Morgunblaðið - 16.01.1999, Blaðsíða 10

10 LAUGARDAGUR 16. JANÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Félag áhugafólks um fþróttir aldraðra efnir til átaks
Morgunblaðið/Kristinn
GUÐRÚN Nielsen, formaður félagsins, ásamt Ernst Backman, Sofffu Stefánsdóttur
og Höskuldi Goða Karlssyni.
Hreyfing
mikilvæg
slysavörn
ÁTAK Félags áhugafólks um íþróttir
aldraðra er að hefjast um þessar mundir
í tilefni þess að árið 1999 hefur verið til-
einkað öldruðum. 1 samráði við íþrótta-
bandalag Reykjavíkur hefur félagið
fengið til umráða Bláa salinn í íþrótta-
höllinni í Laugardal.
Þar verður boðið upp á íþróttaiðkun af
ýmsu tagi tvisvar sinnum í viku undir
stjórn Höskuldar Goða Karlssonar,
íþróttakennara og fyrrverandi skóla-
stjóra. Fyrir utan hefðbundna leikfimi
verður m.a. boðið upp á boccia, pútt,
blak og jafnvel boltaleiki ef einhveijir
hafa áhuga á slíku. fþróttaaðstaðan er
opin öllum lífeyrisþegum þeim að
kostnaðarlausu.
Höskuldur Goði sagði mikilvægt að all-
ir fyndu hreyfingu við sitt hæfí og nytu
aukinnar vellíðunnar. Um 6.000 aldraðir
eru á elliheimilum höfuðborgarsvæðisins
og 13 þúsund búa á eigin vegum.
Að sögn Guðrúnar Nielsen, formanns
félagsins, er helsta markmið átaksins að
ná til þeirra eldri borgara sem heima
sitja. Aldur sé afstæður og eins og
slagorð félagsins segir, er: „aldrei of
seint“ að hreyfa sig og vera með.
Að sögn Guðrúnar Gestsdóttur og
Sigrúnar Jóhannsdóttur, sjúkraþjálfara,
hafa kannanir erlendis sýnt fram á að
hreyfing eldri borgara hafi stórbætt
áhrif á heilsu þeirra. Þannig megi draga
úr ýmsum kostnaði heilbrigðiskerfisins
með forvörnum af þessu tagi. Endurhæf-
ing taki til dæmis styttri tíma fyrir eldri
borgara sem eru í góðu líkamlegu formi.
Bæklingur með heilræðum fyrir fólk á
besta aldri hefur verið gefinn út af þessu
tilefni og hafði Hlynur Jónasson hjá
Slysavarnanefnd umsjón með honum. Til
hliðsjónar kynnti hann sér bæklinga frá
Norðurlöndunum sem að hans sögn áttu
það allir sameiginlegt að vera fremur
neikvæðir. Að lians sögn er markmiðið
með bæklingnum að upplýsa og ráð-
leggja eldri borgurum varðandi hættur
og varnir gegn þeim, en ekki að hræða
fólk. „Eitt af því mikilvægasta í slysa-
vörnum er hreyfing," sagði Hlynur,
sannfærður um að átakið muni skila sér í
aukinni þáttöku.
Félag áhugafólks um íþróttir var
stofnað árið 1985 og að sögn Guðrúnar
Nielsen hefur starfsemin eflst með
hverju ári. Markmið félagsins er að
stuðla að vellíðan aldraðra með iðkun
Ieikfími, sunds og annarra íþrótta.
Einnig hefur verið lögð áhersla á að
stuðla að menntun kennara og leiðbein-
enda víðs vegar um landið.
Sérstakur kynningardagur verður
haldinn í Bláa sal Laugardalshallarinnar
fimmtudaginn 28. janúar kl. 10 þar sem
starfsemi félagsins og aðstæður verða
kynntar.
Formaður efnahags- og við-
skiptanefndar um skatt
á tekjur úr lífeyrissjóðum
Full ástæða til
að skoða mál-
in í samhengi
VILHJÁLMUR Egilsson, formaður efnahags-
og viðskiptanefndar Alþingis, segir að ástæða
þess að tekjuskattur sé greiddur af greiðslum
úr lífeyrissjóðum, en ekki fjármagnstekjuskatt-
ur, sé að framlög í lífeyrissjóði séu undanþegin
tekjuskatti við inngi-eiðslu. Hins vegar sé full
ástæða til þess að skoða lífeyriskerfið, skatt-
kerfið og tryggingakerfið í samhengi.
Eldri borgarar hafa gert kröfu til þess að
greiddur sé 10% skattur af greiðslum úr lífeyr-
issjóðum eins og af fjármagnstekjum. Vilhjálm-
ur sagði að rökin fyrir því íyrirkomulagi að
greiða tekjuskatt af greiðslum úr lífeyrissjóð-
um væru að framlög til lífeyrissjóða væru ekki
skattlagt fé. Útgreiðslurnar væru skattlagðar
eins og hverjar aðrar launatekjur, en fjár-
magnstekjuskattur væri ekki greiddur af
ávöxtun á fé lífeyrissjóða né eignaskattur af
eignum þeirra.
