Morgunblaðið - 10.01.1999, Blaðsíða 4

4 B SUNNUDAGUR 10. JANÚAR 1999
MORGUNB LAÐIÐ
STÓRT hal af King Klip.
Hlöðver útvegaði íslenskt troll
fyrir skipið, kenndi notkun
þess og fyllti skipið í fáeinum
hölum. „Þetta troll er mitt
barn í Afríku,“ segir hann.
að stýra þessu. Við köstum snemma
á morgnana, veiðitíminn allt niður í
6-7 klst. á dag og þá er eftir mikil
vinna hjá strákunum við að flaka.
Hreint út sagt má segja að þetta sé
nútímaþrælahald. Strákamir eiga
að fá 6 tíma svefn og hafa einn dag í
frí fyrir hverja viku við veiðarnar."
Hlöðver segir að þeir séu um 30
daga í túmum. Hann kveðst vera
búinn að fylla skipið einu sinni. Kom
þá í land með 560 tonn af afurðum.
Fiskimjölsverksmiðja er um borð
og engu hent. Á árinu var aflinn
7000 tonn af hake-físki. Hann segir
að vel hefði mátt veiða meira, en að-
stasður leyfðu það ekki vegna
áhafnarinnar. Hún er á lélegum
kjörum og er auðvitað ekki ánægð.
„Núna er ég eingöngu með þel-
brúna sjómenn eða „litaða" eins og
þeir kalla þá, sem er erfíðara en
með þá svörtu í Namibíu. Þelbrúnn
maður lítur stærra á sig en sá svarti
og hann er alltaf í varnarstöðu. Sá
þelbrúni vill nota svarta manninn
en setur sig alltaf í vörn gegn hvíta
manninum. Sá svarti lítur upp til
hvíta mannsins. Þetta á við um sjó-
mennina sem era allt ómenntað
fólk. Sá brúni er ekki eins hræddur
við að missa vinnuna eins og svarti
sjómaðurinn og getur því staðið í
ströngu þegar hann er óánægður.
Verkalýðsfélagið er veikt í Namibíu
en sterkt í Suður-Afríku. Það er því
töluverður barningur með mann-
skapinn og ég hefi átt í svolitlum
erfiðleikum. Það er passað vel upp á
að ég láti þá ekki vinna of mikið.
Þýðir ekkert að segja þeim að því
miður sé komið of mikið í trollið og
biðja þá um að drífa sig að hífa og
bjarga aflanum. Þeir vinna bara á
einum hraða, sem mér fínnst róleg-
ur en þeim mikill. Þá segjast þeir
bara verða að hafa fleiri karla um
borð. Það era trúnaðarmenn um
borð og fyrirtækið er mjög varkárt
gagnvart sjómannafélaginu. Trún-
aðarmennimir verja þá vel ef manni
hættir kannski til að taka ekki
nægilegt tillit til þess sem til er ætl-
ast. Hugsunarhátturinn er svo ger-
ólíkur því sem er hér heima. Ég hefí
átt í svolitlum vandræðum með að
ná þessum hugsunarhætti til að
, geta unnið með þeim. Það gengur
best ef maður getur sett sig inn í
hann. En það er mjög erfitt því þeir
ganga auðveldlega á lagið. Vandi
minn er sem sagt að físka ekki of
mikið vinnslunnar vegna. Það er því
margt að spá í. En þetta gengur
alltaf út á það að treysta algerlega á
sjálfan sig og hafa aga á hlutunum
því þarna getur maður ekki leitað tii
neins. Er algerlega einn og verður
að standa og falla með því sem mað-
ur segir og gerir. Ákvarðanir tek ég
þó í samráði við útgerðarstjórann í
landi. Það er góður agi hjá þessu
fyrirtæki og því er vel stjómað."
Irvin & Johnson Ltd. er gamal-
gróið fyrirtæki. Ræður yfir helm-
ingnum af fiskveiðikvóta Suður-Af-
ríku og hefur 6000 manns í vinnu.
Það rekur stórt og fullkomið frysti-
hús og 20 togara. Þeir eru nú að
fara út í endumýjun hjá sér,“ að
sögn Hlöðvers. Era að fá tvö ný ís-
fískveiðiskip nú í mars, sem era
smíðuð á Spáni og era minni en tog-
arinn hans. „Það verður mitt næsta
verkefni að hanna veiðarfæri og
VITINN á Góðravonarhöfða.
Veitt er í 16-18 stiga hita
í Atlantshafinu, siglt fyrir
höfðann og í 26 gráðu sjávar-
hita í Indlandshafi.
að fá sjómennina? Á smábátunum fá
ungir menn tilfínningu fyrir sjón-
um. Við byrjuðum allir á smábátum.
Ég trúi því aldrei að smábátaútgerð
leggist af á íslandi.
