske - getum snúið und-
anhaldi í vörn eða jafnvel sókn.
I skýrslunni kemur fram viss
gagnrýni á lögregluna, og frá því
er sagt að annarsstaðar fari lög-
gæsla fram með öðram hætti. Það
er því skiljanlegt að andmæli heyr-
ist ekki síst frá lögreglunni. Lög-
reglan, og öðram fremur sú í
Reykjavík, hefur orðið fyrir ýmsu
ámæli að undanfömu og vafalaust
er sumt í því satt, annað ýkt og enn
annað logið. Það sem satt er þarf
að lagfæra og það er mál sem kem-
ur okkur öllum við. Eitt af því sem
Carl-Filip sagði frá á fundi var, að
hann hefði aldrei orðið fyrir því
fyrr en í miðbæ Reykjavíkur að
hrækt væri á sig við störf. Það er
vissulega hægt að gagnrýna lög-
regluna fyrir að láta hrækja á sig,
en sá sem hrækir er væntanlega
enn gagnrýniverðari. Það er orðið
eitthvað bogið við samfélag sem
hrækir á lögregluna sína. I þannig
samfélagi er ekki líklegt að lög-
regla geti rækt störf sín vel og
þannig samfélag er í nokkrum
vanda statt.
Það ætti þess vegna enginn að
fara ofan í skotgrafír vegna skýrsl-
unnar, nema kannski helst áminnt-
ur dópsali. Þar er okkur öllum bent
á eitt og annað óþægilegt en von-
andi beram við gæfu til að færa
okkur það í nyt og bregðast við því.
Eitt af því allra mikilvægasta sem
við getum gert er að sameinast um
að lögreglan fái aðstöðu og ímynd
sem gerir henni kleyft að sinna
störfum sínum vel.
Höfundur er framkvæmdastjóri
menningar-, uppeldis- og félags-
mála hjá Reykjavíkurborg.
Svör ríkisskattsljóra
í GREIN í Morgun-
blaðinu 4. júní sl. fer
fyrrverandi starfsmað-
ur Islenskra sjávaraf-
urða hf. fram á það að
ég svari nokkrum
spurningum hans op-
inberlega. Um er að
ræða 5 spurningar
sem ég mun leitast við
að fjalla um hér á eftir:
1. Spurt er um hvort
embætti mitt muni að-
hafast nokkuð vegna
upplýsinga sem fram
hafa komið í fjölmiðl-
um um dagpeninga og
ferðakostnað banka-
stjóra Landsbankans, þ.m.t. í or-
lofsferðum undanfarin ár. Mér er
samkvæmt lögum ekki heimilt að
greina frá því hvort skattskil nafn-
greindra fyrirtækja eða einstak-
linga verði eða hafi verið til athug-
unar. Orlofsferðir sem greiddar
era fyrir starfsmenn af því fyrir-
tæki sem þeir vinna hjá era að
sjálfsögðu skattskyldar hjá starfs-
manninum sem laun eða
starfstengdar greiðslur.
2. Nefnt er að í einhverjum til-
fellum hafí ríkið og/eða ríkisbank-
arnir greitt allan kostnað vegna
ferða æðstu starfsmanna sinna
jafnframt því að greiða þeim dag-
peninga og spurt um viðbrögð rík-
isskattstjóra. Það gilda alveg skýr-
ar reglur um þetta atriði. Þannig
er það að ef vinnuveitandi greiðir
starfsmanni sínum fulla dagpen-
inga og greiðir þar að auki t.d.
gistingu, fær starfsmaðurinn að
sjálfsögðu ekki frádrátt fyrir þann
hluta dagpeninganna sem ætlaður
er til greiðslu gistikostnaðar.
Þetta þýðir það að um það bil
helmingur dagpeninga í slíkum til-
fellum er skattskyldur. Þetta get-
ur þó verið mismunandi eftir lönd-
um sem ferðast er til. Þessar regl-
ur koma fram í árlegu skattmati
ríkisskattstjóra og era aðgengileg-
ar öllum. Samkvæmt reglum fjár-
málaráðuneytisins um greiðslu
ferðakostnaðar eru ráðherrum og
forseta Hæstaréttar greiddir fullir
dagpeningar og auk þess skal
greiða þeim m.a. gistikostnað.
