Alþýðublaðið - 24.12.1961, Page 35

Frairíh. af bls. 23
— Gott og vel, — ljóðið er
mynd. En hvers vegna hafa
skáldin brugðið á þann leik,
að byggja ljóð sín eða rnynd-
ir upp með sundurlausum,
sundurslitnum orðum, þar
sem ekki einasta setninga-
skipun og niðurröðun orða í
setningu er á allan hátt
brjáluð, heldur eru orðin
gripin sitt úr hverri áttinni
eins og þau hefðu borizt með
vindinum — ekki úr einni
átt, heldur vindum úr öllum
áttum og ofan úr skýjum og
frá iðrum jarðar. Af þessu
skapast ,,kaos“, öngþveiti,
orðanna, — sem hvorki er
unnt að skilja né skynja og
gefur manni ekki neitt.
— Einu sinni sagði spek-
ingur, að mesta nautnin væri
að lesa ljóð á því máli, sem
maður skiicli ekki„
— Jafnvel þótt spekingur
kunni að haí'a sagt það, ligg-
ur í augum uppi, að þetta er
innantómt orðagjálfur.
— Hvað, sem því viðvíkur,
álít ég ekki, að Ijóð mín geti
talizt óskiljanleg, nema
kannski helzt ljóðin í Mal-
bikuðum hjörtum, þar sem
gætir talsvert surrealisma, —
leik að andstæðum.
— Það er líka sjálfsagt mis
munandi eftir hverju er ver-
ið að slægjast.
— Alveg rétt, — það er t.
d. talsverður munur á því,
hvort menn eru að leita að
ljóði eða ræðu. Sumum fell-
ur miklu betur að líta í
markaskrána en nútíma
ljóðabók. I markaskránni
finna þeir það, sem þeir eru
að leita að, — svart á hvítu.
— Eg átti nú við, að það
væri misjafnt eftir hverju
skáldin slægðust. Sum slægj-
ast eftir því að segja eitthvað
á einfaldan hátt, — önnur
vilja vera torskilin.
— Já, — en það skiptir
minnstu máli hvers leitað
er, ef það er gert á sannfær-
andi hátt.
— Og það má sjálfsagt
einnig um það deila, hvrort
betra sé að slægjast eftir
hinu góða eða hinu illa?
— Við getum ekkert haft
til grundvallar nema hvort
tekizt hafi að skapa gott ljóð.
A hinn bóginn er unnt að
vera gott kommúnistaskáld
og vont fasistaskáld og öf-
ugt. . .
----on
— Talið þið. ungu skáldin,
mikið um skáldskap eins og
þeir segja að tíðkazt hafi á
æskudögum Tómasar og Þór-
bergs?
— Mér virðist erfitt að tala
um ljóð og listir á íslaadi.
Erlendir listamenn furða sig
á því, að hér virðast lista-
menn oft hafa meiri áhuga
á að rægja manninn við
næsla borð en tala um listir.
— Álítur þú samt ekki
nauðsynlegt að hafa lesið
talsvert og vita eitthvað um
bókmenntir?
— Eg hef sagt það áður,
að ég held, að skáld geti
varla verið án þess að
lesa mjög mikið. Skáldskap-
ur er ekki neitt einangrað
fyrirbæri. En menn hér lesa
kannski hver í sínu horni
fremur en bera saman bæk-
ur sínar. Eg vil halda þyí
fram, að brautryðjendur i
skáldskap og öðrum listum
hafi jafnan lifað og hrærzt
í skáldskap og menningu
allra alda, að þeir hafi kom-
ið saman til að ræða og bera
saman verk sín. Þannig
bætlu þeir hver annan upp
og miðluðu hver öðrum af
þekkingu sinni, sem er mik-
ils virði.
— Eg hrökk við, þegar þú
sagðir ERLENDIR lista-
menn. Listamaður, sem ég
hitti, kvartaði undan búra-
hætti landa sinna og sagði,
að í Kaupmannahöfn hefðu
þeir haft, það öðruvísi. Skáld
kóngur íslands segir, að
hvergi erl. þekkist annað eins
„smáborgarkjaftatíkaræði“
og sorpblaðamennska og á Is-
landi. Þetta kom mér nokkuð
spánskt fyrir sjónir, því að
ólíklegt má telja, að sá mað-
ur hafi ekki einhvern tíma
rekizt á erlend blöð, sem að
fáum — aðeins örfáum und-
anskildum, lepja upp per-
sónulegar sögur um fólk, og
manneskjur eins. og (Grace
Kelly, Brigitte Bardot, Ken-
nedy og Krústjov hafa ekki
snúið sér svo við í baðher-
berginu, að ekki hafi verið
fylgzt með þeim og skrifað
um það langar slúðurgrein-
ar, sem birtast lílið breyttar
ár eftir ár. Og ekkert ás-
lenzkt blað kemst með tærn-
ar þar sem ótal mörg erlend
blöð hafa hælana að því er
viðkemur slúðri um náung-
ann. Og eru allir Kaup-
mannahafnarbúar svona
miklu þroskaðri íslendingum
— eða hvers vegna er þessi
skriðdýrsháttur og minni-
máttarkennd gagnvart út-
löndum? Er þessi margum-
taiLaða föðurlandsást , úrelt.
fyrirbrigði?
— Alls ekki, — ég er t. d.
hrifnari af Grími Thomsen
en Ezra Pound, — og er þó
hrifinn af báðum. Þetta, sem
þú tilnefnir, eru einfaldlega
fjarlægðarhillingar lítillar -
þjóðar. En listin er ekki ein-
angrað fyrirbrigði, heldur
hefur alþjóðlega yfirsýn, og
við þurfum ekki lengur að
telja okkur annexíufólk.
