Morgunblaðið - 16.01.1999, Síða 44

44 LAUGARDAGUR 16. JANÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
„Eitthvað
er nú að“
EÐLILEGT þykir
um áramót að svipast
um sviðið, bæði hið
næsta sér sem og um
þjóðlífið allt. En sitt
sýnist hverjum. Við
höfum heyrt ljómandi
lofsöngva hljóma um
dýrð þá og dásemdir
þær, sem liðna árið
færði lýðum, ekki sízt
þeim sem áttu ærið
fyrir og kunnu að
ávaxta sem bezt.
Á vettvangi okkar
hér ómar annar söng-
ur, lítt við lof kennd-
ur, enda segjast ör-
yrkjar ekki hafa í
horfi haldið, þegar til alls er litið,
prósentuhækkanir gefa fáar krónur
þegar kjaragrunnur er svo lágur,
skerðingaráhrifm skyggja víða á og
afnema oft ávinninga að verulegu
leyti eða öllu.
Á degi hverjum hlýðum við á
áköll fólks sem býr við hreina ör-
væntingu um eigin hag og lífsaf-
komu alla, sem ýmist hangir á
bláþræði, svo ekkert má út af bera,
eða þá að búið er við hreina örbirgð,
ósæmileg lífskjör allsleysinu vafín.
Og áköllin eru sönn, eiga alvar-
legar staðreyndir að baki, myndin
er ekki ýkt. Stundum heyrist það,
þegar við bergmálum þessi áköll út
í þjóðlífíð, að við séum að dekkja
myndina um of, gjöra meira úr lök-
um lífskjörum en
ástæða er til og vissu-
lega er það fólk til sem
trúir því að öryrkjar
hafi það harla gott, allt
yfir í fullyrðingar um að
fyrirhafnarlaust fái þeir
sinn skerf, sinn ríflega
skerf og eigi þar af
leiðandi að una harla
glaðir við sitt.
Litið dæmi er um
ráðamann í samfélaginu
sem tók konu eina með
sín 63 þúsund á mánuði
bærilega til bæna, þegar
hún kvaðst við hungur-
mörk vera. Þessi há-
launamaður leiddi kon-
unni fyrir sjónir að þegar nauðþ-
urftum hefðu að hans dómi verið
gjörð góð skil gæti konan sem hæg-
ast lagt nokkra upphæð fyrir. Agn-
dofa konan fór að halda að heimilis-
Oryrkjar
>»
A degi hverjum, segir
Helgi Seljan, hlýðum
við á áköll fólks sem
býr við hreina
örvæntingu um eigin
hag og lífsafkomu alla.
Helgi Seljan
Brandtex fatnaður
Stretchbuxur kr. 2.900
Konubuxur frá kr. 1.690
Dragtir, kjólar,
blússur og pils.
Ódýr náttfatnaður.
Nýbýlavegi 12, sími 5544433
bókhald sitt hlyti að vera í óskap-
legri óreiðu, svo sannfærandi
tíundaði ráðamaðurinn tölumar til
að fá út þann afgang sem konan
hafði aldrei komið auga á, aðeins
hefði við ofurlangan skuldahala
bætzt. Og með þennan ríflega af-
gang á vörunum kvaddi ráðamaður-
inn ráðagóði og bað konuna þess að
kvarta nú ekki meira með þessi
glæsilegu lífskjör.
Vonandi eru viðbrögð sem þessi
einsdæmi. Að minnsta kosti hafa
ýmsir málsmetandi aðilar lagt orð í
belg nú um áramót og hreint ekki
verið svo steinblindir á stöðu þess-
ara mála sem hálaunamaðurinn
hressi. Þetta fólk er einmitt
marktækt, hafandi kynnzt hinum
kröppu kjörum svo margra í þess-
um þjóðfélagshópi. Ég hygg að þau
orð segi meiri sannleika en fimbul-
famb um ágæti þessara kjara.
Aðeins nokkur dæmi látin nægja.
