Morgunblaðið - 12.04.2000, Qupperneq 26

26 MIÐVIKUDAGUR 12. APRÍL 2000
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
Forstjóri Tryggingamiðstöðvarinnar á aðalfundi félagsins í gær
Tryggingafélögin
gerð tortryggileg'
Morgunblaðiö/Jim Smart
Gunnar Felixson, forstjóri Tryggingamiðstöðvarinnar hf., í ræðustól á
aðalfundi félagsins í gær.
GUNNAR Felixson, for-
stjóri Tryggingamið-
stöðvarinnar, sagði í ræðu
á aðalfundi félagsins í gær
að ólíðandi væri að eftirlitsaðili færi
fram með yfirlýsingai' sem sáð gætu
fræjum tortryggni hjá viðskiptavin-
um og almenningi í garð félagsins.
Lét Gunnar þessi orð falla í umfjöll-
un um nýlega fréttatilkynningu
Fjármálaeftirlitsins vegna hugsan-
legrar hækkunar tryggingarfélag-
anna á iðgjöldum bflatrygginga.
Sagði hann að vátryggingarfélög-
in hefðu verið gerð tortryggileg
vegna aðgerða sem þau myndu
hugsanlega grípa til vegna erfiðleika
í rekstri bflatrygginga, en engin
ákvörðun eða yfirlýsing lægi fyrir
um. „Rétt er líka að benda á að út-
sending fréttatilkynningar var gerð í
kjölfar mótmæla og árása fram-
kvæmdastjóra Félags íslenskra bif-
reiðaeigenda á tryggingafélögin,
þannig að líklegt má telja að almenn-
ingur meti tilkynninguna sem stuðn-
ing eftirlitsins við ómálefnalegan
málflutning hans.
Tryggingamiðstöðin hefur ávallt
lagt fram rökstuðning til eftirlitsins
þegar félagið hefur gert umtalsverð-
ar breytingar á iðgjöldum í lögboðn-
um ökutækjatryggingum og enga at-
hugasemd fengið þess efnis að
framlögð gögn félagsins hafi ekki
verið fullnægjandi. Ennfremur hef-
ur félagið sent viðskiptavinum sínum
bréflega upplýsingar um iðgjalda-
breytingar og ástæður. Þá hefur fé-
lagið sent frá sér upplýsingar til fjöl-
miðla varðandi ástæður iðgjalda-
breytinga,“ sagði Gunnar.
Ekkert heyrst af athugun
Samkeppnisstofnunar
I ræðunni vék hann að þeim
breytingum sem urðu á skaðabóta-
lögum á síðasta ári. „Breytingar
þessar leiddu til hækkunar bóta og
þar með kostnaðarauka fyrir vátr-
yggingafélögin. Samkvæmt útreikn-
ingum Tryggingamiðstöðvarinnar
þýddu þessar breytingar einar og
sér að iðgjöld bflatrygginga þyrftu
að hækka um 25%. Þessi stutti fyrir-
vari á gildistöku lagabreytinganna
olli félaginu verulegu tjóni þar sem
flestar bflatryggingar eru gefnar út
til eins árs og því félaginu ókleift að
fá iðgjöld fyrir áhættuaukann á
tímabilinu frá 1. maí til loka trygg-
ingatímabilsins."
Gunnar sagði að í kjölfarið á
hækkunum á bílatryggingaiðgjöld-
um í júní sl., vegna lagabreytinga og
taprekstrar í greininni, hefðu fylgt
miklar ásakanir á tryggingafélögin
um ósanngjörn iðgjöld. Fullyrt hefði
verið að hækkanirnar hefðu engan
rétt átt á sér og tryggingafélögin
hefðu verið ásökuð um samráð.
„Stjórnmálamenn, neytendasamtök
og ólíklegustu aðilar í þjóðfélaginu
risu upp og óskuðu eftir rannsókn á
iðgjaldshækkuninni, alveg hissa á
þeirri ósvinnu að hækkun skaðabóta
þýddi hærri iðgjöld. Fjármálaeftir-
litið tók iðgjaldsákvörðunina til
skoðunar og var niðurstaða þeirra sú
að ekki væri tilefni til aðgerða vegna
hækkunar iðgjaldsins. Þá tók Sam-
keppnisstofnun iðgjaldsákvörðunina
til skoðunar en ekkert hefur heyrst
af þeirri athugun," sagði Gunnar.
