Morgunblaðið - 14.02.1999, Blaðsíða 42

42 SUNNUDAGUR 14. FEBRÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
'MINNINGAR
ÞORGEIRIBSEN
þjóðmál og sveitarstjórnarmál miklu
skipta. Hann var virkur í félags-
• starfí á ýmsum sviðum og naut alls
- “Staðar trausts og virðingar. A hann
var hlustað þegar hann kvaddi sér
hljóðs. Hann var orðhagur og talaði
gott mál, var víðlesinn og fróður um
menn og málefni. Hann var Ijóðelsk-
ur og skáldmæltur vel. Þopgeir var
einn þeirra manna sem settu svip á
bæjarlífið. Hann var góður sam-
ferðamaður. Maður sem var oft svo
eðlilegt að tæki forystuna. Hann vís-
aði góðan veg og það var farsælt að
fylgja honum. Við þökkum ánægju-
. lega og trausta samfylgd. Góður vin-
ur er horfinn á braut. Við kveðjum
hann með söknuð í huga og óskum
^honum blessunar guðs á nýjum veg-
um. Það er mikill harmur kveðinn að
hans ágætu konu Ebbu Lárusdóttur
og fjölskyldunni allri. Þeim flytjum
við innilegar samúðarkveðjur. Minn-
ingin um góðan dreng er huggun
harmi gegn.
Páll V. Daníelsson.
Þorgeir Ibsen, fyrrverandi skóla-
stjóri, er allur. Síðustu árin háði
hann baráttu við banvænan sjúkdóm
af þeirri karlmennsku og æðruleysi
sem ætíð einkenndu hann. Hann var
glaður og reifur til síðasta dags.
Enginn má sköpum renna og enda-
lpkin komu þrátt fyrir allt snöggt og
T?vænt 8. febrúar síðastliðinn.
Þorgeir Ibsen var Vestfirðingur í
húð og hár og í æðum hans rann sjó-
mannsblóð. Ævistarf hans varð þó
fyrst og síðast að fræða börn og
ungmenni. Hann var ungur kennari
í Borgai-firði og á Akranesi. Þrítug-
ur varð hann skólastjóri í Stykkis-
hólmi árið 1947 og í Hafnarfirði við
Lækjarskóla árið 1955, sem þá var
eini barnaskólinn sem starfaði á
vegum Hafnarfjarðarbæjar. Þar
lauk hann starfsferli sínum í árslok
1*986 eftir rúmlega þriggja áratuga
stjóm skólans.
Þorgeir var mikilhæfur skólamað-
ur og bjó yfir góðri þekkingu á
fræðslumálum. Til viðbótar kennara-
menntun hér heima aflaði hann sér
framhaldsmenntunar meðal annars í
uppeldisfræðum í Bandaríkjunum.
Hann íylgdist ávallt vel með því sem
var að gerast á vettvangi skólamála,
var vel lesinn og viða heima, opinn
fyrir nýjungum, en um leið raunsær,
enda ríkur af reynslu áratuga starfs.
Öll kennsla fórst honum vel úr hendi,
en lengst af var hans aðalstarf að
stjóma skóla. Þar nutu eðliskostir
hans sín best, lipurð og ljúfmennska,
samfara einbeitni og ákveðni. Hvert
itnál vildi hann skoða af skynsemi og
finna lausn. Hann var líka virtur af
samstarfsfólki sínu jafnt sem nem-
endum og öllum þeim mörgu, sem
nutu leiðsagnar hans, vildi hann
koma til þroska. Þar skilur Þorgeir
eftir sig mikið og farsælt ævistarf.
Þorgeir Ibsen var bæði vel máli
farinn og ritfær. Hann skrifaði tíð-
um í blöð um ýmis efni, en þó mest
um skólamál. Hugðarefni hans voru
mörg og hann lá ekki á skoðunum
sínum, heldur setti þær fram af
djörfung, en ætíð málefnalega.
