Morgunblaðið - 14.11.2000, Blaðsíða 6

6 ÞRIÐJUDAGUR 14. NÓVEMBER 2000
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Reglur um lyfjagjafír nýlega hertar
Mikilvægara
að settum
reglum
VERIÐ er að endurskoða reglur um
lyfjagjöf á Landspítalanum - há-
skólasjúkrahúsi eftir að kona lést af
völdum bráðaofnæmis eftir ranga
lyfjagjöf hjúkrunarfræðings á bækl-
unardeild spítalans. Jóhannes M.
Gunnarsson, lækningaforstjóri
Landspítalans, segir í samtali við
Morgunblaðið að reglur hafi nýlega
verið settar, sem hafi þá verið hertar
frá því sem var og í samræmi við
reynslu sjúkrahúsa erlendis. Hann
telur ekki ríka ástæðu til að herða
reglurnar enn frekar, heldur sé mik-
ilvægara að fylgjast vel með því að
farið sé eftir reglunum í starfi heil-
brigðisstarfsmanna. Jóhannes telur
einnig líklegt að staðlaðar reglur um
lyfjagjafir á einstökum deildum
verði aflagðar og gefnar verði út nýj-
ar reglur fyrir spítalann í heild.
Ber að skoða skráningu
áður en lyf eru gefín
Við innlögn á sjúkrahús er á öllum
eyðublöðum, er fylgja sjúkraskrám,
reitur sem á að fylla út ef viðkomandi
sjúklingur hefur ofnæmi af ein-
hverju tagi og fyrir hvaða lyfjum. Að
sögn Jóhannesar ber heilbrigðis-
starfsfólki að skoða þessa skráningu
áður en lyf eru gefin. Augljóslega
Braust inn en
komst ekki út
BROTIST var inn í tvö fyrirtæki í
Bæjarlind í Kópavogi í fyrrinótt.
Um klukkan fjögur 1 fyrrinótt
barst lögreglunni í Kópavogi til-
kynning um innbrot í veitingastað-
inn Players Sportcafé í Bæjarlind
4. Þremur skjávörpum var stolið
og er verðmæti þeirra talið nema
um 1.200 þúsund krónum. Við
rannsókn þess máls fengu lög-
reglumenn vísbendingu um
grunsamlegar mannaferðir við fyr-
irtækið Parket ehf., sem er í Bæj-
arlind 14-16. Lögreglumennirnir
fóru á staðinn og sáu þar mann
innandyra. Sá reyndist vera inn-
brotsþjófur sem hafði brotist þar
inn skömmu áður. Þegar þjófurinn
varð lögreglunnar var kom mikið
fát á hann. Hann reyndi þá að kom-
ast út úr húsinu en án árangurs.
Fór svo að lögreglumennirnir
þurftu að brjóta rúðu á húsinu til
að komast inn og handtaka þjófinn.
Hann var yfirheyrður í gær en
hann er ekki talinn viðriðinn inn-
brotið í Players Sportcafé.
sé fylgt
hafi slíkt ekki verið gert í tilviki kon-
unnar sem lést, segir Jóhannes að-
spurður. „Það eru hin mannlegu mis-
tök sem urðu.“
Hann telur aldrei hægt að tryggja
það með fullri vissu að heilbrigðis-
starfsmenn líti á skráningar í sjúkra-
skrám og lyfjafyrirmælum áður en
lyf eru gefin. Það sé eitt af grund-
vallaratriðum í starfi heilbrigðis-
starfsmanna, að reyna að fyrir-
byggja að svona lagað geti gerst.
Fylla þurfi í fyrmefnda reiti á eyðu-
blöðunum af samviskusemi og líta
eftir slíkum upplýsingum við lyfja-
gjöf.
„Lyfjaofnæmi er vaxandi vanda-
mál í samfélaginu þannig að enn
meiri ástæða er fyrir okkur að skoða
þessi mál betur og ígrunda allar
reglur,“ segir Jóhannes.
Læknar bera
ábyrgðina
Á síðasta ári var bréfi dreift til
lækna, hjúkrunarfræðinga og ljós-
mæðra á Landspítalanum þar sem
fram komu reglur um lyfjagjöf. Þar
má glögglega sjá hve ábyrgð lækn-
anna er mikil. Þar segir m.a. að að-
eins læknir skuli gefa lyfjafyrirmæli
og skrá á lyfjablað. Þar þurfi að
koma fram með óyggjandi hætti
upplýsingar um skammtastærð,
hversu oft eigi að gefa lyfið, hvernig
eigi að gefa það og hvaða læknir gaf
fyrirmælin. Ef fyrirmælin séu gefin
símleiðis þurfi að kvitta fyrir þau
eins fljótt og auðið er og eigi síðar en
sólarhring eftir að þau voru gefin. I
reglunum segir einnig að lækni sé
skylt að skrá lyfjafyrirmæli svo
óyggjandi sé, enda sé hjúkrunar-
fræðingi óheimilt að fylgja eftir
lyfjafyrirmælum sem á einhvem
hátt séu ófullnægjandi.