Vilhjálmur sagði hins vegar að full ástæða
væi'i til að gera heildarúttekt á samhengi lífeyr-
issjóðakerfisins, skattkerfisins og trygginga-
kerfisins.
Hann sagði að mikil ástæða væri til þess að
gera slíka heildarúttekt. Það væri búið að end-
urskoða lífeyriskerfið, en það ætti eftir að fara
betur yfii' skattkerfið og almannatrygginga-
kerfið í þessu sambandi líka, þannig að um eðli-
legt samhengi væri að ræða þama á milli, þ.e. á
milli þess hvernig tekna er aflað á starfsævinni,
hvernig þær séu skattlagðar og síðan hvenær
og hvernig fólk geti haft það þegar það komi á
lífeyrisaldur.
Umræður á Alþingi í framhaldi af kvótadómi um lög og stjórnarskrá
HJÖRLEIFUR Guttormsson, óháð-
ur þingmaður, vék fyrstur í ræðu
sinni um stjóm fiskveiða á þriðjudag
að stjórnarski'ánni og því hvað þing-
ið gæti gert til að afstýra árekstram
við hana. Sagði hann það mikið um-
hugsunarefni í hversu veikri stöðu
Alþingi væri sem stofnun til að taka
á málum af þessum toga og hversu
illa og ófullkomlega væri búið um
samspil Alþingis sem löggjafa við
upplýsingabranna í samfélagi til
þess að leita ráðgjafar og ekki síst
varðandi möguleika á því að fá túlk-
anir á kröfum stjómarskrárinnar.
Það væri knýjandi að styrkja Alþingi
sem stofnun, langtum meira en tek-
ist hefði þrátt fyrir ágæta viðleitni á
undanförnum áram.
Kvótadómur Hæstaréttar frá 3.
desember 1998 og fleiri dómar
kölluðu á það, að mati Hjörleifs, að
þingið af fullri alvöra athugaði sinn
gang og fjallaði um það hvemig
mætti styrkja stöðu þess þannig að
það risi undir þeim kröfum sem
nútímasamfélag og réttarþróun
gerði nauðsynlega. Dómurinn hefði
verið í anda dómshefða eins og þær
hefðu þróast á meginlandinu. Þar
hefði ekki birst þröngur skilningur á
stjómarskránni eða bókstafstúlkun
heldur víðari sjónarmið þar sem
ákveðnum lykilatriðum í stjórnar-
skránni hefði verið gefið nýtt inntak
og þá alveg sérstaklega hugtakinu
jafnræði.
Sljórnlagadómstólar
Nefndi Hjörleifur að í Þýskalandi
væri stjómlagadómstóll sem hefði
beinlínis það hlutverk að kveða á um
gildi lagasetningar með tilliti til
stjórnarskrár. Væri sá dómstóll
kjörinn af þinginu, sem sagt stjóm-
málaflokkunum. Niðurstöðurnar
væra bindandi og þinginu gjaman
gefinn tímafrestur til þess að leysa
úr árekstram milli settrar löggjafar
og stjómarski'ár. í Frakklandi væri
sérstakt stjórnlagaráð starfandi og
þingmenn, einnig þingmenn í minni-
hluta, gætu skotið nýsamþykktum
lögum til þess að fá úrskurð um
hvort viðkomandi lög stæðust gagn-
vart stjómarskránni. Ráðið hefði að
því leyti ekki eins bundnar hendur
og íslenskir dómstólar, sbr. Kvóta-
dóminn, að það gæti lagt mat á laga-
bálk í heild sinni.
Sums staðar annars staðar hafa
Leggja þarf meiri rækt
við spurningar sem
lúta að stjórnarskránni
Fyrr í vikunni spannst nokkur umræða á Alþingi um hvað gera
mætti til að tryggja betur að löggjöf væri í samræmi við stjórnar-
skrána. Hvort setja ætti á laggirnar ráðgefandi nefnd fyrir
þingið til dæmis með tilnefningum úr lagadeild Háskólans,
Hæstarétti og frá Lögmannafélaginu. Páll Þórhallsson kynnti
sér það sem þingmenn höfðu um málið að segja.
Hjörleifur Þorsteinn
Guttormsson Pálsson
þinginu verið skapaðir möguleikar á
að fá ráðgefandi álit sem ekki er
bindandi um túlkun stjórnarskrár-
innar. Nefndi Hjörleifur Sviþjóð í því
sambandi. Þar kæmu hæstaréttar-
dómarar við sögu við mat á laga-
frumvörpum. Sagði hann að það væri
athugandi fyrir Alþingi að koma á
fót fastri ráðgefandi nefnd löglærðra
manna sem gæti verið tilnefnd af
Hæstarétti, lagadeild Háskóla ís-
lands og Lögmannafélaginu til dæm-
is. Þannig mætti tryggja flæði hug-
mynda á milli milli
þessara stofnana.
Ekki yrði lengur við
þann losarabrag unað
sem verið hefði í kring-
um álitsgjöf Lagastofn-
unar Háskóla Islands.