Eg á bróður sem er skipstjóri á
ísfisktogara í Chile, Albert Haralds-
son. Við höfum mikið samband og
reynum að styðja hvor annan,“ seg-
ir Hlöðver enn fremur. „Hann hefur
unnið fyrir þýskt fyrirtæki þar og
gengið mjög vel, sérstaklega með
því að kaupa inn íslenskar vörur,
þar á meðal af Jósafati Hinrikssyni
og Hampiðjunni. En það ætlar að
taka lengri tíma að sannfæra menn
og koma því á í Suður-Afríku.“
Þegar spurt er um hvort fleiri ís-
lenskir skipstjórar séu á þessum
slóðum, kveður Hlöðver það vera,
þótt hann hafí ekki tölu á þeim. Þeir
hafa margir verið í sambandi hver
við annan. „í dag eru íslenskir skip-
stjórar orðnir mjög sterkir og vekja
mikla athygli í Suður-Ameríku,
Suður-Afríku og Namibíu, og í
Ástralíu. Þangað höfum við þó ekki
haft mikið samband. Það hefur
gengið svakalega vel hjá okkur og
við erum orðnir mjög sterkir á þess-
um slóðum vegna þess að við höfum
haft með okkur góða aðila hér
heima, sem era Hampiðjan og Jósa-
fat Hinriksson eins og ég sagði áð-
an. Við erum allir komnir með topp-
skip. Og nú er bara að standa sig í
framtíðinni."
Sjálfur er Hlöðver orðinn vel
kynntur í Suður-Afríku. Ekki bara
á eigin skipi heldur líka almennt,
ekki síst eftir að hann útvegaði troll
á ístogara og kenndi þeim að nota
íslenskt troll. Hann fór með skipinu
út til að kenna þeim aðferðina og
þeir fylltu skipið í 8 hölum, mestallt
King Klip, sem er einna erfiðasti
fiskurinn og fæst bara á erfiðum
botni. Síðan hefur þessi skipstjóri
verið aflahæstur af ísfisktogurun-
um. Nú er því ætlunin að fara að
setja sams konar veiðarfæri á hin
ísfiskskipin. Það bíður Hlöðvers nú
eftir að hann kemur úr jólafríinu að
setja upp troll fyrir þá og fara út
með þeim til að kenna þeim á veið-
arfærin. Á meðan getur hann skilið
sitt skip eftir í höndum einhvers
þessara þriggja Suður-Afríku-skip-
stjóra sem hafa verið með honum
og hann hefur verið að þjálfa upp.
„Við höfum verið að fiska á nýjum
miðum og það verður hluti af mínu
starfi núna að fara með nýju trollin
á nýjar slóðir. Þá verður maður að
láta vita um allt sem maður gerir og
getur gert. Nú er ekki lengur hægt
að halda neinu fyrir sjálfan sig, eins
og heima. Nú er maður orðinn eins
og miðlari sem þarf að miðla sinni
reynslu til annarra. Það er nýr þátt-
ur í lífinu að miðla til annarra því
sem maður hefur. Og það er gott að
geta gert slíkt,“ segir Hlöðver og
brosir afsakandi, sýnilega feiminn
við háfleyg orð eins og að verða
heiminum og mannkyninu að liði,
sem viðmælandinn leggur honum í
munn.
ara starf en í Namibíu, ábyrgðin er
svo miklu meiri. En verkefnið er
mikilvægt að fást við,“ segir hann.
„Við eigum fortakslaust að gera
miklu meira af því að miðla okkar
þekkingu til þróunarlandanna."
Grunnslóð vernduð
fyrir togurum
Nú hefur Hlöðver reynslu af fisk-
veiðum og fiskveiðistjórnun í þrem-
ur löndum, búinn að vinna undir
þrenns konar fiskveiðistefnu.
Hvernig ætli sé í Afríkulöndunum
um ofveiði og kvóta, mál málanna á
Islandi? Hann segir að kvótaskerð-
ing sé núna í Suður-Afríku, en
kvótaaukning í Namibíu. Namibíu-
menn hafa verið að byggja upp sína
stofna í sex ár með mjög góðri fisk-
veiðistjórnun, sem honum finnst að
íslendingar ættu að líta til. Togarar
fá þar ekki að fara grynnra en 200
metra dýpi, svo að öll grannslóð er
vernduð fyrir þeim. Veiðieftirlits-
menn era um borð í hverju einasta
skipi, sem útgerðin borgar. ,Á tog-
uranum eru þeir yfirleitt tveir og
standa sex tíma vaktir allan sólar-
hringinn. Þeir láta mann heyra það
óþvegið ef maður gerir eitthvað sem
þeim líkar ekki, segir Hlöðver. „Na-
mibíumönnum hefur þannig tekist
að byggja upp stofninn á mjög
skömmum tíma. I Suður-Afríku era
aftur á móti engir eftirlitsmenn um
borð. Mér finnst fiskveiðistjórnunin
hagkvæmust í Namibíu af þessum
þremur löndum sem ég hefi reynslu
af, þ.e. íslandi, Namibíu og Suður-
Afríku. Af þeim gætum við ýmislegt
lært. Við getum alltaf lært af öðr-
um, þótt við séum góðir sjálfir."