Hann var unnandi íslenskrar tungu
og góðra bókmennta. Sjálfur fékkst
hann nokkuð við kveðskap, einkum
hin síðari ár og gaf þá út ljóðabókina
^Hreint og beint“. Það heiti lýsti
ekki aðeins ljóðum Þorgeirs, heldur
honum sjálfum. Hann var aldrei
hálfur í neinu. í bókinni er ljóðið
„Skólastefna“, sem lýsir viðhorfum
Þorgeirs vel.
Vort dýra móðurmálið
muna skulum vér,
og brýnum stinna stálið
þvi stefna mörkuð er:
Að vinna að ræktun lýðs og lands,
að leita ætíð sannleikans,
að unna lands vors æskulýð
alla vora tíð.
Leiðir okkar Þorgeirs Ibsen hafa
legið saman lengi. Eg minnist hans
fyrst sem ungs kennara, þegar hann
kom til starfa við Bamaskóla Akra-
ness haustið 1941. Hann var glæsi-
menni og það fylgdu honum ferskir
vindar og kraftur. Hann var góður
íþróttamaður og valdist strax til for-
^>stu í íþróttahreyfíngunni, beitti sér
fyrir stofnun íþróttabandalags
Akraness og var þar fyrsti formað-
ur. Hann var hvatamaður þess að
Akurnesingar hófu að senda lið til
þátttöku í Islandsmeistaramótinu í
knattspyrnu, fyrstir utan Reykja-
víkur. Arangur þessa frumkvæðis
átti síðar eftir að bera ríkulega
ávöxtun Akurnesingum til vegsauka
og öllum knattspyrnuunnendum til
óblandinnar ánægju í „Hólminum“
eins og Þorgeir nefndi ætíð Stykkis-
hólm, lét hann líka strax að sér
kveða og gerðist meðal annars
frumkvöðull að iðkun badmintoní-
þróttarinnar. Var hann um áraraðir
Islandsmeistari í þeirri grein.
Þegar við Þorgeir höfðum báðir
flutt til Hafnarfjarðar hófust náin
kynni okkar sem síðar leiddu til vin-
áttu. Við störfuðum mikið saman
þau ár sem ég var formaður
fræðsluráðs Hafnarfjarðar og oft fór
ég í smiðju til Þorgeirs og leitaði
ráða. Mest varð þó samstarf okkar
innan vébanda Sjálfstæðisflokksins í
Hafnarfirði. Þar var Þorgeir traust-
ur og áhrifamikill liðsmaður, hug-
myndaríkur og fylginn sér, vildi veg
og þroska hvers einstaklings sem
mestan og bar um leið mikla um-
hyggju fyrir þeim, sem minna mega
sín. Hann lagði ætíð gott til allra
manna, jafnt samherja sem and-
stæðinga. Hann gegndi margvísleg--
um trúnaðarstörfum á vegum Sjálf-
stæðisflokksins í Hafnarfirði var
meðal annars varabæjarfulltrúi um
skeið og forrnaður sjálfstæðisfélags-
ins Fram. I síðustu bæjarstjórnar-
kosningum óskuðu sjálfstæðismenn
í Hafnarfirði eftir því við Þorgeir, að
hann skipaði heiðurssæti á fram-
boðslista flokksins. Ekki stóð á Þor-
geiri að leggja sitt lóð á vogarskál-
ina, fremur en fyrri daginn. Kempan
fór í slaginn með sama eldmóði og
áður og Sjálfstæðisflokkurinn í
Hafnarfrði hlaut góðan sigur.
Seinustu árin fækkaði samfund-
um okkar Þorgeirs, en við töluðum
þeim mun meira saman í síma. Hann
var brennandi í andanum sem fyrr
og hafði skoðanir á hinum ólíkustu
málum. Hugur hans var þó fyrst og
fremst bundinn við heimilið og börn-
in hans og fjölskyldur þeirra. Hann
fylgdist gi'annt með sínu fólki og þar
var hamingja hans.
Það er sjónarsviptir að Þorgeiri
Ibsen. Eg þakka vináttu hans og
tryggð, sem ég hef notið í áratugi.
