Alþýðublaðið - 24.12.1961, Blaðsíða 15

til. Þessi fögru, hörðu og
grimmu fjöll.
Glepur það þig ekki, prestur
minn að tala svona mikið?
Nei, ég get vel hugsað um
margt í einu.
Það er satt, ég þekki það,
sagði læknirinn. Þú getur
hugsað um margt í einu, bæði
í. þessum heimi og hinum helm
inum, sem þú prédikar um. En
sleppum því. Þetta var og er
algerlega gagnslaus ferð. —
Gamli maðurinn lifir senni-
lega nokkra daga enn. Svo
deyr hann. Jæja, það væri þá
það, að ég gat gefið honum
dálítið, sem linar verstu kval-
irnar þangað til.
Það var ekki einskis virði,
sagði presturinn, að lina kval-
ir. En hvað þá um mína ferð
til þessa dauðvona gamla
manns. Þú munt vilja telja
hana heldur í meira lagi til-
gangslausa?
Ég er ekkí að hugsa um Guð
mund gamla lengur, sagði
læknirinn og kveikti í nýrri
sígarettu. Hann var nokkuð
stuttur í spuna. Ég hef af-
greitt hann og búið hann und-
ir dauðann eins og ég gat. Ef
til vill hefur þú eitthvað get-
að gert. Það var og er ekki á
mínu sviði. Ég er bundinn við
efnið, materíuna, ég er að
hugsa um hinn manninn, —
þú hlýtur að skilja það, —
unga manninn, þennan Andrés
sem þarf að losna við botnlang
ann. Mann, sem þarf að veita
hjálp strax_ áður en hann fær
lífhimnubólgu og állt er um
seinan. Ó, þessi fjandans fjöll,
sem þú kallar fögur. Ég sé þar
enga fegurð.
Ojú, svaraði presturinn.
Nei, þau eru aðeins fjand-
samlegur þröskuldur.
Nei, ég gat ekkert huggað
þennan gamla, sjúka ekkju-
mann sagði presturinn, eins
og hann væri að tala við sjálf-
an sig. Hann þurfti engrar
huggunar. Þessi rólegi æðru-
lausi maður. Hann þagnaði um
stund og þeir þögðu báðir. Bíll
inn mjakaðist upp bratta
brekkuna. Svo sagði séra
Sveinn: Já, gamli maðurinn
sagði við mig: Ég hef ekki oft
komið í kirkju til þín séra
Sveinn, enda fá ár síðan þú
komst hingað í þetta presta-
kall. Ég sagði að þess væri
varla að vænta, hann gamall
maður og leiðin löng og erfið,
fjallavegur. Þá sagði gamli
maðurinn: Kirkjan okkar var
fokin þegar Þú komst og eng-
in kirkja hér í dalnum. Og hér
verður ekki byggt aftur guðs-
hús í eyðidal. En mér þótti
vænt um þá kirkju, þar var ég
fermdur og þar var ég giftur.
Og þaðan fylgdi ég konunni
minni til grafar. Ég spurði
hann, hvort ég gæti nokkuð
sérstakt gert fyrir hann. Já,
sagði hann, þú getur jarðsung-
ið mig héðan, heiman að, þótt
um enga kirkjuathöfn verði að
ræða. Það gerir ekkert til, úr
því sem komið er. Leyfið mér
að hvíla í gamla kirkjugarð-
inum, hjá henni. Það er minn
lielgasti staður. Ég lofaði þessu
ef ég ætti að lifa hann, Þá
leit hann á mig, svo sem eins
og afsakandi. Þú fyrirgefur
mér þennan barnaskap eða
veikleika, prestur minn, sagði
hann. Ég þakka þér fyrir að þú
komst til mín, þú hafðir mik
ið fyrir því. Og læknirinn skil
aðu þakklæti til hans. Þlð haf
ið aukið mér trú. En farið var
lega í skarðinu. Þá gengur allt
vel.
Presturinn þagnaði og hægði
á bílnum. Þar var vond beygja
og slæm færð. Undir brekk-
Skárri eru það lætin, sagði
læknirinn og stöðvaði bílinn.
Hann leit á prestinn og hló
kuldalega. Það er eins og tals
verður kraftur sé í því þegar
himininn hnerrar, eða finnst
þér það ekki, séra Sveinn?
Séra Sveinn hló glaðlega.
Honum þótti dálítið vænt um
að þessum rólega harðjaxli,
lækninum hafði brugðið við
þrumuna. — Það er gott að þú
getur verið fyndinn, Pálmi,
sagði hann.
