Alþýðublaðið - 04.05.1963, Blaðsíða 8

i'
->
j
4
3
i'Í
*
i
■ i
• i
' 4
4
'I
».
i
i
•I
i
♦
-j
»
.’}

gylfi þ. gislason skrifar um
REYTINGAR Á
SKEMMTANASKATTI
SÍÐASTA Alþingi samþykkti
allmikilvægar breytingar á lög
um um skemmtanaskatt. Hér á
landi hefur veriS innheim .r
skemmtanaskattur síðan 19?,'i.
Á sl. ári mun hann hafa ntirr.ið
alls um 9 millj. kr„ að meðtnldu
álagi. Var skatturinn í unphafi
lögtekinn til þess að reisa Þjóð
leikhús. Nú er honum að hálfu
leyti varið til þess að greiða
rekstrarhalla Þjóðleikhússins
og að hálfu leyti til þess að
styrkja byggingu félagsheimila,
en samkvæmt lögum um féla;;s-
heimili er heimilt að styrkja
byggingu þfeirra með greiðslu
allt að 40% af byggingarkos^n-
aði. Innheimt er og 10% áþig
á skemmtanaskattinn og er því
varið til Sinfóníuhljómsve itar
íslands.
Skemmtanaskattslöggjöfin og
innheimta skemmtanaskattsins
hefur á undanförnum árum
sætt vaxandi gagnrýni. Annars
vegar hafa þeir aðilar, sem
njóía skemmtanaskattsins, 'g
þa fyrst»og frenist Félagsheim-
tlasjóður og Þjóðleikhúsið,
kvartað undan því, að tekjur
þær, sem fengizt hafa af
skemmtanaskattinum, séu
hvergi nærri nægilegar til þcss
að standa undir fjárþörf Félags
heimilasjóðs og Þjóðleikhúss.
Hins vegar hafa ýmsir þeir að-
ilar, sem þurft hafa að greiða
skemmtanaskatt, kvart tð un.lan
greiðslunni í sívaxandi mæh.
Á þetta t. d. við uín leikfélög,
sem ha’-dið Iiafa uppi leiklistar-
starfi við erfiðar aðstæður, en
hafa þurft að greiða skemmtana
skatt af aðgangseyri. Af hljóm
Ieikum hefur og orðið að greiða
slíkan skatt, öðrum en hljóm-
leikum Sinfóníuhljómsveitar ís
lands, þótt augljóslega hafi ekki
verið um hagnaðarvon að ræða.
Og greiða hefur þurft skemmt-
anaskatt af aðgangseyri að
margs konar smásamkomum,
spilakvöldum, kaffikvöldum og
innanfélssgssamkomum, ef um
dans hefur verið að ræða undir
lok samkomunnar. Þegar til-
raun var með það gerð að efna
til vínlausra dansleikja fyrir
æskufólk, kom í ljós, að í gild-
andi lögum var engin hehnild
til þess að undanþiggja slíknr
samkomur greiðslu ske.nmt j i
skatts. Á hinn bógin i hafa þeir,
sem sækja þá veitiugastaði í
Reykjavík, er haf.i vínveitinga-
leyfi og þar, sem er duisað, eng
an skemmtanaskatt þurft að
greiða, þar eð þessi ■ citingr-
hús hafa ekki selt aðgrng, hebi
ur taka greiðslu fyrir 1 ónusu
sína í verði þeirra vc rnga, r
þau selja. Af þesuui sökur.i
var augljóst, að gera þyrfti
breytingar á gildandi löggjöf
um skemmtanaskatt.
Þær breytingar, sem gerð-
ar voru á löggjöfinni á síðasta
þingi, voru fyrst og fremst þess
ar:
1) Ekk'i skal ínnheimta
skemmtanaskatt af leiksýning-
um, hljómleikum eða sýning-
um íslenzkra kvikmynda.
2) Ekki skal innheimta
skemmtanaskatt af danssam-
komum, þar sem vín er ekki
haft E’.i hönd, nema um sé að
ræJa stir danshús, þar sem
reghr’.ega eru haldnir dansleik
ir.
3) Þeir. sam sækja þau vín-
veitiBgakús. þar sem er dans-
að, skulu greiöa 10.00 kr. í
skcmmtanaskatt og Menningar-
sjéðsgjald, en jafnframt er gert
ráð fyrir, að veítingahúsin geti
innheimt 5.C0 kr. gjald, þann-
ig, að aðgjmgseyrir að slíkum
skemmtistöðum verði 15.00 kr.