Við Sigríður sendum eiginkonu
hans, Ebbu Lárusdóttur, börnum
hans og fjölskyldum þeirra innilegar
samúðarkveðjur.
Guð blessi minningu Þorgeirs Ib-
sen.
Árni Grétar Finnsson.
Þegar mér barst sú frétt að vinur
minn og samherji, skólastjórinn,
fræðimaðurinn og eldhuginn Þor-
geir Ibsen væri látinn setti mig
hljóðan. Hugur minn hvarfar til lið-
ins árs þegar undirbúningur fyrir
bæjarstjórnarkosningar stóð sem
hæst. Sjálfstæðisflokkurinn í Hafn-
arfrði hafði valið sitt fólk á fram-
boðlista flokksins og skipaði Þorgeir
heiðursæti listans. I strangri kosn-
ingabaráttu á pólitískum vettvangi
er mikilsvert að hafa góða og kapps-
fulla liðsheild og geta sótt hollráð í
smiðju góðra manna. Smiðja eldhug-
ans og fræðimannsins Þorgeirs Ib-
sens nýttist enda vel í strangri en
góðri kosningabaráttu og hollráð
hans hvöttu menn til dáða. Þorgeir
Ibsen gat líka glaðst yfir góðu gengi
Sjálfstæðisflokksins sem vann stór-
sigur í kosningunum og sannarlega
kunnum við sjálfstæðismenn að
meta hans góða hlut í þeim sigri.
Þorgeir Ibsen var í áratugi í fylking-
arbrjósti Sjálfstæðisflokksins í
Hafnarfrði og gegndi þar fjölmörg-
um trúnaðarstörfum. Hann gekk
ákveðinn og skipulagður til verka
með hugsjónir Sjálfstæðisflokksins
að leiðarljósi og hagsmuni Hafnar-
fjarðar í öndvegi. Fyrir það ber að
þakka. Hafnarfjörður, bærinn í
hrauninu, er meðal fegurstu bæja
landsins. Hraunið, Hamarinn, læk-
urinn og höfnin eru einkennandi og
mótandi í lífi hvers Hafnfirðings. I
fallegu og rólegu umhverf lækjarins
stendur Lækjarskólinn. Ein af feg-
urstu byggingum bæjarins. Lengi
vel var Lækjarskólinn eini barna-
skóli bæjarins og um áratuga skeið
stýrði skólamaðurinn Þorgeir Ibsen
skólanum af stakri prýði. Svipmikill,
traustur og farsæll skóla- og fræði-
maður sem lét sér annt um skólann
sinn. Á liðnu vori ritaði Þorgeir
greinar í Hamar, blað okkar Sjálf-
stæðismanna. I upphafi einnar
greinar stendur: „Á næsta leyti ei-u
aldahvörf, - gamla öldin er að kveðja
og ný öld heilsar okkur innan tíðar".
Þessi upphafsorð eru mér hugstæð.
Við horfum jú til nýrrar aldar, nýrra
tækifæra en um leið ber okkur að
horfá til baka. Staldra við og þakka
fyrir þau tækifæri sem okkur hafa
hlotnast og auðvelda okkur að
takast á við framtíðina. Þorgeii- Ib-
sen lagði sannarlega sitt af mörkum
til þess að gera okkur kleyft að
takast á við verkefni nýrrar aldar.
Um leið og ég þakka Þorgeiri vini
mínum handleiðslu og vinarhug í
starf og leik flytjum við þér, Ebba
mín, og fjölskyldu þinni innilegar
samúðarkveðjur.
Magnús Gunnarsson
og fjölskylda.
Kveðja frá Lækjarskóla
Þorgeir Ibsen, íyrrverandi skóla-
stjóri, er látinn. Við sem áttum því
láni að fagna að starfa með honum
minnumst hans með hlýhug og virð-
ingu. Hann var ákaflega hlýr og
mannlegur yfirmaður sem treysti
sínu fólki í hvívetna. Hann var okkur
kennui-unum góður bakhjarl ef á
móti blés í starfnu og skemmtilegur
félagi á góðum stundum. Hann bai-
hag nemandans ávallt fyrir brjósti og
sagði oft við kennarana: „Nemandinn
er einn en greinarnar eru margar."