Helmingur dagpeninga er skatt-
skyldur í þessu tilviki, sbr. fram-
angreint og er inn-
heimt staðgreiðsla af
þeim. Þarna gilda að
sjálfsögðu sömu regl-
ur um ráðherra og
aðra ríkisstarfsmenn
og um ríkisstarfsmenn
og starfsmenn einka-
fyrirtækja. Þegar
þessu var komið í
þetta horf á sínum
tíma var ekki eintóm
lukka með það og leyfi
ég mér í því sambandi
að vitna til svars
Steingríms Her-
mannssonar, þáver-
andi forsætisráðherra,
við áramótaspurningum Morgun-
blaðsins 30. desember 1990, en þar
segir orðrétt: „A greiðslu dagpen-
inga hygg ég að engin breyting
hafí orðið nema hvað Albert Guð-
mundsson fjármálaráðherra ákvað
í sinni ráðherratíð að hækka
greiðslu dagpeninga til aðstoðar-
manna ráðherra. Hins vegar þegar
staðgreiðsla skatta hófst, var sá
siður upp tekinn að skattleggja
með fullri staðgreiðslu hálfa dag-
peninga ráðherra og allt álagið.
Eða m.ö.o. tæplega 60 af hundraði
af heildardagpeningum ráðherra.
Þannig virðist ríkisskattstjóri hafa
ákveðið að líta á meginhlutann af
dagpeningum ráðherra sem tekju-
auka. Um þessa ákvörðun ætla ég
ekki að fjölyrða. Hitt fullyrði ég,
að sá hluti dagpeninganna, sem
ekki er skattlagður, hrekkur sjald-
an fyrir útgjöldum".
3. Vísað er til ferðalaga eins af
bankastjórum Seðlabanka Islands
og lagðar fram spurningar um
hann m.a. hvort skattyfirvöld horfi
til tilgangs ferða á vegum vinnu-
veitanda. Mér er samkvæmt lögum
ekki heimilt að greina frá því hvort
skattskil einstakra fyrirtækja eða
einstaklinga verði eða hafi verið til
athugunar. Almennt er hægt að
upplýsa það, sem flestir vita sem
vinna í skattamálum, að spurningin
um það hvort kostnaður eins og
ferðakostnaður og risna sé frá-
dráttarbær eða skattskyldur er
daglega uppi á borðum starfs-
manna skattakerfisins. Má í þessu
sambandi nefna ítrekaðar eftirlits-
aðgerðir skattyfirvalda á síðari ár-
Fyrirtæki mega eiga
von á því að skattyfír-
völd muni, segir
Garðar Valdimarsson,
í auknum mæli leitast
við að koma fram
ábyrgð á hendur þeim
fyrirtækjum sem ekki
fara að reglum varð-
andi dagpeninga.
um sem mjög hafa lotið að gagn-
rýni á skattalegri meðferð þessara
liða hjá fyrirtækjum og starfs-
mönnum þeirra.
4. I þessum lið era uppi fullyrð-
ingar um dulbúin laun til flugliða í
fonni dagpeninga. Við upptöku
staðgreiðslunnar á árinu 1988 var
af hálfu embættis ríkisskattstjóra
farið ítarlega yfir skattareglur um
dagpeninga flugliða með fulltrúum
stéttarfélaga þeirra og vinnuveit-
enda þeirra. I framhaldi af því gaf
ríkisskattstjóri álit sitt á þeim regl-
um sem hann taldi að ættu að
gilda. Ég fæ ekki séð að aðstæður
starfsmanna íslenskra sjávai'af-
urða hf. í Kamchatka hafi á
nokkurn hátt verið sambærilegar
aðstæðum flugliða, auk þess sem
Islenskar sjávarafurðir, eða starfs-
menn þeirra, leituðu ekki álits
skattyfii’valda fyrirfram áður en
ráðist var í verkefnið í Kamchatka.
