Morgunblaðið - 14.11.2000, Síða 38

38 ÞRIÐJUDAGUR 14. NÓVEMBER 2000
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
Fimm hundruð söngmenn stigu á söngpall, þegar kórarnir tíu sameinuðu krafta sína í lok Kötluþings. Besta lagið var Brennið þið vitar ...
Margt var
vel sungið á
Kötluþingi
TQ]\LIST
Laugardalshöll
KÓRTÓNLEIKAR
25 ára afmælismót sunnlenskra
karlakóra. Laugardagurinn 11.
nóvember, 2000.
FYRIR fimmtíu árum voru varla
haldnir fleiri tónleikar hér í
Reykjavík en sem nam einum tón-
leikum á mánuði. Nú um síðustu
helgi var hægt að velja á milli ellefu
tónleika, nærri því jafnmargra og á
einu ári fyrir hálfri öld, og trúlega
hafa karlakóranir tveir hér í
Reykjavík átt þar nokkurn hlut að
máli og þar með lagt fram sinn
skerf til tónleikahaldsins með vor-
tónieikum sínum. Fyrir 25 árum
voru stofnuð samtök sunnlenskra
karlakóra og nú starfa innan þeirra
vébanda tíu kórar, með yfir 500
virka félaga. Elstur þeirra er
Karlakórinn Þrestir í Hafnarfirði,
sem stofnaður var 1911, en næst
var Karlakórinn Fóstbræður stofn-
aður 1916 en starfaði fyrst undir
nafninu Karlakór KFUM. Lengi
vel voru karlakóranir, og þá einnig
Karlakór Reykjavíkur, næstum eini
vettvangur nýsmíði í tónlist og eru
mörg bestu söngverka okkar sér-
staklega samin fyrir karlakórana.
Tuttugu og fimm ár er ekki lang-
ur tími en vert væri að skrá sögu
karlakórssöngs í landinu, því trú-
lega eru ekki færri karlakórar
starfandi fyrir norðan heiða og víst
er að bæði eiga þeir og sunnan-
menn stóran hlut að söngmenningu
þjóðarínnar og hafa haft afgerandi
áhrif á þróun tónlistarkennslu víða,
með því að standa fyrir stofnun
tónlistarskóla.Upp úr 1950 verða
blandaðir kórar meira áberandi og
með vaxandi söngþekkingu og
hljóðfæramennt urðu þeir mikil-
vægir þátttakendur í uppfærslum á
ýmsum stórverkum tónlistarsög-
unnar. í samkeppni við blönduðu
kórana, varðandi viðfangsefni, urðu
karlakóranir nokkuð á eftir, sem er
vegna þess að miklu minna er um
stór verk fyrir karlakóra en bland-
aða og einnig þess að þeir héldu
sínu striki sem félagslega virkur
áhugamannahópur. Þó hafa karla-
kóranir í Reykjavík tekið þátt í
ýmsum stóruppfærslum í leikhús-
unum og með Sinfóníuhljómsveit
Islands.
Tónleikarnir í Laugardalshöll-
inni sl. laugardag hófust með söng
Karlakórs Reykjavíkur undir
stjóm Friðriks S. Kristinssonar og
söng hann Grænlandsvísur, sem
Sigfús Einarsson samdi við kvæði
Sigurðar Breiðfjörð, glæsilegt lag,
sem kórinn söng mjög fallega. Það
sem gerði söng allra kóranna í heild
svolítið hljómdaufan, var að kóram-
ir vora staðsettir nærri miðjum sal
og það er svipað því að syngja úti á
víðavangi, þar sem þá vantar alla
enduróman frá baksviðinu. Annað
lag Karlakórs Reykjavíkur var
Locus iste efth' Bruckner.
