Norðurfari - 01.01.1848, Blaðsíða 6

0
NORSURFAHI.
og spyrja |>á svo hvert þeira þyki þurfa meira vísindalífs við enn
þess, sem var á Islandi á dögum Jóns byskups Ögmundarsonar
og um þab lciti, sem enar beztu sögur voru ritaðar? Vjer viljum
enn fremur spyrja þá að þeirri spurningu: hvar lærði Ari fröði?
"það kemur víst cngum tilhugar að neita því að varla mundi Island
þurfa að vera í vandræðum um skólakennara ef það ætti nú
marga menn slíka sem Ari var, og þó segja menn að hann aldrei
hafi stigið fæti sínum út fyrir landstcinana. Vjer vitmn reyndar að
það er siður sumstaðar að spyrja mest að því hvar menn hafi
lært eða hvernig menn hafi farið að því, en ei að hínu: hvafr
maðurinn kunni; og þó þetta nú kunni að vera allgóður siður þar,
sem hann er tíðkaður, þá vildum vjer þó heldur að Islendingar
hefðu hinn seinna síðinn og færu fremur eptir því, hvafr maður-
inn kynni, enn því hvar eða hvernig hann hefði numið það.
Vjer höldum líka að það sje torveldt að skera úr því hvar þeir
menn, sem flest hafa kunnað og mest gagn hafa unnið mann-
kyninu, hafi numið nám sitt; en allrasízt höldum vjer að þeir hafi
numið það við nokkurn háskóla: hvar lærðu þeir Washington og
Franklin, lausnarar Vesturheims hins nyrðra? Vjer vitum það
ci, en það vitum vjer að þeir eru oiðnir að öflugustu máttarstólpum
heimsins, þar sem þeir hafa lagt grundvöllinn að bezta og frjálsasta
ríki í heimi. Hvar lærði Newton, spekingurinn mikli, að Dnna
þyngdar login ? Og hvort mun Alexandur Humboldt, mesti nátt-
úrufræðingur, sem nú er uppi, hafa lært meira uppá fjöllonum í Asín
og Ameríku og inni í fornskógonum þar, eða við háskólana á fiýzka-
landi? Nei, háskólar hafa aldrei skapað mestu vísinda- eður at-
gjörvis- menn, en það höldum vjer að þeir geti skapað nýta og
dugandis embættismenn, og því vildum vjer að Islendingar fengu
sjer slíka skóla, en að öðru lciti færi hver þangað, sem hann vildi
og gæti til að framast og mcnntast eins og forfeður vorir, og minnt-
ust þeir þess sem segir í Hávamálum:
Sá cinn vcit,
Er víða ratar
Ok hefir fjöld um-farit,
Hverjo geði
Stýrir gumna hverr,
Sá cr vitandi er vits.
Nú viljum vjer biðja goðfúsa lesendur að virða á hægri veg
fyrir oss, þó þessar hugleiðingar frcmur sjeu sundurlausar hugs-
anir, cnn greinilega til lykta leidd röksemdafærsla, því hvorki höfum
vjcr nú rúm nje tóm til að hafa þættling þenna lcngri.