Skírnir - 01.01.1892, Side 41

Grein nm ísland. 41
um pörtum landsins, þjóðina alla, eptir íbúunum á. þessum hluta lands-
ins.
íslendingar, þjððin, er miklu betri i alla staði en þeir menn, sem yér
rekumst á hér. Þeir tala kannske ekki eins vel ensku, eru heldur ekki
svo kompánlegir eins og Reykvíkingar. En nærri alstaðar, og á bæjum
út um landið, er kurteisum ferðamönnum sýnd hin vinsamlegaeta gestrisni,
einkum ef þeir kunna dálitið í dönsku. íbúarnir gjöra sér ekki eins far um
að hafa allt út úr manninum, eins og títt er annarstaðar á Norðurlöndum.
Þó að ferðamaðurinn kunni hvorki dönsku né íslenzku, þá þarf hann þó
sjaldan að brúka fingramál. Maður sem er nýkominn út úr Reykjavíkur
latínuskóla, eða jafnvel frá Kaupmannahafnarháskóla, talar latinu við hann,
nema að ferðamaðurinn sé ekki fær um að eiga samtal á dauðu máli, eða
að hann beri latínuna svo undarlega fram, að hann um kvöldin á prests-
setrinu neyðist til að tala skriflega við prestinn. En það er þvi að kenna,
að gömlu málin skuli enn þá vera borin fram eptir enskum framburði á
Englandi.
ísland hefir ætið verið lærdóms- og vísindaland, og enn þann dag í
dag eru lærðir íslendingar við nærri alla háskóla í Evrópu(!). Hvergi er
vísindamanni gert jafn liátt undir höfði. Ferðamaðurinn finnur, að virð-
ing bóndans vex mjög, ef hann heyrir að gestur hans sé „stúdjeraður“,og
ef hann dvelur hjá honum nógu lengi, þá er sent boð eptir prestinum, að
hann geti talað við hann, og kannske reynt, hvað djúpt Englendingurinn
ristir i lærdómnum, þegar uppskátt verður, að hann er doktor frá Cam-
bridge, eða prófessor frá hinum gamla háskóla, þar sem einn af hinum
lærðu löndum bóndans settist að (Guðbrandr Yigfússon). Flestir íslend-
ingar, sem eru nokkuð vel að sér, kunna dönsku og ensku, og þýzku eru
þeir farnir að kunna almennt, enda kunna allir að lesa og skrifa. Ferða-
maður, sem ekki hefir kynnzt eyjarbúum og sögu þeirra, munu furðasigá
bókaeign margs bónda. í eldhúsi, sem er miklu verr úr garði gjört en
eldhús ensks verkmanns, situr maður, sem er miklu fátækari en enskur
bóndi. Almanakið og einhver guðsorðabók er meira en nóg til andlegr-
ar fæðu fyrir enska bóndann, en hinn bóndinn á söguleg rit og visinda-
legar og heimspekilegar bækur. „Forleggjarar“ á Norðurlöndum treysta
ætíð, að nokkuð seljist af öllum nýjum bókum á íslandi(l), og stundum
svarar það kostnaði, að gefa út íslenzkar þýðingar. Þessar þýðingar eru
sjaldan skáldsögur, en helzt ritgjörðir um náttúrufræði, eða þviumlíkt, og
maður, sem nýlega ferðaðist um á eyjunni, þar sem ekki er almenn um-