Ónei, þetta var heimskumas
un var ágæt veðurspá og svo
kemur þetta veður. Jæja. við
tökum því, sem að höndum
ber, það getur borgað sig,
eftirá, að hafa lent í því.
Nokkuð erfitt að segja,
sagði presturinn, hvað borgar
sig, að lokum. Dálítið skrýtið
að vita það, að niður í sveit
skuli nú vera hæg gola og
regnúði, sem sagt, bezta veð
ur, en svona hér. Eins og þú
sagðir áðan, það er stutl upp
í helkuldann. Það er oft stutt
á milli lífs og dauða. Ég þarf
ekki að minna þig á það.
unni var nær því logn og
fannkoma lítil en framundan
glórði í skafkóf fram úr kíetta
rauf. — Læknirinn opnaði
hurðina og fór út. Hann gekk
á undan jeppanum og var þæf-
ingsfærð í slakkanum neðan
við gilið, en er upp úr því kom
tók við melhryggur sem skaf.ð
hafði af og var góð fáerð. Jepp
inn hafði dugað ágætlega, rif-
ið sig fram úr sköflunum. Nú
hætti nær því alveg að snjóa.
Læknirinn kom aftur upp í
bílinn. Það dregur úr frosti,
sagði hann, — hann er líklega
að snúa sér. Getur orðið sloti.
Nú tek ég við stýrinu. Þeir
skiptu aftur um sæti. — Nú er
stutt upp í skarðið, en þar. æá
búast við sköflum, sagði hann.
Það er þreytandi að rýna inn
í kófið, sagði presturinn; Já,
einkum ef maður sér alls’ ekki
hvar gatan eða vegurinn er,
sagði læknirinn, eins og nú
verður þegar við komumst út á
melana.
Skyndilega brá fyrir ógna-
björtu Ijósi, blindandi leiftri,
það var eins og högg er hitti
augun, óviðbúin, utan úr sort-
anum smaug djúpt inn í vit-
und mannanna með miskunnar
lausu afli. Augnabliki síðar
kom þruman, rennandi eins og
veltandi skriða, eða eins og
tröllahlátur, er kastaðist milli
fjallatindjanrte, eins og þak
bílsins væri lamið grjóti. Ofsa
legur hávaði sem tætti eyrun
vægðarlaust og æðislega. —
Svo dauðaþögn.
úr mér, sagði læknirinn. Fyr-
irgefðu. Það er satt, þessi fjöli
eru eins og óargadýr, rándýr.
Þau geta verið falleg, dásam-
leg þegar þau liggja og móka í
logni og sólskini í sumarblíðu.
En þau eru of há. — komast
of nærri helkulda himinsins í
vetrarmyrkrinu til þess að
þeim sé treystandi.
Nú líkar mér við þig, sagði
presturinn, eintóm spakmæli
eins og þegar þú varst að yrkja
í gamla daga.
Eða öllu heldur vitleysa, —
slagorð, sagði læknirinn og
setti bílinn af stað aftur. —
Hann hristi höfuð. Ég er í
undarlega illu skapi yfir þessu
öllu saman. Við áttum auðvit
að aldrei að fara þessa gagns-
lausu ferð. — Ég gat alveg
eins sent karlinum þetta með-
al og þín för vita gagnslaus,
prestur góður.
í sama bili skall á.haglél, svo
dimmt og þétt að ekki sá spönn
fram úr glerrúðunum á jepp-
anum. Læknirinn stöðvaði
vagninn aftur. Kveikti ljós
inni í vagninum og leit á prest
inn. Þeir horfðust snöggvast í
augu, fyrst alvarlegir en fljótt
brá fyrir í augum læknisins
glettnisglampa og svipur af
brosi lék um varir hans. Séra
Sveinn brosti einnig góðlát-
lega. Þetta ætlar að æra mann,
sagði hann. Þvílíkur liávaði!
Ef við ættum göldrótta ó-
vini, sagði læknirinn, þá
mundum við telja að þetta
væri gjörningaveður. í morg
Læknirinn svaraði ekki
strax.
Ef það væri ekki þessi
sjúklingur, hann Andrés, þá
væri ekki neitt um það að
segja, þótt við yrðum í alla
nótt að komast yfir fjallið.
tJr því út í það er komið,
segir presturinn, þá er ekki
um annað að ræða en taka
því eins og það verður.
