Morgunblaðið - 19.07.1998, Page 8

8 SUNNUDAGUR 19. JÚLÍ 1998
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Sverrir Hermannsson boðar fund
n i iffc I á ísafírði um fiskveiðimál
Rvótakerfinu sagt
^ ^ I strið a hendur
ÞAÐ þýddi nú lítið að freta rjúpnaskotum á þessa greifa, góði. Stórgripaskot
verða það að vera.
Tvær stjórnir Sambands dýraverndunarfélaga Islands
Agreining-ur á borði
umhverfísráðuneytisins
ÓSÆTTI er nú milli tveggja fylk-
inga dýravina á Islandi og gerir
hvor um sig tilkall til að vera rétt
kjörinn og lögmætur fulltrúi Sam-
bands dýravemdunarfélaga Is-
lands.
Lögum samkvæmt tilnefnir sam-
bandið fulltrúa í Dýraverndarráð
og Ráðgjafarnefnd um villt dýr,
sem hvort tveggja eru nefndir sem
hafa opinberu stjómsýslu- og ráð-
gjafarhlutverki að gegna. Um-
hverfísráðherra hefur fengið til-
nefningar frá báðum aðilum. Hefur
ráðuneytið skrifað þeim bréf og
óskað skýringa á þessum ágrein-
ingi og hvaða samþykktir viðkom-
andi hafí á bak við sig.
Haraldur Sigurðsson er í for-
svari fyrir annan hópinn. Sam-
kvæmt fréttatilkynningu er hann
formaður stjómar sambandsins en
með honum í stjóm Guðmundur
Helgi Guðmundsson, Hörður
Zophaniasson og Jón Kr. Gunnars-
son. „Undanfarið hefur nokkuð
borið á því að Sigríður Ásgeirsdótt-
ir hdl. tjái sig í fjölmiðlum um ýmis
dýravemdarmál. Af þessu tilefni
hefur Sigríður verið titluð formað-
ur Sambands dýraverndunarfélaga
Islands. Þá hefur birst frétt um
það að hún hafi verið kjörinn for-
maður sambandsins á aðalfundi
þess sem haldinn hafí verið í maí sl.
Hér gætir mikils misskilnings og
vegna þessa, vill réttkjörin stjórn
Sambands dýraverndunarfélaga
Islands koma eftirfarandi á fram-
færi: Stjórn sambandsins var kjör-
in á síðasta aðalfundi þess sem
haldinn var hinn 24. mars 1996 [...]
Stjóm þessi hefur ekki látið af
störfum og ný stjórn verður aðeins
kjörin á aðalfundi sambandsins.
Einungis stjóm félagsins getur
boðað til aðalfunda samkvæmt lög-
um þess og því getur Sigríður As-
geirsdóttir ekki efnt til slíkra
funda upp á sitt einsdæmi," segir
þar. Þá segir í fréttatilkynningunni
að stjórnin hyggist óska opinberr-
ar rannsóknar á ráðstöfunum Sig-
ríðar í nafni sambandsins án þess
að hún hafí haft umboð stjómar til
þess.
Eining um aðalfund
Sigríður Ásgeirsdóttir hefur
sömuleiðis sent frá sér fréttatil-
kynningu þar sem fylgir afrit af
bréfi til umhverfisráðherra. Þar
segir meðal annars: „Hinn 18.
nóvember 1996 voru öll aðildarfé-
lög SDÍ boðuð til aðalfundar 19.