Halldóra Ólafsdóttir geðlæknir
lýsir ástandi á yfírfullum geðdeild-
um um jól og segir svo: „Annars
hefur manni fundist svona almennt
á seinni árum að öryrkjar, sem við
höfum mikið af, hafi úr minna að
spila en þeir höfðu íyrir nokkrum
árum.“ Hún segir að ástandið hjá
mörgum þeirra sé alveg svakalegt. I
lokin segir Halldóra að það sé dap-
urlegt hvemig komið er fyrir mörg:
um í þessum þjóðfélagshópi. í
fréttatilkynningu frá mæðrastyrks-
nefnd, þar sem segir að yfír 1.100
manns hafí þar fengið aðstoð fyrir
jólin, er svo þetta orðrétt: Hópur ör-
yrkja var mjög áberandi fyrir þessi
jól og ljóst að kjör þeirra hafa farið
versnandi mjög síðustu misseri.
í blaðaviðtali segir Jónas Þóris-
son, forstöðumaður Hjálparstarfs
kirkjunnar, að um 60% þeirra sem
þar leituðu ásjár hafí verið öryrkj-
ar, hærra hlutfall en nokkru sinni.
Og að lokum biskupinn yfir Is-
landi, herra Karl Sigurbjömsson,
sem enga tæpitungu talaði í áramóta-
prédikun sinni. Hann sagði orðrétt:
„Iðulega lýtur hinn minni máttar í
lægra haldi og er sífellt þokað neðar í
forgangslistanum. Fátæktin vex og
aukinn fjöldi fólks lendir í öngstræti
örbirgðarinnar, jafnvel hér. Á þriðja
þúsund einstaklingar þurftu að
þiggja aðstoð Hjálparstarfs kirkj-
unnar iyrir nýliðin jól og það í mesta
góðæri íslandssögunnar. Þetta fólk
er flest öryrkjar sem ættu sam-
kvæmt viðurkenndum grandvall-
arsiðgildum okkai- þjóðar að njóta
velferðar og stuðnings samfélagsins.
Eitthvað er nú að.“
Sannarlega veit þetta fólk allt
hvað það er að segja, raunsönn
reynslan endurspeglast í orðum
þess. Ef við tökum of sterkt til orða,
hvað þá um þetta ágæta fólk?
Mála sannast er engin gullöld né
gósentíð í garði svo alltof margra og
það erum við aðeins að segja. Og
hógvær en áminnandi orð biskups-
ins mættu allir í minni hafa: „Eitt-
hvað er nú að.“
Höfundur er frænkvæmdastjórí
ÖBÍ.
Maður
bítur lús
ÁRÞÚSUNDLÚSIN
er það nafn sem ég hef
kosið að nota yfir þann
alkunna viðburð, sem
gerist í öllum tölvu-
kerfum heimsins á
miðnætti er árið 2000
gengur í garð. í flest-
um tilvikum gerist það
að fólk kveikir á
heimatölvum sínum
snemma í janúar það
ár og finnur út að allt
gengur ágætlega.
Nokkrir sem eiga hug-
búnað sem þá verður
orðinn eldri en fimm
ára geta lent í vand-
ræðum. Mikið hefur
heyrst samt um hættur af því að
nota alls kyns búnað, sem gæti ver-
ið stjórnað af örflögum. Þá eru
nefnd til sögunnar færibönd, lyftur
og jafnvel brauðristar.
Fólk mun (gætilega) kveikja á
brauðristum sínum, keyra bíla sína
og jafnvel nota lyftur þegar líður á
janúar þetta ár. Hitakerfi fjölbýlis-
húsa og loftræsting munu ekki
svíkja að morgni 1. janúar, og skilja
fólk eftir kalt og andstutt að
morgni áramótagleðinnar, heldur
munu þau malla áfram eins og þeim
var ætlað. Það lítur ekki út fyrir
annað en að Islendingar geti horft
fram til venjulegs morgunverðar
þennan dag.
Það sem skiptir mestu máli í
þessu sambandi er ekki hvort tölv-
an táknar árið 2000 með tveimur
stöfum, heldur hvort það skiptir
kerfið einhverju máli hvaða ár er?