Þorgeir var skólastjóri frá 1955 til
1987 og var vakandi fyrir nýjungum
og mörgu því sem betur mætti fara í
skólamálum á starfstíma sínum.
Ymsar nýjungar sáu dagsins ljós á
þessum árum. Þar má nefna að
„Barnaskólablaðið" hóf göngu sína
fjölritað þegar fjölritun var ekki
eins einfalt mál og ljósritun er í dag.
Tekið var í notkun fyrsta magnara-
kerfi sem sett var upp í íslenskum
skóla. Þar var hægt að ávarpa nem-
endur í gegnum hljóðnema og hlusta
á útvarp eða segulband í hverri
stofu og á göngum og þótti þetta
mikið þarfaþing. Lúðrasveit var
stofnuð í skólanum. Svokölluð
blöndun í bekki var tekin upp vetur-
inn 1968-1969 mörgum árum áður
en grunnskólalögin voru sett. Stofn-
aður var bamakór. Handbók, eins
konar skólanámskrá, var gefin út.
Fyrsta tölvan kom 1985 og þannig
mætti lengi telja.
Þegar Þorgeir tekur við starf
skólastjóra heitir skólinn Barnaskóli
Hafnarfjarðar og þar voru þá yfir
760 nemendur. Gífurleg þrengsli
voru í skólanum og nokkrum árum
síðar er byggður nýr skóli í Hafnar-
firði, Öldutúnsskóli, en þá var nem-
endafjöldinn kominn yfir 950. Við
það að nýr skóli var tekinn til starfa
var ákveðið að breyta nafni Barna-
skólans sem eftir það var nefndur
Lækjarskóli. Við sem störfum í skól-
anum í dag eigum ekki auðvelt með
að hugsa okkur hvernig vinnuað-
staðan var við þessar aðstæður en
Þorgeiri tókst að halda uppi metn-
aðarfullu skólastarf þrátt fyrir
þrengslin. Þegar ákveðið var árið
1977 að byggja við skólann sex
kennslustofur lagði Þorgeir mikla
áherslu á að kennarar fengju að
hafa áhrif á hvernig stofurnar yrðu
úr garði gerðar og sýndi þannig enn
í verki það traust sem hann bar til
þessarar stéttar enda hélst honum
vel á kennurum. Það var samt ekki
fyrr en veturinn 1968-1969 sem
heimild fékkst til að ráða ritara að
skólanum. Það var Ebba Lárusdótt-
ir, eiginkona Þorgeirs, sem var ráð-
in og starfar hún enn við skólann.
Starfsfólk Lækjarskóla sendir
Ebbu og fjölskyldu innilegustu sam-
úðarkveðjur við fráfall þessa mæta
manns.
Reynir Guðnason.
• F/eiri minningargreinar um
Þorgeir Ibsen bíða birtingar og
munu birtast íblaðinu næstu daga.
Ingólfur Þorsteins-
son var fæddur 14.
febrúar 1899 að Lang-
holti í Flóa. Faðir
hans, Þorsteinn Sig-
urðarson, var bóndi
þar. Tvíbýli var í
Langholti og bjó hann
á vesturhluta jarðar-
innar. Þorsteinn var
hinn mesti kappsmað-
ur, sérstaklega vinnu-
samur enda búnaðist
honum vel og bjó lang-
an aldur í Langholti.
Móðir Ingólfs var
Helga Einarsdóttir;
hún var að áliti móður minnar af-
burðahúsmóðir. Helga andaðist fyr-
ir aldur fram úr spönsku veikinni,
en svo var illkynjuð drepsótt nefnd
sem gekk haustið 1918 og lagði
fjölda fólks í gi’öfina. Helga gekk
með þrettánda barn þeirra hjóna
þegar hún lést og voru ellefu þein’a
á lífi. Ingólfur var annar í aldursröð
barna þeirra og elsti sonurinn.