Það er auðvitað gott, prest
ur minn, að taka því með ró
sem að höndum ber. En sérðu
ekki eftir því, að þú fórst
þessa ferð með mér, þótt eng
inn, hvorki hinn deyjandi
gamli maður né ég færi fram
á það.
Hreinskilnislega sagt veit
ég það ekki, svarar prestur
inn einlæglega. En þó verð
ég að segja að mér þykir
vænt um það, þegar á allt
er litið, Já, alveg vafalaust.
Það er skylda mín að líta til
sjúkra og deyjandi manna og
ég er viss um að gamla mann
inum þótli vænt um að sjá
mig og kannske er honum
hughægra eftir að hafa talað
við mig um sína eigin jarðar
för. Hann lítur á vin sinn. —
Og svo hefði það ekki verið
skemmtilegt fyrir þig að vera
aleinn á ferð nú.
Er kærleikur þinn til ná-
ungans svo heitur og einlæg
ur að þú viljir fórna sjálfum
þér, lífsþægindum og góðri
líðan, segjum heilsu jafnvel
lífi til þess að vera honum til
ánægju og aðstoðar?
Eg fór þessa ferð sem prest
ur, ekki sem vinur þinn og
fylgdarmaður, segir prestur-
inn og er auðheyrt að honum J;
hefur runnið nokkuð í skap.
Ég vona að ég hafi gert
skyldu mína og, eins og ég
sagði áðan, kannske nokkurt 1
gagn, því miður er það oft •
svo með okkur prestana, að ,
við vitum það ekki. Og kanh v
ske þið læknarnir getið líka
sagt eitthvað svipað stund-
um. Það er svosem ekki víst í
hvort það eru meðul ykkar
eða náttúran sjálf sem verð
ur til þess að sjúklingunum
batnar. Það er alveg sama,
þið gerið það sem þið getið.
Mér þykir mjög vænt um að
vera hér með þér og ég skil
óþolinmæði þína og ergelsi.
Lífshætta getur alls staðar ver
ið.
Mér þykir líka vænt tun að
þú ert með mér góði vinur,
segir læknirinn. Koma þín til
gamla mannsins hefur verið
honum meira virði en mín
koma. Mér hefur þú gert
gott, þú hefur aukið trú mína
á velvilja og manndóm. Já,
það er satt, ég er ergilegur
og það hefur komið niður á
þér. Það er þó gott að vita
að þú gefst ekki upp fremur
en ég, fyrr en í fulla hnef-
ana.
í sama bili slotaði élin, ;
jafnsnögglega og það kom.
Þeir fóru þegar báðir út úr
jeppanum.
Veður var nú ekki hvasst
og frostlaust orðið. Skóf ekki
og sást til stjarna. Allt var
hvítt af fönn, nema hæstu
rindar og hamrar fjallanna,
það sem í þá sást í myrkrinu.
Þau voru þarna, þögul og
tignarleg hin gömlu fjöll, sem
höfðu horft á svo margan
harmleik frá því land byggð.
ist. Hin tilfinningarlausa
dauða náttúra lætur sér fátt
um finnast allar kvalir
manna og dýra, hún þarf
hvorki að hryggjast né gleðj
ast, hjá henni er engin vægð
og ekkert hatur, heldur að-
eins þögull tómleiki hins
dauða efnis. — Allt var hul
ið fönnum og mjög illt að
greina hvar vegurinn lá, eig
inlega alveg ómögulegt. En
férðamennirnir vissu hvar
hann var, nú voru þeir alveg
öruggir, er þeir sáu nokkra
faðma frá sér Vegurinn var
lítið hlaðinn upp og slétt út
frá honum, svo hætta var lít
il þótt útaf faeri þarna og svo
var það allan spottann sem
eftir var upp í skarðið. Þetta
kom sér vel, því þarna, sem
jafnfennt var yfir allt, eft-
ir að þeir komust upp úr
brekkunni, fór jeppinn út af,
hvað eftir annað. En þessi
litli vagn var ótrúlega sterk
ur og duglegur að rífa sig
upp úr fönninni og skríða upp
á veginn aftur, hann var í á-
gætu standi hjá lækninum,
húsbónda sínum. Læknirinn
vissi hvað hann gerði og því
sparaði hann ekkert til þess
að hafa vagninn í fyllilega
góðu lagi að öllu leyti, eftir
því sem mögulegt var.
Eftir því sem ofar dró, nær
skarðinu, þyngðist færðin.
Framhald á 49. síðu.
Jólabók Alþýðublaðsins 19G1 —