Nú má sjá fyrir sér kerfi sem er
stillt eftir dögum, eins og frysti-
geymsla í fískvinnsluhúsi. Breytir
kerfið sér eitthvað þó það haldi að
árið sé 1900 en ekki 2000?
Ég hef haft nokkrar áhyggjur af
enn stærri kerfum, sem vora næsta
örugglega hönnuð á þeim tíma, sem
ártalið var geymt með tveimur stöf-
um. Það kerfi stýrir flaugum stór-
veldanna, þeim sem hafa að geyma
kjarnaodda og önnur eyðingartól.
Nú gildir reyndar sama lögmál um
þessar flaugar og fyrrnefndar
brauðristar eða frysti-
geymslur. Það er engin
rökrétt ályktun að
flaugarnar fari að
geýsast af stað, ein-
ungis vegna þess að
þær haldi að árið sé
1900, kóngurinn yfir
Islandi heiti Kristján
9., búið sé að finna öll
frumefni sem til séu í
heiminum og Viktoría
drottning sé langlífasti
þjóðhöfðingi heimsins.
Það er nefnilega tvö
skilyrði fyrir því að
árþúsundlúsin bíti: I
fyrsta lagi þarf kerfið
að tákna árið 2000 með
stöfunum 00.1 öðru lagi þarf það að
skipta einhverju máli fyrir keifið að
Tölvur
Niðurstaða mín er sú,
segir Sveinn Ólafsson,
að árþúsundvandinn sé
enginn vandi fyrir
---------7------------
flesta Islendinga.
staftrnir 00 séu lægri en 99. Þetta á
t.d. örugglega við um vaxtareikn-
ing, getur átt við um alls kyns vöra-
birgðakerfi, en á greinilega ekki við
um færibönd.
Nær okkur standa ýmis kerfi,
sem vissulega geta orðið fyrir vand-
ræðum, verði ekki gripið í taumana.
Það era stóru veitukerfin, vatns-
veita, sími, rafveitur og holræsa-
kerfi, líkt og nú er komið í Reykja-
vík. Flugumferðarstjórn þarf að
leita að árþúsundlúsum og prófa sín
kerfi, gabba þau fyrir þennan tíma
til að halda að árið 2000 sé gengið í
garð og líta á afleiðingar, en ekki að
leiðbeina raunverulegum flugvélum
á meðan. Þeir sem standa í við-
skiptum gætu hæglega lent í því að
allt sé í lagi þeirra megin borðs, en
að viðskiptaaðilar þeirra lendi í
vandræðum fyrstu mánuði ársins
Sveinn Ólafsson
Favorit 3030-W
Gerö: Frístandandi H-85, B-60, D-60
Ryðfrítt innra byrði
Ytrahús sinkhúðað (ryðgar ekki)
4-falt vatnsöryggiskerfi
Hjóðlát 49db (re 1 pW)
Sjálfvirk hurðarbremsa
Taumagn: 12 manna stell
Þvottakerfi: 3 kerfi
skolun 10 mín.
venjulegt 65°C 69 mín.
sparnaðar 65°C 60 mín.
Orkunotkun: Sparnaðarkerfi 65°C 1,5 kwst
Venjulegt 65°C kerfi 1,5 kwst
Vatnsnotkun: Sparnaðarkerfi 65°C 16 lítrar
Venjulegt 65°C kerfi 20 lítrar
Þvottatími: Venjulegt kerfi 65° 69 mín.
— B R Æ Ð U R N 1 R
Sun^ið í hjjóðnema undír leiðsöýi
faónenntaðra kennara.
Mikil áhersla lögð á söngjtœkni o^túlkun.
Byrjenda- og framhaldsnámskeið fyrir:
io-ii ára 17-19 ára
12-13 ára 20áraogeldri
14-16 ára EINKATÍMAR
Tónleikar í lok hvers námskeiðs.
Geisladiskur með afrakstri hvers hóps!
Kennsla Kefst 18. janúar.
Innritun í síma 861-6722
Engjateig n (yið hliðina á Listhúsinu) 105 Reykjavfk.