Allar lyfjagjafir, einnig lausasölu-
lyf, eiga að vera samkvæmt fyrir-
mælum lækna, samkvæmt reglu-
num. Læknum er sérstaklega bent á
að skrá lyf eins og verkja-, hægða-
og svefnlyf sem sjúklingar kynnu að
þurfa á að halda á sérstakt blað strax
við innlögn.
Að sögn Jóhannesar hafa auk
þessara reglna gilt stöðluð fyrirmæli
á sumum deildum. Hann segir að í
þessu geti falist hægðarauki en jafn-
framt aukist líkurnar á vangá eða
mistökum.
„Reynslan sýnir að með stöðluð-
um fyrirmælum er meiri hætta á
óæskilegum eða hættulegum lyfja-
gjöfum. Skammtastærðir geta einn-
ig verið breytilegar af ýmsum ástæð-
um,“ segir Jóhannes.
Byrjum að æfa!
30 íslensk og erlend
jólalög og -sálmar
í léttum útsetningum
fyrir píanó.
Ómissandi fyrir
jólaskemmtunina.
Kemur í búðir
í vikunni.
Verð 2.490 kr.
Mðl og mennlng
malogmenning.ls
Laugavegi 18 • Simi 515 2500 • Siðumúla 7 • Sfmi 510 2500
Morgunblaðið/Sigrún Ragnarsdóttir
Ágúst Vilberg Jóhannsson, tveggja ára, hjá litlu systkinum sínum,
Salvari Þór, Jarþrúði Rögnu og Þorkeli Mar.
Þríburaskírn
ÞRIBURARNIR á Brjánslæk á
Barðaströnd voru skírðir í Bijáns-
lækjarkirkju á laugardag. Sr.
Sveinn Valgeirsson skírði börnin og
foreldrar þeirra, Halldóra Ingi-
björg Ragnarsdóttir og Jóhann Pét-
ur Ágústsson, og móðursystir
þeirra, Sigrún Ragnarsdóttir,
héldu þeim undir skírn.
Fjölmargir ættingjar og vinir
voru viðstaddir skirnina, sumir
komnir langt að. Segir Sigrún,
móðursystir skírnarbarnanna, að
þetta hafi verið mikill gleðidagur
og að töluverð spenna hafi ríkt
meðal kirkjugesta fyrir athöfnina,
því ekki hafi verið búið að gefa upp
hvað börnin skyldu heita.
Þau fengu nöfnin Salvar Þór,
Jarþrúður Ragna og Þorkell Mar
og segir Sigrún að öll þessi nöfn sé
að finna í fjölskyldunni.
Sr. Sveinn Valgeirsson sóknar-
prestur heldur á skírnarbörn-
unum Salvari Þór, Jarþrúði
Rögnu og Þorkeli Mar.

Einn læknir hefur misst starfsleyfi sitt á þessu
ári vegna vanrækslu í starfí
Stefnir í metfjölda
kvartana til landlækn-
is vegna þjónustu
EMBÆTTI landlæknis hafa það sem
af er árinu borist hátt í 300 kvartanir
vegna þjónustu heilbrigðisstarfs-
fólks. Að sögn Matthíasar Halldórs-
sonar aðstoðarlandlæknis stefnir í
metfjölda slíkra mála þar sem kvart-
anir hafi aldrei farið yfir 300 á einu
ári. í árslok er búist við því að kvart-
anirnar verði vel á fjórða hundraðið.
Matthías segir kvartanirnar misal-
varlegar, allt frá því að sjúklingur
fær ekki tíma á heilsugæslustöð upp i
ásakanir um alvarleg mistök í lækn-
ismeðferð. Að sögn Matthíasar hefur
einn læknir misst starfsleyfi á þessu
ári vegna vanrækslu í staifi. Enginn
hjúkrunarfræðingur hefur misst
hjúkrunarleyfi á þessu ári en eitt
slíkt mál kom upp í fyrra.
Aðspurður um ástæðu aukins
fjölda kvartana til landlæknis telur
Matthías það ekki merki um versn-
andi heilbrigðisþjónustu hér á landi.
Meiri umræða í þjóðfélaginu um
svona mál sé líklegri skýring.
„Fólk þekkir rétt sinn betur en áð-
ur og gerir meiri kröfur. Heilbrigðis-
þjónustan er einnig flóknari en áður
og kannski of lítill tími gefinn fyrir
sjúklingana í sumum tilfellum,“ segir
Matthías.