Ingólfur ólst upp hjá foreldrum
sínum eins og börn á þeim tíma við
mikla vinnu. Faðir hans var talinn
vinnuharður en hygginn verkstjóri.
Hann vildi að unnið væri af kappi
en gerði sér ljóst að börn, sem ynnu
mikið, yi’ðu einnig að njóta hvfldar
og sá til þess að þau hefðu hvfldar-
tíma. Ingólfur byrjaði nám sitt í
farskóla og mun þá strax hafa kom-
ið í ljós hversu fjölhæfur hann var
og námfús. Síðar leitaði hann sér
aukinnar menntunar, fyrst með
skólavist í Flensborg í Hafnarfirði,
síðan fór hann í Bændaskólann á
Hólum og var þar í tvo vetur og tók
þaðan búfræðipróf. I millitíðinni
var hann vistmaður á Melstað í
Miðfirði og vann þar öll algeng
landbúnaðarstörf. Þá fór hann til
Danmerkur og vann þar á bænda-
býli. Alla tíð var hann síðan að auka
þekkingu sína með bóklestri eða á
hvern þann hátt sem jók honum
fræðslu.
Sem unglingur, er hann var enn
heima í Langholti, sótti hann
tveggja vikna nám í hljóðfæraleik
að Þjórsá. Það mun hafa verið að
Þjótanda og kennari hans var Ein-
ar Brynjólfsson bóndi þar, fjölhæf-
ur listamaður. Þarna náði hann
þeirri hæfni að eftir það var hann
kirkju- organleikari og stýrði
kirkjusöng svo áratugum skipti eða
allt þangað til hann flutti til
Reykjavíkur. Þá tók hann þátt í
starf söngkóra og studdi alla tón-
mennt þar sem hann kom því við
enda var hann ágætlega músíkalsk-
ur. Þá studdi hann hvað eina sem
honum fannst horfa til aukinnar
menningar og mannheilla.
Á námsánim sínum vann Ingólf-
ur margbreytileg störf svo og
fyrstu árin eftir að þeim lauk. Hann
var aðstoðarmaður verkfræðinga
sem undirbjuggu Flóaáveituna og
síðar, þegar vinna hófst við skurð-
gröft, hefur hann án efa unnið við
hann. Þá var hann við barna-
kennslu í Hraungerðishreppi um
eitt skeið. Þá var farkennsla og að
einum hluta var kennt í Oddgeirs-
hólum. Hann þótti ágætur heimilis-
maður, hjálpsamur, kátur og glett-
inn en þó hófstilltur. Þá starfaði
hann fyrir Búnaðarsamband Suð-
urlands og mun hann fljótt hafa
orðið trúnaðarmaður Búnaðarsam-
bandsins við úttekt jarðabóta.
Ingólfur mun fyrstur manna hafa
ræktað hafra til haustfóðurs handa
mjólkurkúm.
Árið 1924 urðu þáttaskil í lífi Ing-
ólfs er hann kvæntist. Kona hans
var Guðlaug Brynjólfsdóttir frá
Skildinganesi við Reykjavík, mikil-
hæf sæmdai’kona. Þau byggðu sér
smáhús, áfast við íbúðarhús Þor-
steins, föður Ingólfs, og bjuggu þau
þar í fjögur ár. Þau munu þá þegar
hafa átt einhverja gripi þó að meg-
inhluta teknanna væri aflað með
vinnu sem sótt var annað. Þess hef-
ur áður verið getið að tvíbýli var í
Langholti og bjuggu þeir í vestur-
bænum, Þorsteinn og
Ingólfur, en í austur-
bænum bjó aldraður
bóndi í leiguábúð.
Flutti hann þaðan vor-
ið 1928. Tók Ingólfur
þá jörðina og bjó þar í
þrjú ár.
Árið 1927 urðu
stjórnarskipti á Is-
landi. Við tók ríkis-
stjórn Framsóknar-
flokksins en burðarás
þeirrar ríkisstjórnar
var Jónas Jónsson,
þótt ekki væri hann
forsætisráðherra.