desember það ár. Var það gert
samkvæmt ákvörðun aðalfundar,
sem boðað var til hinn 24. mars
1996. Sá fundur hafði umdeilan-
legt gildi en öll aðildarfélögin voru
samþykk því, að boða aftur til að-
alfundar í nóvember þ.á. og var
það gert með sama hætti og fund-
urinn 24. mars [...] Var eining á
þessum aðalfundi og engar at-
hugasemdir bárust frá neinu
framangreindra aðildarfélaga um
stjórnarkjör á þessum fundi. Sam-
kvæmt lögum SDÍ var boðað til
aðalfundar 16. maí sl. og voru öll
ofangre’nd aðildarfélög, að undan-
skildu Hundaræktarfélagi Islands;
sem sagði sig formlega úr SDI
hinn 18. febrúar sl., boðuð til ör-
yggis með ábyrgðarsímskeyti og
var kvittað fyrir móttöku. Eining
var um þennan aðalfund og engar
athugasemdir hafa borist frá
neinu aðildarfélaganna um stjórn-
arkjör á fundinum.“
Anægður
með sopann
sinn
ÞAÐ er ómögulegt að segja hvað
hann var að hugsa, þessi ungi
drengur sem Ijósmyndari smellti
af mynd á Hellnum á Snæfells-
nesi í vikunni. En eitt er að
minnsta kosti víst, sá stutti virtist
ósköp sæll og ánægður - enda
kannski varla annað hægt þegar
sólin skín og nógur drukkur er í
bollanum.
Morgunblaðið/Arnaldur
Samkeppni í raforkuframieiðslu á íslandi
Jafnvel tvö fyrir-
tæki gætu leitt
til samkeppni
SAMKEPPNI í raf-
orkuframleiðslu á ís-
landi er umfjöllunar-
efíii í ritgerð Jóns Þórs St-
urlusonar sem lauk meist-
araprófi í hagíræði frá Há-
skóla Islands i liðnum mán-
uði. Tildrög rannsóknarinn-
ar eru skýrsla sem nefnd
skipuð af iðnaðaiTáðherra
skilaði árið 1996 um hugs-
anlega samkeppni í orku-
framleiðslu þar sem fram
kom í nefndaráliti vilji til
þess að koma á slíkri sam-
keppni. „Gróflega má skipta
orkugeiranum í fernt, það
er vinnslu raforku, flutning
eftir háspennukerfi, dreif-
ingu eftir lágspennukerfi og
sölu. Síðustu áratugi hefur
þeirri skoðun vaxið fylgi
víða um heim að hægt sé að
koma á samkeppni í vinnslu og
sölu. Ritgerð mín fjallar um
vinnsluna sjálfa, það er virkjanir
og allt sem þeim tengist. Þar setti
ég upp líkan af ýmsum möguleik-
um til þess að reyna að varpa ljósi
á það hvemig hún kæmi út fyrir
íslenskt efnhagslíf, neytendur og
fyrirtæki."
- Hvernig er dæmið sett upp?
„Eg bjó til líkan sem byggir á
leikjafræði þar sem koma saman
mörg fyrirtæki, að vísu mismörg, í
nokkrum dæmum. Ein forsendan i
rekstrinum er að hámarka hagnað
og fyrirtækin eiga valmöguleika á
byggingu virkjana af ólíkum
stærðum og gerðum. Síðan lít ég á
jafnvægishegðun á þannig mark-
aði, það er hvemig það kemur út
fyrir heildina þegar öll fyrirtækin
reyna að hámarka hagnað. I rit-
gerðinni geri ég ráð fyrir að tíma-
setning fjárfestinga fyrirtækjanna
sé mikilvægasta tækið til þess að
hafa áhrif á stöðu sína og annarra
hag. Yfirleitt er gengið út frá því
að fyrirtæki geti annað hvort
stjórnað verði vöru eða magni
framleiðslunnar með samfelldum
hætti. I þessu tilviki er einungis
möguleiki á nokkmm tegundum af
virkjunum í hvert skipti. Líkanið
er líka tímatengt og nær yfir
tveggja áratuga þróun.“
- Er rétt að fara út í slíka sam-
keppni?
„Markaðshlutdeild Landsvirkj-
unar er 93% en ekld beinlínis ein-
okun í þeim skilningi þar sem hún
er háð ákvörðunum og eftirliti
stjómvalda. Stefna Landsvirkjun-
ar er að festa raforkuverð til
langs tíma og virkjanir eru mjög
stórar í samanburði við vöxt eftir-
spurnar. Þetta þýðir að mörg ár
tæki að fullnýta stórvirkjun sem
byggð yrði í dag,
jafnvel áratug ef til
dæmis væri um að
ræða vatnsaflsvirkj-
un. TO þess að halda
verði fóstu þarf af-
kastageta stöðugt að ......
vera umfram eftirspum. Þegar
tekið er tillit til markaðsafla er
verð ekki fast heldur breytilegt
eftir framboði og eftirspurn og því
geta sveiflur verið talsverðar eftir
aðstæðum. Markaðsskipulagið
myndi hins vegar eyða þeirri
óhagkvæmni sem umframfram-
boð felur í sér og er þá um um-
talsverðar upphæðir að ræða.