5. Að lokum segir greinarhöf-
undur frá því að skattyfirvöld hafi
krafið starfsmenn fslenskra sjáv-
arafurða hf. í Kamchátka um nótur
er sanni kostnað sem þeir urðu
fyrir vegna dvalar ytra á vegum
vinnuveitenda og spyr hvort emb-
ætti ríkisskattstjóra muni krefja
alla aðra aðila sem fengið hafa
greidda dagpeninga á undanfórn-
um árum um nótur sem sýni fram
á hver raunverulegur kostnaður á
ferðum þeirra hafi verið. Til þess
að svara þessu er nauðsynlegt að
skýra örlítið frá málavöxtum í
stuttu máli. Eins og kunnugt er
höfðu íslenskar sjávarafurðir með
höndum starfsemi í Kamchatka á
Garðar
Valdimarsson
sjó og landi í samvinnu við rúss-
neskan aðila. Stór hópur íslend-
inga var ráðinn til þessara starfa
og fékk greidda dagpeninga auk
launa. Að áliti skattyfirvalda full-
nægja þessar greiðslur ekki þeim <'
skilyrðum sem sett eru um frá-
dráttarbæra dagpeninga og eru
því lagaskilyrði fyrir því að hafna
öllum frádrætti vegna þeirra og
telja þá að fullu til skattskyldra
tekna auk reiknaðs 25% álags. Eft-
ir að þetta mál kom upp var af
hálfu ríkisskattstjóra rætt við fyr-
irsvarsmenn þeirra starfsmanna
sem unnu í Kamchatka og einnig
var haft samband við Islenskar
sjávarafurðir hf. þar sem meðal
annars komu fram nánari lýsingar
á starfsskilyrðum og aðstöðu
starfsmanna í Kamchatka. í fram-
haldi af því beindi ríkisskattstjóri
því til skattstjóra að þeir beittu
ekki álagi í þessum málum og
féllust á 15% frádrátt á móti „dag-
peningagreiðslunum". Var í því
sambandi tekið fram að ekki yrði
fallist á frekari frádrátt nema
krafa um slíkt væri studd með
framlagningu kostnaðargagna sem
skattstjóri mæti fullnægjandi.
Greinilegt er að talsmaður starfs-
manna Islenskra sjávarafurða hf. í
Kamchatka kann ríkisskattstjóra
litlar þakkir vegna þessara af-
skipta hans af málinu.
Nauðsynlegt er að fylgjast
reglulega með greiðslum til starfs-
manna þar sem frádráttur er veitt-
ur á móti. Þar má nefna ökutækja-
styrki og dagpeningagreiðslur. Það
hefur verið áhyggjuefni skattyfir-
valda hversu dagpeningagreiðslur
hafa vaxið á síðustu áram. Þannig
má nefna að dagpeningagreiðslur
hafa vaxið um 250% á tímabilinu
1984 til 1996 á meðan ökutækja-
styrkir hafa nánast staðið í stað á
sama tímabili. Svo virðist sem
nokkur stór íyrirtæki hafi túlkað ^
dagpeningareglur mjög frjálslega
og þar með komið starfsfólki sínu í
veraleg vandræði. Það er ástæða
til þess að vara starfsfólk við þess-
ari þróun og hvetja það til þess að
afla upplýsinga um þessi mál fyrir-
fram áður en starfskjör era ákveð-
in. Þá mega fyrirtæki eiga von á
því að skattyfirvöld muni í auknum
mæli leitast við að koma fram
ábyrgð á hendur þeim fyrirtækjum
sem ekki fara að settum reglum
varðandi dagpeninga.
Höfundur er ríkisskattstjóri.
o o o o m o ööTO'Qjoi 003X0111 loiomoinooöoomiooo
S%iey.l8iV(9<fl8RfiMUfc9
OptiPlex™
með Intel Pentium®ll örgjön/um
Dell, Dell meridð og PowerEdge™ eru skrásett
vörumerki Dell Computer Corporation.
Intel inside meridð og Intel Pentium® eru skrásett
vömmerid Intel Corporatioa
IOOOIOOOOII!
Ný Dell OptiPlex™ GX1
266 MHz Pentium II örgjörvi • 32 MB minni
3,2 GB diskur • 15" VL skjár • AGP 4MB skjákort
Hljóðkort • Uppfæranleg í 400 MHz Pentium II
Verð kr. 130.000,- stgr. m. vsk*
*Verð fyrir aðila að rammasamningi Ríkiskaupa RK-302
Tilboðið gildir til 1. júlí 1998
v