Söngbræður úr Borgarfjarðar-
héraði, undir stjórn Jaeek Tosik-
Warszawiak og við undirleik
Zuzanna Drzymala, sungu af þokka
en stundum með óstyrkri tónstöðu,
Enn syngur vornóttin og pólskt al-
þýðulag, Kvöldin í Krakow, eftir
Michal Wozny. Kjalnesingar undir
stjórn Páls Helgasonar sungu þrjú
lög, fyrst madrigalinn fræga Now is
the month of Maying, sem sveifluna
vantaði nokkuð í og Hljóðnar nú
haustblær, úkraínskt þjóðlag og
Di-ykkjuvísu eftir finnska tónskáld-
ið Pacius, sem þeir sungu með
nokkru fútti og endaði á því að
söngmennirnir lyftu höndum, sem
þeir væm að skála. Stefnir undir
stjórn Atla Guðlaugssonar, við und-
irleik Sigurðar Marteinssonar,
flutti Pílagrímakórinn eftir Wagner
og frumfluttu lagið Vor við ysta haf,
eftir söngstjórann. Útfærsla Stefn-
ismanna á Pílagrímakórnum var
bæði stytt og umrituð fyiir píanóið,
nokkuð sem ekki á að eiga sér stað,
því ef ekki er hægt að flytja verk í
gerð höfundar á að láta það vera að
misbjóða því á þann hátt, svo sem
gert var hér við meistaraverk
Wagners. Einsöngvarar í lagi Atla,
sem er í alþýðlegum dægurlagastíl,
voru Birgir Hólm Ólafsson og Ás-
geir Eiríksson, sem skiluðu sínu af
þokka. Karlakórinn Þrestir söng
tvö lög efth' undirritaðan, Blóma-
rósir, við texta eftir Helga Sæ-
mundsson, og Lokakórinn úr
Þrymskviðu. Blómarósirnar voru
fallega fluttar, bæði af kór og pían-
istanum Lára S. Rafnsdóttur, en í
Lokakór Þrymskviðu var píanóið
allt of hljómlítið, svo að einsöngvar-
inn, Bergþór Pálsson, og kórinn
vom hvað samhljóm varðar nær
einir á báti.
Karlakór Keflavíkur, undir
stjórn Smára Ólafssonar, sungu
Haustlauf, ágætt lag eftir Bjama J.
Gíslason, sem oft hefur lagt Kefl-
víkingum til góð söngverk. Seinna
lagið sem kórinn söng er sænskt og
nefnist Landsýn. Karlakór Selfoss,
undir rösklegri stjórn Lofts Erl-
ingssonar og við undirleik Helenu
Káradóttur, flutti Hirðingjann, eft-
ir Björgvin Þ. Valdimarsson, sem
hefur á síðari áram samið mikið
fyrir kóra og oft hitt á smellnar
melódíur. Seinna lag Selfyssinga
var söngperlan Smávinir fagrir, eft-
ir Jón Nordal. Fyrra lagið var rösk-
lega sungið og seinna lagið með fal-
legum hljómi. Söngfólk á
Mið-Suðurlandinu heldur mikið
upp á Björgvin Þ. Valdimarsson og
Rangæingar, undir stjórn Guðjóns
Halldórs Óskarssonar, við undir-
leik Hedi Maróti, sungu tvö lög,
sem Björgvin tengist, fyrst Rang-
árþing eftir hann og síðan lag eftir
Harald Konráðsson, sem flutt var í
útsetningu Björgvins.
Sá kór sem lengst gekk í því að
flytja alþýðlega dægurtónlist, var
Karlakórinn Jökull, með laginu
Hljómur af hófataki, eftir Jóhann
Morávek og Yellow submarine, eft-
ir Lennon McCartney. Stjórnandi
Jökuls er Jóhann Morávek en und-
irleikari er Guðlaug Hestnes. Síð-
asti karlakórinn var Fóstbræður,
er fluttu mjög fallega Shenandoah
og skemmtilega útsetningu eftir
Árna Harðarson á íslenska þjóðlag-
inu Það var barn í dalnum. Stjórn-
andi Fóstbræðra er Árni Harðar-
son.
í heild var söngur kóranna fágað-
ur og vel æfður en hvað efnisval
varðar var áhugamennskan að
miklu leyti ráðandi, enda er hlut-
verk og starfssvið karlakóranna að
stóram hluta félagslegs eðlis og ber
að meta slíkt að verðleikum. Lær-
dómur í söng er seinunninn og tek-
ur til margra ára, bæði er varðar
raddþjálfun og almenna kunnáttu í
tónlist. Má segja að gestaatriðið,
söngur þriggja tenóra, hafi átt að
gefa einhveija hugmynd um þann
mun, sem er á atvinnu og áhuga-
mennsku í söng og víst er að Jó-
hann Friðgeir Valdimarsson, Jón
Rúnar Arason og Birgir Hólm-
geirsson era efnilegir einsöngvar-
ar. En uppfærslan að þessu sinni,
sem átti að vera stæling á heims-
tenórunum frægu, var vægast sagt
einstaklega ósmekklega framfærð.