í ritgerðinni eru vísbendingar
um að stærðarhagkvæmni sé mik-
ilvæg fyrir íslensk raforkukerfi,
stærri vatnsaflsvirkjanir eru til
dæmis talsvert ódýrari per ein-
ingu en þær litlu, svo sem gufu-
aflsvirkjanir. Niðurstaða hermi-
líkans míns er sú að í markaðs-
skipulagi velji íyrirtæki fremur
smærri virkjanir þar sem fyrir-
tækin era mörg og geta ekki verið
viss um að geta nýtt sér ábatann
Jón Þór Sturluson
► Jón Þór Sturluson fæddist 26.
nóvember árið 1970 í Reykja-
vík. Hann lauk stúdentsprófí
frá Fjölbrautaskólanum í Breið-
holti árið 1990 og BS-prófí í
hagfræði frá Háskóla íslands
árið 1994. Að því búnu starfaði
hann við Hagfræðistofnun HÍ
með námi og lauk meistaraprófi
í júní á þessu ári. Meistararit-
gerð Jóns Þórs fjallaði um sam-
keppni í raforkuframleiðslu.
Eiginkona hans er Anna Sigrún
Baldursdóttir hjúkrunarfræð-
ingur og eru þau bæði við nám í
Svíþjóð. Jón Þór er nú í dokt-
orsnámi í atvinnuvega- og orku-
hagfræði við Handelshögskolan
í Stokkhólmi.
Stærðarhag-
kvæmni mikil-
væg fyrir íslensk
raforkukerfi
sem felst í að bíða og byggja
stærri virkjanir. Þetta eru helstu
þættirnir sem þarf að vega og
meta þegar spurt er hvort sam-
keppni sé æskileg.
Þegar litið er til verðþróunar í
líkaninu er ekki hægt að svara
spurningunni einhlítt því máli
skiptir hversu öflug samkeppnin
er, það er hvort fyrirtækin á
markaðinum séu mörg eða ein-
ungis tvö til þrjú. Ennfremur má
spyi'ja hvers eðlis samkeppnin er
meðal annars út frá leikjafræði.
Ég skoða tvenns konar væntingar
fyrirtækja og kemst að þeirri nið-
urstöðu að stærð virkjananna sé
slík miðað við vöxt eftirspurnar að
ekki skipti endilega máli hversu
mörg slík fyrirtæki verði á mark-
aði hér. Það er vel hugsanlegt að
samkeppni geti komist á með
tveimur fyrirtækjum. Eina leiðin
fyrir fyrirtækin til þess að hagn-
ast umfram það sem eðlilegt get-
ur talist miðað við aðrar atvinnu-
greinar er að láta eft-
irspurn aukast og
verð hækka og bíða
með fjárfestingu þar
til á réttu augnabliki.
Ef fyrirtækin eru
mörg er hvatinn til
þess að fjárfesta á undan hinum
ávallt til staðar. Þá myndast sam-
keppni um það að verða fyrstur til
þess að fjárfesta. Eina jafnvægið
sem ekki felur í sér samráð er að
allur umframhagnaður eyðist og
að hagnaður í greininni verði eðli-
legur frá hagfræðilegu sjónar-
miði. Að því leyti er ég bjartsýnn
á að samkeppni gæti verið hag-
felld fyi'ir ísland.“
- Var tekið tillit til áhrifa stór-
iðju ílíkaninu?
„Niðurstaða líkansins er sú að
samkeppnismarkaður myndi engu
að síður geta byggt virkjanir fyrir
stóriðju og nýtt afgangsorku fýrir
almennan mai'kað, líkt og Lands-
virkjun. Því er ekki að sjá að sam-
spil stóriðju og almenns markaðar
sé neikvætt frá sjónarmiði sam-
keppni.“