Fram kom í máli hans að mikil
vinna hefði farið fram hjá Trygg-
ingamiðstöðinni undanfarið til að
greina orsakir síhækkandi tjóna
bílatrygginga umfram þær hækkan-
ir sem sjálfkrafa fylgdu breytingu
skaðabótalaganna. Niðurstöðumar
væru þær að helstu ástæður væri að
rekja til aukinnar tjónatíðni, hækk-
andi bóta vegna launáþróunar í land-
inu, hækkandi bóta vegna hærri
fjárhagslegrar örorku í örorkutjón-
um, og meiri þátttaka fólks á vinnu-
markaði.
Góðærið skýrir tap
bílatrygginga að hluta
„En skoðum aðeins nánar þessar
niðurstöður. Ég held að engum, sem
fylgst hafa með fréttum undanfarin
misseri, komi á óvart að um aukna
tjónatíðni sé að ræða. Hins vegar
held ég að almenningur geri sér ekki
grein fyrir hve mikil áhrif launa-
hækkanir í landinu hafa á afkomu
þessarar greinar. Það er vel að efna-
hagsbatinn hafi skilað landsmönnum
kaupmáttaraukningu sem mælist í
tugum prósenta en þá þarf líka að
taka með í reikninginn að slysabæt-
ur hækka samsvarandi. Það má því
segja að góðærið skýri að hluta tap
bflatrygginganna," sagði Gunnar.
Hann sagði að hækkandi bætur
vegna hærra örorkumats hefðu
veruleg áhrif haft. Óskiljanlegt væri
að í þjóðfélagi þar sem sífellt fleiri
einstaklingar stundi létta líkamlega
vinnu skyldi samantekt sýna að á
undanfömum misserum hefði orðið
veruleg hækkun fjárhagslegrar ör-
orku samanborið við læknisfræði-
lega örorku. Ekki væri sjáanlegt að
einkenni slysanna, sem metin hafa
verið undanfarið, væru öðruvísi en
áður og því ekki hægt að útskýra
hækkun örorkunnar með þeim
hætti.
Gunnar taldi það mikið áhyggju-
efni hvernig umræðan í þjóðfélaginu
um iðgjöld bflatrygginga hefði
þróast á undanförnum árum.
„Tryggingafélögin bera sjálfsagt
hluta ábyrgðar þar á sem að mínu
mati má að stærstum hluta rekja til
mistaka sem stærsta tryggingafélag
landsins gerði í kjölfar þess að erlent
vátryggingafélag kom inn á markað-
inn 1996 og boðaði stórfellda lækkun
bifreiðatrygginga. íslensku trygg-
ingafélögin höfðu þá ekki talið for-
sendu fyrir því að lækka iðgjöld sín
heldur töldu þau frekar eiga að
hækka þau vegna breytinga á skaða-
bótalögum um mitt sumar 1996.
Stjórnendur Tryggingamiðstöðvar-
innar voru eindregið þeirrar skoðun-
ar að iðgjaldsákvörðun hins erlenda
keppinautar stæðist engan veginn
en þegar stærsta tryggingafélag
landsins brást hins vegar við með því
að lækka iðgjöld bifreiðatrygginga
um rúmlega 20% þá neyddust önnur
félög, af markaðsaðstæðum, til að
lækka sín iðgjöld líka, þar á meðal
Tryggingamiðstöðin. Þessi skyndi-
legu sinnaskipti urðu til þess að gera
tryggingafélögin ótrúverðug í þjóð-
málaumræðunni. Engu breytir þó nú
sé Ijóst að forsendur iðgjaldalækk-
unar árið 1996 voru aldrei til staðar,
enda hafa bflatryggingar verið rekn-
ar með miklu tapi og tryggingafélög-
in átt undir högg að sækja og verið
tortryggð allar götur síðan þá,“
sagði Gunnar.
Tap tryggingafélaganna af öku-
tækjatryggingum 1.630 miiljónir
Tap Tryggingamiðstöðvarinnar á
lögboðnum ökutækjatryggingum
nam 300 milljónum króna, en þegar
tekið er tillit tfl breytinga á útjöfn-
unarskuld er tap ársins í þeirri grein
um 550 milljónir; áð því er fram köm
í máli Gunnar. Hann sagði að þegar
teknar væru saman sambærilegar
afkomutölur þriggja stærstu trygg-
ingáfélaganna væri tap þeirra sam-
tals um 1.630 milljónir. „Það ætti því
engum að koma á óvart að nauðsyn-
legt er að gripið verði til aðgerða til
þess áð rétta af afkomu greinarinn-
ar.
Augljóst er að iðgjöld bflatrygg-
inga skipta alla þjóðina miklu máli.
Það hlýtur hins vegar að vera eðlileg
krafa að rök fyrir iðgjaldsákvörðun
verði metin málefnalega en ekki í
þeim slagorða- og ásökunarstfl sem
því miður einkennir þjóðmálaum-
ræðu um tryggingastarfsemi."