Betra hefði verið að lofa hverjum
fyrir sig að syngja heilt lag, en ekki
að víxlsyngja og samþenja sig svo
allir þrír. Steinunn Birna Ragnars-
dóttir lék með þeim félögum og
einnig með í samsöng allra kóranna
og gerði góð skil á sínu.
Lokaatriði tónleikanna var sam-
söngur allra kóranna, vel yfir fimm-
hundruð manns, og á efnisskránni
voru verk efth' Pál Isólfsson,
Mozart, Karl O. Runólfsson og
Grieg. Með kórunum lék lúðrasveit
og hafði Ólafur Gaukur Þórhallsson
umritað undirleikinn. Umritun og
útsetning er tvennt ólíkt, því út-
setning getur verið framgerð út-
setjara hvað varðar hljómskipan og
raddferli alls verksins. En þegar
kórraddsetningin er eins og fram-
gerðin og undirleikur frumgerðar-
innar er lagður til grandvallar um-
ritun fyrir önnur hljóðfæri en
tónsmíðin er hugsuð fyrir, er ekki
hægt að tala um útsetningu, heldur
aðeins umritun, sem gefur umritara
engan höfundarrétt. Það er allt of
algengt, varðandi meðferð kórlaga
hér á landi, að menn telji sig hafa
útsett viðkomandi lög, þegar aðeins
er um að ræða umritun, og oft að-
eins á undirleiknum, þar sem í öllu
er þó farið eftir frumgerðinni, bæði
er varðar radd- og hljómskipan.
Umritun er samt ekki vandalaust
verk og þarf til bæði kunnáttu í
notkun hljóðfæra og smekkvísi.
Umritun Ölafs á þessum lögum,
sem Kötlukórinn söng, er því miður
einum of „rútínuleg“ og hljóðfærin
að mörgu leyti vannýtt. Þá var sam-
leikur píanós og lúðranna ekki
nægilega aðgreindur og var of oft
aðeins um að ræða tvöföldun á
sama tónferli, en píanó og lúðrar
eiga ekki vel saman í „einrödduð-
um“ samleik.
Tónleikarnir tóku nærri þrjá
klukkutíma, þrátt fyrir ágætt
skipulag, utan þá undarlegu skipan
að ætla áheyi'endum að paufast í
myrkri upp illa hannaðar tröppurn-
ar, sem á er einhver undarlegur
flái. Það var eins gott að kóranir
norðan heiða voru ekki með að
þessu sinni, því þá hefðu menn ekki
náð háttum í tæka tíð. Þeir sem
stjómuðu Kötlukórnum vora Friðr-
ik S. Kristinsson og Árni Harðar-
son en einsöng í Landkjending
Griegs söng Ólafur Kjartan Sigurð-
arson. Besta lagið var Brennið þið
vitar, eftir Pál Isólfsson, enda frá-
bær tónsmíð. Nú sigla svörtu skip-
in, eftir Karl O. Runólfsson, er á
köflum dramtísk tónsmíð en milli-
spilin hjá Karli slíta lagið oft illa í
sundur. Þarna hefði „útsetjari" get-
að bætt um, þó varlega skuli farið
með tónverk manna, þ.e. að höfund-
ur njóti þess heiðursréttar að rétt
sé farið með verk hans. í heild vora
þetta góðir tónleikar og furðu vel
skipulagðir og margt í flutningi
kóranna vel gert.
Jón Ásgeirsson
Tónskáld
framtíðar-
innar
TÓNLEIKAR þar sem flutt verða
verk eftir ung tónskáld sem enn era í
tónsmíðanámi verða í Salnum, Tón-
listarhúsi Kópavogs, í kvöld, þriðju-
dagskvöld, kl. 20.