Nú væri staðan sú að
þegar mál kæmu til
kasta Alþingis væri
framkvæmdavaldið eða
jafnvel hagsmunaaðilar
hugsanlega búnir að fá
sér hliðhollt álit hjá
þeim mönnum sem til
greina kæmu og þeir
væru þá bundnir af því
sem þeir þá hefðu sagt.
Nefndi Hjörleifur
gagnagi'unnsfrum-
varpið í því sambandi. Þar hefði aðal-
hagsmunaaðilinn í málinu, Islensk
erfðagreining, verið búinn að panta
álit fyrirfram hjá Lagastofnun
Háskóla Islands og borga fyrir. Því
hefði svo verið flaggað sem hlutlægu
áliti. Alþingi gæti ekki lagt slíkt álit
að jöfnu við hlutlausa ráðgjöf. Aðal-
hagsmunaaðilinn hefði borgað fyi'ir
starfið, mótað spumingarnar og ekki
hefði neinn gagnstæður málflutning-
ur farið fram fyi'ir lögfræðinga-
nefndinni eins og gilti um dómstóla,
þar sem þeir hefðu hlutverk af þessu
tagi.
Or réttarþróun í Evrópu
Þorsteinn Pálsson, dómsmála- og
sjávarútvegsráðherra, Sjálfstæðis-
flokki, kvað Hjörleif þarna hafa vikið
að mjög áhugaverðu atriði sem lyti
að undirbúningi löggjafar bæði af
hálfu framkvæmdavalds og löggjaf-
arvalds, sérstaklega með tilliti til
stjómarskrárinnar. Væri hann sann-
færður um að bæði framkvæmda-
vald og löggjafarvald þyrftu að huga
að þessum þáttum í miklu ríkari
mæli á komandi árum. Það væri
mjög ör réttarþróun í gangi i Evrópu
sem sjá mætti í úrlausnum Mann-
réttindadómstóls. Evrópu í Strass-
borg og EB-dómstólsins í Lúxem-
borg.
Víða væri sérsaklega hugað að
þessum efnum og leiðirnar mismun-
andi. í Danmörku til að mynda
fengi sérstök deild í dómsmálaráðu-
neytinu öll frumvörp til umsagnar
út frá lagatæknilegum sjónarmiðum
með hliðstæðum hætti og fjármál-
aráðuneytið fengi öll stjórnarfrum-
vörp til umsagnar út frá fjármála-
legum sjónarmiðum. Huga þyi'fti að
því ennfremur hvort ástæða væri til
að koma á fót sérstökum dómstóli
til þess að úrskurða um stjórnar-
skrármálefni. Það væri gífurlega
mikil ákvörðun að úrskurða um
hvort lög sem Alþingi, þjóðþingið
sjálft, hefði sett stæðust ekki
stjórnarskrá.
Vildi Þorsteinn þó benda á að það
væri engan veginn víst að menn
leystu öll vandamál jafnvel þótt
þingið ætti kost á ráðgjöf færustu
sérfræðinga. Til dæmis kvaðst hann
nokkuð sannfærður um að hefði slík
ráðgjöf verið fyrir hendi fyrir 15 ár-
um þegai' lögin um stjórn fiskveiða
vora sett í upphafi hefði hún ekki
verið á þann veg sem dómur
Hæstaréttar varð nú um 5. gr. lag-
anna um stjóm fiskveiða og það sem
ýmsir vildu halda fram að dómurinn
væri að segja um 7. gr. vegna þess
að þá hefðu aðrar hugmyndir verið
uppi í þessum efnum.
Það ætti sér stað ákveðin rétt-
arþróun og engan veginn víst að álit
sem gefið væri á einum tíma stæðist
fyrir dómstóli áratugum síðar. Eigi
að síður breytti það ekki þeirri
skoðun hans að þetta þyrfti að íhuga
og að það þyrfti að leggja meiri rækt
við spurningar sem lytu að stjórnar-
skránni þegar við væram að setja
löggjöf okkar og ekki síst í ljósi þess
að það væru ýmsir ytri þættir sem
farnir væra að hafa áhrif á lagasetn-
inguna eins og réttarþróunin í Evr-
ópu.
Mótmælir gagnrýni
á Lagastofnun
Hjálmar Árnason, Framsóknar-
flokki, kvaðst myndu vilja taka heils-
hugar undir hugrenningar um gildi
þess að leggja í vinnu til að fylgja
réttarþróuninni eftir. Hins vegar
furðaði hann sig á þeirri falleinkunn
sem Lagastofnun Háskóla íslands
hefði fengið hjá Hjörleifi Guttorms-
syni. Hér væri ekki bai-a um ein-
hverja stofnun að ræða heldur Laga-
stofnun Háskóla íslands, stofnun
sem starfaði í nafni Háskóla Islands
og þyrfti þar af leiðandi að uppfylla
ákveðin skilyrði. Til þeh’ra sem þar
störfuðu væra gerðar akademískar
kröfur og þar færa fróðustu menn á
sínu sviði. Svaraði Hjörleifur því til
að það þyrfti einmitt að athuga nú
þegai’ viðskipti þingnefnda og stofn-
ana Háskóla íslands færu vaxandi
hvort álitin væru gefin undir fræði-
legum kröfum háskólans.