Vonir bundnar við ný lög
Sökum manneklu hjá embætti
landlæknis gengur afgreiðsla kvart-
ana hægt fyrir sig, enn eru t.d. óaf-
greidd mál frá síðasta ári. Matthías
bindur vonir við að ný lög um sjúkl-
ingatryggingar flýti fyrir afgreiðslu
mála, en þau taka gildi 1. janúar nk.
„Ég tel að lögin hafi mikla réttar-
bót í för með sér fyrir sjúklinga. Öll-
um stofnunum og sjálfstætt starfandi
heilbrigðisstarfsfólki verður gert að
taka ábyrgðartryggingu. Með nýjum
lögum munu mál ekki koma í eins
miklum mæli til landlæknis og verið
hefur, heldur verða þau afgreidd af
Tryggingastofnun þegar um stofnan-
ir hins opinbera er að ræða, en hjá
einkatryggingafélögum þegar sjálf-
stætt starfandi heilbrigðisstarfs-
menn eiga í hlut. Fólk þarf í sumum
tilvikum ekki að fá staðfestingu á að
um mistök hafi verið að ræða eða
ekki. Sönnunarbyrðin er oft erfið í
svona málum því við þurfum ein-
göngu að fara eftir gögnum. I sumum
tilfellum vill fólk ekki kæra lækna.
Með nýjum lögum á fólk að geta
fengið bótagreiðslur, allt frá 50 þús-
und krónum upp í 5 milljónir, vegna
tjóns sem það hefur orðið fyrir vegna
aðgerða eða aðgerðaleysis hjá heil-
brigðisstarfsmanni. Sérstök úr-
skurðamefnd verður starfandi hjá
Tryggingastofnun og málin þurfa
ekki endilega að koma til okkar. Oft
er um óhöpp að ræða þar sem ekki er
vænlegt að kæra lækni eða hjúkrun-
arfræðing, heldur munu sjúklingar í
staðinn fá bætur samkvæmt mati.
Þetta eru mjög mikilvæg lög,“ segir
Matthias og bætir við að lögin séu
ekki afturvirk. Landlæknisembættið
mun eftir sem áður fjalla um stærri
mál, þar sem ásakanir eru uppi um
alvarleg mistök heilbrigðisstarfs-
fólks.
Reglur höfðu verið hertar
Matthías segir ómögulegt að segja
til um fjölda hliðstæðra tilvika og
þeirra er áttu sér stað á bæklunar-
deild Landspítalans - háskólasjúkra-
húss nýlega, þegar kona lést af völd-
um bráðaofnæmis eftir að hafa verið
gefið rangt verkjalyf. Hann segir
mistök af þessu tagi sárafá, þau séu
teljandi á fingrum annarrar handar á
síðari árum. Erfitt sé að gefa upp
fjölda tilvika því margir samverkandi
þættir geti valdið dauðsfalli sjúkl-
inga.
Matthías segir að röng lyfjagjöf
geti hugsanlega átt þátt I dauðsfalli.
Svo augljós mistök sem urðu í tilfelli
konunnar séu afar sjaldgæf, að röng
lyfjagjöf valdi dauðsfalli hjá sjúklingi
sem sé hraustur fyrir.
Eftir fyrri tilvik, sem snerust um
ranga íyfjagjöf en ekki bráðaofnæmi
sjúklings, voru reglur um lyfjagjöf
hertar hjá þeim spítala sem hlut átti
að máli, að sögn Matthíasar.
Aðspurður af hverju hliðstæð til-
vik hafi ekki komist í opinbera um-
ræðu áður, segir Matthías engin
ákvæði til um það að tilkynna eigi slík
tilvik opinberlega. Mistök eigi aðeins
að tilkynna lögreglu, héraðslækni og
landlækni, auk ættingja og aðstand-
enda viðkomandi sjúklings. Matthías
segir að heilbrigðisyfirvöld þurfi m.a.
að taka tillit til óska
ættingja, vilji þeir ekki opinbera
umfjöllun. Oft sé álitamál hvort
meint læknamistök eigi erindi við al-
menning.
„Svo er spuming hvort við erum
eitthvað bættari með því að tala um
svona atvik opinberlega. Meiru skipt-
ir að taka slíkt til umræðu innan þess
hóps þar sem það kemur upp og með-
al heilbrigðisstarfsfólks. Yfirleitt
ræðum við aldrei að fyrra bragði mál
einstaklinga, í þessu tilviki konunnar
komu upplýsingamar frá spítalan-
um. Mikill harmleikur er í kringum
svona mál, bæði fyrir þann sem verð-
ur valdur að mistökum og aðstand-
endur þess sem deyr,“ segir Matt-
hías.
--------------------
Forseti við-
staddur
jarðarför
FORSETI íslands, Ólafur Ragnar
Grímsson, fór síðdegis í gær til
Kaupmannahafnar og verður í dag,
þriðjudaginn 14. nóvember, við-
staddur jarðarför Ingiríðar drottn-
ingar.