Ingólfur var öflugur stuðningsmað-
ur þeirrar ríkisstjórnar. Hann var
ágætlega máli farinn, rökfastur og
einarður fundamaður. Nú var það
einu sinni á þjóðmálafundi í
Tryggvaskála að hann lenti í afar
hörðum stjórnmálaumræðum og
hef ég heyi-t að andstæðingar hans
hafi farið þar mjög halloka. Jónas
Jónsson var á fundinum og hreifst
svo af málflutningi hans að talið er
að hann hafi leitt hugann að því að
vinna að framboði hans til setu á
Alþingi en það tók síðar aðra
stefnu. Þá var það á fundi í Búnað-
arsambandi Suðurlands að stjórn-
málaumræður urðu, eins og oftar,
og hélt Ingólfur uppi málflutningi
fyrir Framsóknarflokkinn og leiddi
hann líklega þó að fleiri tækju þátt í
umræðunum. Eg hef heyrt til þess
tekið hve festulega hann hélt á mál-
um. Á þessum árum var hann kos-
inn búnaðarþingsfulltrúi og styður
það þá skoðun að hann hafi verið
leiðandi hvað þessar umræður
snerti. Á þessum árum vann hann
nefndastörf fýrir ríkisstjórn
Tryggva Þórhallssonar og var því
oft langdvölum fjarri heimili sínu.
Flóaáveitan var, eins og kunnugt
er, stærsta verk sem hafði verið
unnið á félagslegum grundvelli til
styrktar íslenskum landbúnaði.
Þegar lokið var framkvæmdum við
hana 1927 var vatni veitt úr skurða-
kerfinu um allan Flóa. Verkfræð-
ingur, sem veitti verkinu forstöðu,
var Steinn Steinsen og var hann
forsjármaður hennar fyrstu starfs-
árin en þegar verkinu var lokið fór
hann að huga að öðru starfi. Var þá
farið að leita að manni til að taka að
sér forsjá áveitunnar og mun
Ingólfur fljótt hafa komið til greina.
Líklegt þykir mér að Steinsen hafi
átt uppástunguna enda mun hann
fyrstur hafa nefnt það við Ingólf.
Ingólfur er svo ráðinn til starfsins
og í upphafi mun hann hafa leitað
aukinnar þekkingar á því sem fag-
lega vék að starfnu. Var hann síð-
an framkvæmdastjóri áveitunnar
lengi. Síðar tók hann svo við for-
stöðu Ræktunarfélags Flóa- og
Skeiða og leiddi það fyrstu árin.
Vorið 1931 fluttu þau hjón,
Ingólfur og Guðlaug, frá Langholti
og byggðu hús sitt Merkiland. Stóð
það andspænis Mjólkurbúi Flóa-
manna. Meðan húsið var í byggingu
munu þau hafa haft íverustað í
gömlu símstöðinni. Fljótlega eftir
að þau fluttu að Merkilandi varð
mjög gestkvæmt þar. Mátti segja
að þar væri opið hús meginþorra
þeirra manna sem bjuggu í nálæg-
um sveitum. Kom margt til, margir
áttu erindi við Ingólf, einkum um
áveitutímann, svo var hann með
fleiri störf sem juku gestakomu. Þá
voru þau hjón veitul og dró glað-
værð og góður heimilisbragur
þeirra hjóna að sér fólk. Þar að
auki þekkti Ingólfur íjölda manns
sem hélt uppi kynnum við hann. Eg
hygg að Merkiland hafi haft menn-
ingarlegt gildi fyrir Flóa- hreppana
meðan þau hjón réðu þar húsum.
Ræktun hóf Ingólfur strax er hann
settist að í Merkilandi enda hafði
hann fengið keypt nokkurt land-
svæði. Kringum húsið kom hann
sér upp lítils háttar bústofni til
tekjuaukningar fyrir heimilið.
Ingólfur valdist fljótt til trúnað-
arstarfa enda var hann félagslynd-
ALDARMINNING
INGOLFUR
ÞORSTEINSSON