Eg tel mig ekki heldur
vera setinn af þessu útlanda
dekri. Skáldskapur minn
byggist mikið á þjóðlegum
skáldskap og íslenzkum
myndum. Tökum t. d. Völu-
spá, Hávamál, skáldskap
Gríms og Jónasar. En einnig'
þeir brugðu upp myndum í
skáldskap sínum. Tökum
dæmi:
Fífilbrekka gróin grund
grösug hlíð með berja-
lautum.
Þetta Ijóð er mynd.
— En þetta eru ekki sund-
urlaus orð.
— Nei, hann notar aðra
aðferð. í rauninni er alltaf
verið að segja sama hlutinn,
en hann er aðeins sagður á
síbreylilegan hátt. Ef við því
segðum hann á sama hátt og
hinir, sem á undan voru,
dæjum við, værum þurrkað-
ir út, og haldið væri áfram
að líta aftur til þeirra.
— Hefur þá skáldið ekk-
ert nýtt fram' að færa?
— Heimspeki er annað en
ljóðagerð, iþótt heimspeki
geti speglazt í ljóði. En þótt
þér finnist þú vera að lesa
eilthvað nýtt, sem þú hafir
aldrei heyrt áður, er það í
rauninni bara sagt á annan
hátt en áður. I..
I
-----00----
— Að hverju ber að keppa
framtíðinni? Hver er fram-
tíðardraumur þinn?
— Framtíðin er dagurinn
í dag. Eg á við: Með því að
gefa stundinni, sem er að líða
sem mesta fyllingu, erum
við að skapa framtíðina. Við
erum aðeins til á þeirri
stund, sem er. Þetta má þó
ekki taka of bókstaflega, —
heldur ber þetta að skilja á
þann veg, að með því að Hfa
sem bezt, búum við til góða
framtíð.
— En hvers er að óska?
— Einföldu hlutanna, sem
öllum sést yfir.
— Hvað er einfalt?
— Ástin t. d., — blómin
í garðinum.
— Það sést ekki öllum
yfir ástina.
— Þeim sést ekki yfir
hana, en þeim sést yfir að
gera sér grein fyrir mikil-
vægi hennar. Það kemur m.
a. fram í því, þegar bíllinn
verður meira virði en mað-
urinn, og konan elskar og
giftist bílnum.
— Þú átt sem sagt við ást
milii manna eða „eðlilegan
einfaldleika“ en ekki „óeðli-
lega ást“ eins og ást á bíl.
En það er náttúrlega ást út
af fyrir sig — í öðrum skiln-
ingi.
— Þetta er eiginlega túlk-
að í siðasta kvæði mínu í
Fljúgandi næturlest;
Tímabil mannsins :
Blómin sem hrífa þig
blómin sem fylla þig
óslökkvandi þrám á skyndi
ferð mannlegs lífs
eru sprottin hér
munu spretta hér k
án þess að þér detti slík
fásinna í hug.
Þú segir við ókunnan guð
þú segir við fjarlægt ský
vegna ykkar þen ég vold-
ugan boga minn
dreg ör á streng
hæfi rétt mark
búinn sannfæringu lýsandi
tungls, bylgjandi hafs.
Tímabil mannsins líða hjá
glotta við þér í spegli ný-
runnins dags
ákvarðanir, vígmóður æsku
þinnar.
Skurn eggs — vænglaus
fugl á bjargarsyllu.
Með þessu vil ég segja, að
hamingjan er hér mitt á
meðal okkar. Hún er ekki
endilega meðal skýjanna. —
Það er þetta, sem við verð-
um að gera okkur vel grein
fyrir. Heimspekiskoðun Cam
us, sem ég vildi gera að
minni, — er þessi, — að það
sem mestu máli skipti, sé að
gefa lífinu sem mesta fyll-
ingu. Maðurinn ER það, sem
hann gerir, og við verður að
reyna að gera hið bezta.
----oo——
EN hefur nú fengizt svar,
— í þessu viðtali við einn úr
hópi hinna óskiljanlegu
skálda, — við þeirri spurn-
ingu, sem brennur á vörum
sfekar allra; — Hvað eru þeir
að fara? — Hvað vilja þeir
segía? — Ef til vill getur ein-
hver „skynjað“ svar í þess-
ari grein — Þá var „ekki til
einskis barizt.“
H.
■>
S
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
<1
s
s
s
s
s
s
;
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
AUSTUR-
VITRINGAR
SÁ FYRSTI hét Kasoar kóngur. Hann átti ald ngarð
nærri herbergi sínu. Þar var tré, sem spáð hafði verið
fyr r, að það skyldi standa, þangað til Kristur fæddist. Var
það svo gamalt, að því nær voru rotnir allir kvistir af
því. En á þeirr, nóttu, sem Kristur fæddist, blómgaðist
tréð, og sat þar á fugl og sagði í söng sínum, að frelsarinn
væri fæddur.
ANNAR KÓNGIJR hét Melkjór. í hans garði var fugl.
er hét Strás, og á þe'rri nóttu, er vor herra var borinn,
varp hann á móti sinni náttúru tveimur eggjum, klakti
báðum eggjunum út og var í öðru lamb, en í öðru leon og
þýddu me starar það svo, að lausnarinn væri borinn.
ÞRIÐJI KÓNGUR hét Baltazar. í lians návist varð ein
kona léttari að sveinbarni og strax, er það var fætt, tal-
að; það og sagði. að heimsins frelsari væri fæddur, —
og til merkis á ég að lifa 33 daga e.ins og hann árin.
(Úr Hamrendabók, Jólavaka)
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
Jólahók Alþýðublaðsins 1961 —