Gunnar sagði að Tryggingamið-
stöðin myndi gera allt það sem hægt
væri til þess að iðgjöld bflatrygginga
yrðu eins lág og mögulegt væri, en
til lengdar yrði iðgjaldið óhjákvæmi-
lega að taka mið af tjónaþunga
greinarinnar. Ahrifaríkasta leiðin til
lægri iðgjalda yrði þó ávallt sú að all-
ir þátttakendur í umferðinni samein-
uðust um að fækka árekstrum og
slysum.
„Miðað við þær upplýsingar sem
ég hef nú um bókfærð iðgjöld 1999
er markaðshlutdeild Tryggingamið-
stöðvarinnar í frumtryggingum 27%
og er félagið þriðja stærst á eftir
Sjóvá-Almennum tryggingum, sem
er með 36,6%, og VIS, sem er með
33,5%.
Ólíðandi að erlendir aðilar
gefi engar upplýsingar
Eitt erlent félag hefur sett upp
útibú hér á landi og starfar það fyrst
og fremst á sviði líf- og lífeyristrygg-
inga en þar fyrir utan starfa hér tug-
ir vátryggingamiðlara sem bjóða Is-
lendingum bæði líf- og skaða-
tryggingar á vegum erlendra
tryggingafélaga. Takmarkaðar upp-
lýsingar liggja fyrir um árangur
þessara aðila hér á landi, það er ólíð-
andi með öllu að erlendir aðilar sem
hér staría komist upp með að gefa
engar upplýsingar um rekstur sinn
og afkomu af starfsemi hér á landi
sem þeim er þó skylt að gefa sam-
kvæmt lögum. Það hlýtur að vera
réttlætismál að gerðar séu sömu
kröfur til allra aðila á samkeppnis-
markaði," sagði Gunnar.
Samfara fækkun innlendra félaga
og innkomu erlendra vátryggingafé-
laga hefur samkeppni aukist svo um
munar, að því er fram kom í máli
Gunnars. Sagði hann að veruleg
raunlækkun hefði orðið á iðgjöldum í
flestum greinum og hefði það orðið
til þess að heildariðgjaldatekjur ís-
lensku tryggingafélaganna hefðu
hækkað hlutfallslega lítið á undan-
fömum áram. „Þetta gerist á sama
tíma og mikill uppgangur er í ís-
lensku efnahagslífi. Að öðru jöfnu
ættu miklar fjárfestingar í atvinnu-
lífinu, svo og aukinn bflafjöldi lands-
manna að þýða verulega auknar ið-
gjaldatekjur en vegna óvæginnar
samkeppni bera íslensku vátrygg-
ingafélögin nú miklu meiri áhættu
fyrir minni iðgjöld. Þetta er
áhyggjuefni, því ég tel það augljóst
að iðgjaldataxtar í sumum váti-ygg-
ingagreinum, og þá sérstaklega í
lögboðnum ökutækjatiyggingum,
standi engan veginn undir greiðslum
tjóna og kostnaðar,“ sagði Gunnai'.
Að hans sögn hefur rekstur
Tryggingamiðstöðvarinnar, það sem
af er árinu 2000, verið vel viðunandi
tjónalega en áætlar að áframhald-
andi taprekstur verði á ökutækja-
tryggingum þangað til takist að leið-
rétta iðgjaldataxta þeirrar greinai'.
Þar hafi enn ekki orðið breyting á og
sé það sitt mat að ekki sé að vænta
betri afkomu á þessu ári en var á
liðnu ári.
A aðalfundinum í gær var sam-
þykkt að greiða hluthöfum 20%
hlutafjár í arð.
Fréttastofa Stöðvar 2 og1 Bylgj-
unnar setur sér siðareglur
KEA o g Kjötiðjan
hafa selt hlut sinn í
Kjötumboðinu
KAUPFÉLAG Eyfirðinga og
Kjötiðjan ehf. á Húsavík hafa selt
hlutabréf sín í Kjötumboðinu hf. í
Reykjavík og eru Kaupfélag Hér-
aðsbúa á Egilsstöðum og Norð-
vesturbandalagið á Hvammstanga
l^jipendur bréfanna, en bæði fé-
i%in! 4ttu fyrir hlut í Kjötumboð-
inu.
Öll þessi fyrirtæki áttu í samein-
ingarviðræðum undir lok liðins
árs, en þær viðræður skiluðu ekki
ásættanlegri niðurstöðu. I kjölfar-
ið hófust þreifingar þeirra á milli
um það með hvaða hætti væri
hægt að ná fram frekari hagræð-
ingu í slátrun og kjötvinnslu hér-
lendis, og með þeim viðskiptum
sem nú hafa átt sér stað hafa línur
skýrst í stöðu fyrirtækjanna á
markaðnum.