Islenskir ráðamenn eru alltaf að
grobba af því að hér sé fínasta fisk-
veiðistjórnun sem til sé í heiminum.
Hlöðver dregur það sem sagt í efa.
„Það er rangt. Miðin verða að fá að
tala,“ segir hann fastmæltur. „Ef
rétt hefði verið á málum haldið vær-
um við ekki þar sem við erum í dag
HLÖÐVER var í þrjú ár skip-
stjóri í þróunarverkefni
í Namibíu og hafði þá upp í 80
svarta heimamenn í áhöfn.
og meiri fiskur á miðunum. Rækjan
er t.d. búin. Ég segi ekki að hér sé
röng stefna. Þjóðfélagið ber með
sér að hlutimir séu í góðu lagi. En
alltaf er spuming hvort það getur
ekki orðið betra með tilliti til fram-
tíðarinnar. Og alltaf er hægt að leið-
rétta vitleysurnar."
Hvað er það sem honum finnst
mest að hér á íslandi? „Ég held að
menn séu komnir með of öflug fisk-
veiðitæki og þurfi þess vegna að
fara gætilegar miðað við það sem
maður hefur kynnst annars staðar.
Fiskurinn fær hvergi frið. Ég segi
að ef menn ætla að nota svona öflug
fiskveiðitæki þá verði bara að nota
þau færri. Sama er sennilega farið
að gerast við Suður-Afríku. Farið
að sjá á og þar era menn að spá í að
fækka skipum en hafa þau öflugri.
Það sem mitt fyrirtæki ætlar að
gera er að fækka skipum og koma
með ný skip til að fiska meira á
færri skip, umfram allt með gæðin í
fyrirrúmi. Liður í því er að kaupa
þessa tvo ísfisktogara sem era í
smíðum á Spáni. Þetta fyrirtæki er
margverðlaunað úti um heim fyrir
gæðaframleiðslu. Innst inni er ég
mjög stoltur af að vinna fyrir þessa
menn.“
Minnkaður kvóti
á stóru skipin
„Eitt finnst mér dálítið skrýtið
núna þegar ég kem heim. I Suður-
Afríku er verið að taka kvótann af
stóru fyrirtækjunum og flytja hann
yfir á smábáta og smærri útgerðir
til þess að skapa atvinnu í landi. En
þegar maður kemur hingað þá er
þessu alveg öfugt farið. Mér finnst
að eigi bara að leyfa þessum sjó-
mönnum á smábátunum að hafa
sína köku og veiða hana í friði. Ef
þeir gefast upp, hvar eigum við þá
fylgjast með því hvemig hægt sé að
gera allt á sem hagkvæmastan hátt.
Þarna snýst allt um að spara. Það
hefur verið vandi að laga sig að því
að vinna með lélegan útbúnað af
sparnaðarástæðum. Við erum vanir
því allra besta hér á íslandi. Þess
vegna held ég að Hampiðjan og
Jósafat Hinriksson eigi eftir að
verða sterkir þarna niður frá, þegar
Afríkumenn hafa áttað sig á því að
það er hægt að spara peninga með
dýram, sterkum og góðum veiðar-
færam. Þá fara þeir að spá í líftíma
veiðarfæranna. En þetta tekur
langan tíma, verður alltaf að sann-
reyna allt. Þessir menn eru óskap-
lega varkárir."
Ætlar hann að vera þarna lengi
enn? Hlöðver segir að sér líki mjög
vel að vinna með þessum mönnum í
dag. Ef allt gengur vel ætlar hann
að vera eitthvað áfram. Meðan hann
getur látið gott af sér leiða og miðl-
að sinni þekkingu til annarra, eins
og honum finnst að maður eigi að
gera, þá sé hann ekkert á leið heim
þótt hann sé löngu búinn að lofa 18
ára gömlum eldri sjmi sínum að
koma heim. Annan þriggja ára son
á hann á Islandi.
Sjómennskan létt,
starfið erfitt
Hlöðver bætir því við að vegna
veðurfarsins sé sjómennskan þarna
svo miklu léttari, hreinn lúxus,
hægt að vera á stuttbuxum við
vinnu allt árið. Hann kveðst hafa á
tilfinningunni að hann geti ekki
lengur stundað sjómennsku á Is-
landi. Þarna er allt svo þægilegt. Og
ekki þarf hann að hafa áhyggjur af
óveðrunum. Að vísu geta komið
óveður en þau standa stutt og
manni sem vanur er veiðum í
Barentshafi þykir þau ekkert til-
tökumál. Hlöðver orðar það svo að
sjómennskan sé létt þótt starfið sé
erfitt. Aðbúðin um borð er góð enda
er skipið hans heimili. „Það er erfið-

ultílp