Tónskáldafélag íslands í samvinnu
við Reykjavík-menningarborg, stend-
ur þessa dagana fyrir tónleikahátíð
þar sem flutt verða verk samin á
tímabilinu 1980 til 2000. Tónskáldin
heita: Haraldur Vignir Sveinbjöms-
son, Stefán Arason, Davíð B. Franz-
son og Þóra Marteinsdóttir. Á efnis-
skránni era verk sem þau hafa samið
á undanförnum tveim áram. Má þar
meðal annars finna sönglög, rafverk
sem og kammerverk. Flytjendur á
tónleikunum era: Dagný Arnalds,
Daníel Bjamason, María Maiteins-
dóttir, Sigrún Ólafsdóttir, Gréta Rún
Snorradóttir, Karen Erla Karólínu-
dóttir, Ella Björt Daníelsdóttir og
Þóra Marteinsdóttir.
Haraldur Vignir Sveinbjömsson er
fæddur í Reykjavík 1975. Hann lauk
burtfai’arprófi í píanóleik frá Tónlist-
arskólanum í Kópavogi árið 1997 og
lýkur tónsmíðanámi næsta vor frá
Tónlistarskólanum í Reykjavík undir
handleiðslu Hilmars Þórðarsonar.
Mannsröddin er efniviður raf-
verksins „Raddir", en það er unnið
upp úr tónlist höf. við leikritið Ofviðr-
ið sem Nemendaleikhús Listaháskóla
íslands sýnir þessa dagana.
Þóra Marteinsdóttir (f. 1978) , hóf
nám í tónfræðadeild í Tónlistarskól-
anum í Reykjavík 1998. Þar hefur hún
stundað tónsmíðanám hjá Atla Heimi
Sveinssyni en kennari hennar nú er
Mist Þorkelsdóttir. Þóra stefnir á út-
skrift úr tónfræðadeild í maí 2001.
Sönglögin „Það var eitt kvöld“ og
„Kvæði um köttinn Pangúr Ban“
vora samin um vorið 1999 í tilefni af
100 ára afmæli Jón Helgasonai' og
vora flutt á ráðstefnu í Reykholti um
sumarið. Tekin var sú stefiia að leyfa
kvæðunum að ráða ferðinni enda
snilldarkveðskapur hér á ferð.
„Brot“ er tríó fyrir flautu, klarínett
og selló. Hljóðfærin skiptast á að vera
í forgranni (nokkurs konar „sóló“-
brot) en taka svo upp á því að vilja öll
vera aðalatriðið. Eftir örlitla baráttu
þeirra á milli ákveða þau að vera bara
vinir.
Stefán Arason (f. 1978) hóf nám í
tónfræðadeild í Tónlistarskólanum í
Reykjavík haustið 1998. Fyrstu tvo
árin var hann í tónsmíðanámi hjá
Tryggva M. Baldvinssyni en nemur
nú af Hilmari Þórðarsyni. Stefán
stefnh' á útskrift úr tónfræðadeild
vorið 2001. Davíð B. Franzson er
fæddur á Akureyri 1978. Hann hefur
lagt stund á tónsmíðanám við Tón-
listarskólann á Akureyri og Tónlist-
arskólann í Reykjavík.
Harði kjaminn er fjögur sönglög,
fyrir sópran og píanó, við ljóð Sindra
Freyssonar úr samnefndri ljóðabók.
Píanóleikurinn málar hinar hvössu
tilfinningar ljóðanna og lýsir tilfinn-
ingunum á bak við orðin.
Miðasalan er opin alla vii'ka daga
kl. 13-18 og tónleikakvöld til kl. 20.
Um helgar er miðasalan opnuð
klukkustund íyrir tónleika og síminn
er 570-0400.
----------------
Myndlistar-
sýning í Man
NU stendur yfir sýning Péturs Guð-
mundssonar, myndlistarmanns frá
ísafirði, í listasal Man, Skólavörðu-
stíg 14.
Pétur sýnir málverk, teikningar
og lágmyndir. Hann hefur verið
virkur í alþjóðlega listahópnum Ars
Magica Vision 2000 allt frá 1989.
Hópur sá hittist reglulega til sýninga
og tilrauna í myndlist á íslandi, í
Austurríki, í Noregi og á Italíu. Nú
síðast á Isafirði sumarið 1999. Þá er
Pétur einn af stofnendum Mynd-
listarfélagsins á ísafirði Sýningin
stendur til 26. nóv og er opin á opn-
unartíma verslunarinnar og á sunnu-
dögum kl. 14-18...........