Eftir sem áður munu fyrirtækin
hafa með sér nokkurt samstarf,
m.a. í útflutningi á kjöti, að því er
fram kemur í tilkynningu til Verð-
bréfaþings íslands.
Sameining Kjötiðnaðar KEA
og Kjötiðjunnar ehf.
Kjötiðjan á Húsavík var áður í
eigu KÞ, en í janúar síðastliðnum
keypti Kaupfélag Eyfirðinga 70%
hlut í félaginu. Hömlur ehf., dótt-
urfyrirtæki Landsbanka íslands,
eiga 30%. Þann 1. júní næstkom-
andi er stefnt að sameiningu Kjöt-
iðnaðarsviðs KEA og Kjötiðjunnar
ehf. í eitt félag, og er markmið
þessarar sameiningar að ná fram
sérhæfingu fyrirtækjanna og hag-
ræðingu í rekstri. Fyrstu skref í
þá átt hafa þegar verið stigin með
sameiningu stórgripa- og svína-
slátrunar félaganna á Akureyri en
sauðfjárslátrun verður á Húsavík
frá og með næsta hausti.
FRÉTTASTOFA Stöðvar 2 og
Bylgjunnar hefur sett sér siðareglur
sem lúta að hlutabréfaeign og hluta-
bréfaviðskiptum fréttamanna.
Páll Magnússon, fréttastjóri, segir
að meginástæða setningar regln-
anna sé sú að hlutábréfakaup séu
orðin algengt spariiaðarform, jafnt
hjá fréttamönnum sem öðrum. „Sú
staðreynd þótti mér að kallaði á sér-
stakar reglur til þess að hafið væri
yfir allan grun að menn á fréttastof-
unni væru ekki að segja fréttir um
félög eða þróun hlutabréfaverðs af
einhverjum annarlegum hvötum. Þá
á ég við fréttir sem einungis varða
eigin hagsmuni viðkomandi frétta-
manns,“ segir Páll og nefnir sem
dæmi að fréttamenn séu í þeirri að-
stöðu að geta talað verð bréfa á
markaði upp eða niður.
Aðspurður segir Páll að hann viti
engin dæmi til þess að fréttamaður
hafi misnotað aðstöðu sína með fyrr-
greindum hætti. Hvatinn að setn-
ingu reglnanna hafi einnig verið að
einstaka fréttamenn á fréttastofunni
leituðu til hans og tjáðu honum að
þeii' ættu bréf í tilteknu félagi og því
æsktu þeir þess að þurfa ekki að
fjalla um málefni þess.
„Þetta er í sjálfu sér engin nýjung,
því hliðstæðar reglur eru í gildi víð-
ast hvar í þeim löndum þar sem verð-
bréfamarkaðir eru þróaðir," segir
Páll.
Siðareglurnar eru í þremur liðum
og hljóða svo: „1. Starfsmenn frétt-
astofu mega ekki fénýta sér, svo sem
með kaupum eða sölu á verðbréfum,
fjármálalegar upplýsingar, sem þeir
starfa sinna vegna öðlast, fyrir opin-
bera birtingu þeirra. Sömuleiðis er
þeim óheimilt að miðla til annaraa
slíkum upplýsingum áður en þær
birtast almenningi.
2. Fréttamenn mega hvorki kaupa
né selja, hvorki beint né óbeint fyrir
milligöngu þriðja aðila, hlutabréf eða
önnur verðbréf sem þeir hafa í starfi
sínu fjallað um nýlega eða vita til að
þeir munu fjalla um bráðlega.
3. Eigi fréttamaður, maki, sambýl-
ingur eða börn hans, hlutabréf að
mai'kaðsvirði 200 þúsund krónur eða
meira í einstöku íslensku fyrirtæki
ber honum að upplýsa fréttastjóra
um slíka eign.“
Fréttamenn ieiti til fréttastjóra
leiki vafi á túlkun reglnanna
Um hvort til standi að setja viðlíka
reglur fyrir aðra starfsmenn ís-
lenska útvarpsfélagsins segir Páll að
nokkuð mismunandi sé hvort nauð-
syn sé á slíku eftir því hvaða störfum
þeir sinni. Hann bendir þó á að siða-
regluraar gildi einnig um aðra en
fréttamenn sem vinni fyrir frétta-
stofuna og kunni að öðlast ákveðna
vitneskju sem áhrif geti haft á verð
hlutabréfa.
Páll segir að það sé á hendi frétta-
stjóra að meta hvort starfsmaður
brjóti í bága við reglurnar. Frétta-
manna sé þó að leita til fréttastjór-
ans geti vafi leikið á túlkun regln-
anna í hvert og eitt skipti.