Frækorn - 15.12.1902, Blaðsíða 10

170
FRÆKORN,
amtskóli og þar að auki var þar einn hinna
fyrstu lýðháskóla í Noregi, hið víðkunna
„Sagatún". Þarereinnig líka mjög fræg dauf-
dumbra-kennslustofnun o. m. fl.
Bærinn yfirleitt er rnjög þýðingarmikill sem
verzlunarmiðdepill, með járnbrautamótum frá
Quðbrandsdal, Þrándheimi og Kristjaníu o. s.
frv.-------
Þaðan 'hef eg margar fagrar endurminningar, og
fyrirhugskotssjónum mínumstendur Hamar eins
og friðhelgur hvílustaður mitt í hinum barm-
breiða skógarfaðmi auslanlands í Noregi.
Helgi Valtýsson.
—-
Sumarferð til Novaja Semlja
Eftir J. R. Jeafferson. — Kringsjaa.
- o —
Nooaja Semlja (sem þýðir: ný jörð)
heitir eyja sú hin mikla, sem með þrem-
ur mjóum sundum er skilin frá eynni
Vaigat og meginlandi Rússlands.
Novaja Semlja iiggur á 700 tii 770
norðlægrar breiddar úti fyrir ströndum
Síberíu en þó vestan við Evrópu-tak-
mörkin, á milli hinna ísþöktu hafa, sem
kennd eru við Barents og Kara. Ferð-
ist rnaður um þessar slóðir, koma manni
ósjálfrátt í hug menn klæddir skinnfeld-
um, norðurheimsskautaferðir, skipsflök og
allskonar ógnanir, og allra sízt gæti
maður vænzt þar skemmtiferðar, eíns
og t. d. þeirrar, er eg fór, á 2500 lesta
viðhafnarskipi, með frakkneskum mat-
reiðslumönnum, vel byrgum vínkjallara og
hornleikaraflokki til að skemmta mönnum
um miðdagsverðartímann.
Það var um sumarið x 896, sem eg
ferðaðist til eyjarinnar á rússneska póst-
skipinu »Lomonosof«, sem landstjórinn
í Arkangel hafði leigt til vöruflutninga.
Landstjórinn hjet AíexanderP.Engelhardt,
en Samójedarnir* nefndu hann »föður
Novaja Semlja*.
* Samójedar tilheyra hinum altaiska þjóð-
flokki; þeir voru fyrrum fjölmennir, en eru nú
að eins 16,000 ogbúa meðfram Norðuríshafinu
Fram að árinu 1872 var Novaja Sem-
lja óbyggð, en þar hafðist við mesti sæg-
ur af bjarndýrum, hreindýrum og rost-
ungum; einstöku sinnum komu Samójed-
ar þangað frá Vaigatseynni og Harber-
óna og ráku veiðar á ströndum eyjar-
innar, og enn sjaldnar bar það við, að
vísindaleiðangrar legðu þar um leiðir
sinar. En árið 1873 köstuðu Rússar
- eign sinni á eyna og fengu hana aftur í
hendur félagi nokkru, er lét byggja þar
þrjú hús fyrir samtals 7200 kr. og flutti
þangað vistaforða til 6 mánaða, til hjálp-
ar rússneskum og norskum rostunga-
veiðurum, er árlega leituðu þangað um
þær mundir; bar það eigi sjaldan við,
að veiðimenn þessir liðu skipbrot við
eyna, og urðu þeir þá að hýrast þar
vetrarlangt á ís-eyðimörkinni, þar sem
stöðugt er myrkur frá 13. nóvember til
1. febrúar, og aftur óslitinn sólskins-
dagur frá 26. maí til i8.júlí. Lofts-
lagið á eynni má heita óslitinn og enda-
laus vetur, og nokkrir eru þeir firðir og
víkur þar, er fs þiðnar aldrei af. Þrátt
fyrir hnattstöðu eyjarinnar, er hún sífelt
hulin snjó, meðalhiti er þar á sumrin
1 — 30 frost (R) og á vetrum 6o° (R), en
á haustin rignir þar svo ákaft, að vatns-
flóð eru þá daglegir viðburðir.
í nóvembermánuði 1892 gekk Novaja
Semlja undir opinbera stjórn Rússa, þ.
e. a. s. undir vernd landstjórnarinnar í
Arkangel, og upphaflega stóð ríkið straum
af útgjöldum eyjarinnar; en nú ber eyj-
an sig sjálf, hvað fjárhág snertir.
Arið 1892 ljet landstjórnin flytja þrjár
Samojedafjölskyldur til eyjarinnar eða sam-
og Hvítahafinu. Þeir lifa hirðingja- eða flökku-
mannalífi með hreindýrum sínutn. Áður
héldu þeir til við Síberísku árnar Ob og Jen-
issey, en hafa nú selfært sig þetta vestur á
bóginn, Þeir eru í rauninni satnsafn fleiri
þjóðflokka, eru heiðingjar, en hafa presta, sem
eru þeim allt í öllu og þar á meðal læknar
þeirra. Konur þeirra lifa við hina mestu niður-
lægingu og mega þær ekki ganga úm nema
ákveðinn hluta af hýbýlum þeirra. Klæðnað-
ur þeirra er að mestu leyti hreindýraskinn.
Þeir hafa svart hár og grófgert og eru mjög
óhreinlátir. Þýð.