Þessi lagabreyting var sam-
þykkt samhljáða ú Alþingi og
munu flestir telja, að hún horfi
til mikiila bóta. — Innheimta
skemmtanaskatts mun verða
miklu einfaldari nú en hún hef
ur verið undanfarið, þar eð
gjaldendum skattsins mun
fækka mjög verulega. Það hef-
ur verið mikið nauðsynja- og
réttlætismál að Iétta greiðslu
skemmtanaskatts af leiksýning
um leikfélaga og sígildum
hljómleikum einkaaðila. Það
ætti og að verða til þess að
efla mjög vínlausar skemmtan-
ir, þ. á. m. unglingaskemmtan-
ir, og hvers konar frjálst fé-
lagslíf, að skemmtanaskattur
verði framvegis ekki innheimt-
ur af slíkum samkomum, jafn-
vel þótt þar sé dansað. Á hinn
bóginn munu flestir vera sam-
mála um, að ekki sé óeðlúeg*,
að þeir, sem sækja vínveitinga
staðina í Reykjavík, sein jafn-
framt eru dans- og skemmtistað
ir, greiði lágan aðgangseyri. —
15.00 kr. aðgangseyrir er lítil
fjárhæð í samanburði vjð þær
upphæðir, sem flestir, sem slíka
staði sækja, eyða, þegar ii.n er
komið. En aukning skemmtana
skattsins vegna þessa nýja að-
gangseyris að vín.veitingahús-
húsunum mun verða talsvert
memi en rýrnun hans mun nema
vegpa niðurfellingar skatt-
greiðslunnar af leiksýningum,
hljómleikum og vínlausum dans
skemmtunum. Munu því Þjóð-
leikhúsið, Félagsheimilasjóður
og Sinfóníuhíjómsveitin fá auii
ið fé til umráða í kjölfar hinn-
ar nýju lagasetningar og því
geta aukið og bætt starfsemi
sína. Menningarsjóður fær og
nokkurt gjald af aðgöngumið-
um af kvikmyndahúsum og dans
lcikjum, og mun hann einnig
fá nokkurn hluta af hinum
nýja aðgangseyri að vínveitinga
húsunum.
Allt eru þetta breytingar til
bóta, sem verða múnu heil-
brigðu menningarlífi til efling
IVSmningaroro:
Ingvar Björnsson kennari
Fæddur 18. iúní 1812. Dáinn 28. apnl 1963
í DAG er til moldar borinn á
Akranesi Ingvar Björnsson, kenn-
ari við barnaskólann þar. Hann
lézt í Sjúkrahúsi Akraness aðfara-
nótt sunnudagsins 28. aþríl eftir
skamma legu, en langvinn og
ströng veikindi. Fæddur var hann
18. júní 1912 að Þröm í Blöndu-
dal, og voru foreldrar hans Björn
bóndi Björnsson, er lifir son sinn
Ingvar Björnsson
og kona hans Kristín Jónsdóttir.
í æsku dvaldist Ingvar lengst af
á Hæli á Ásum og kenndi sig oft
við þann bæ.
Méð fráfalli Ingvars heitins cr
fyrsta- skarð höggvið í hóp okkar
nítján bekkjarsystkina, er lukum
stúdentsprófi á Akureyri vorið
1936. Sá hópur er nokkuð dreifð
ur um landið og á -yissan hátt
sundurleitur, en hefur- þó reynzt
merkilega samheldinn. Eftir s'.önd
um við átján og tregum góðan
vin, er féll í valinn löngu yrir
aldur fram.
Ég kynntist Ingvari heitnum
fyrr en flestum öðrum bekkjar-
systkinum mínum, sem ég hafði
ekki þekkt frá bernsku, því að við
vorum herbergisfélagar fyrsta vet
urinn minn ó Akureyri 1931-’32.
Um þá sambúð og öll síðari kynni
mín af Ingvari á ég hinar björt-
ustu _ minningar, sem hvergi ber
skugga á, enda var Ingvar óvenju-
legur mannkosta- og drengskapar-
maður, hjálpfús, tillitssamur og
notalegur í umgengni, hóglátur en
glaðvær. Námsmaður var hann í
betra lagi, sérstaklega hneigður
fyrir stærðfræði og raunvísindi.
Hann settist því að loknu gagn-
fræðaprófi í stærðfræðideild, þó
að hún væri þá ný í Akureyrar-
skóla og mjög vanséð um fratn-
tíð hennar. En svo fór, að deilJin
dafnaði vel, og var Ingvar í þeim
hópi, er fyrstur lauk stúdents-
prófi stærðfræðideildar á Akur-
eyri. Einnig hafði Ingvar mikið
yndi af öllum þjóðlégum fræð.im,
enda stóð hann föstum fótum í
íslenzkri sveitamenningu og bar
sérstaka rækt til æskustöðvanna
í Húnavatnsþingi.
Að loknu stúdentsprófi hvarf
Ingvar heim til átthaganna og
gerðist kennari þar og síðar í
Borgarnesi á vetrum, en vann að
bústörfum á sumrin. Mun hvort
tveggja hafa ráðið, að Ingvar
varð í eldra lagi stúdent og efni J
til háskólanáms voru mjög svo
af skornum skammti, enda erfið-
ir timar í landi. Árið 1940 gekk i
Ingvar að eiga eftirlifandi konu
sína, Svövu Steingrímsdóttur
(skólastjóra á Blönduósi Davíðs-
sonar), hina mestu afbragðskonu,
er var manni sínum. hin styrk-
asta stoð í lífinu og þá bezt ,er
mest á reyndi, í þungbærum veik
indum hans. Þeim hjónum varð
fimm barna auðið, en þau eru:
Steingrímur, verkfr.nemi, Björn,
rafvirkjanemi, Ingvar, er varð 17
ára á dánardegi föður síns, Helga,
13 ára og Kristinn, aðeins rúm-
lega ársgamall.
Haustið 1947 settist Ingvar heít
inn að nýju á skólabgkk og lauk
kennaraprófi úr stúdentadeild
Kennaraskólans vorið 1948. Um
haustið gerðist hann kennari við
barnaskckann á Akranesi og
gegndi því starfi til dauðadags.
•Hann þótti laginn og góður kenn-
ari. Skyldurækinn var hann roeð
afbrigðum í sióru sem smáu og
lét ekki á sig fá, þó að hann gengi
stun'dum rþjáður að starfi.
Eftir a í Ingvar fluttist suður
á land, hafði hann meira samband
en áður við hin gömlu bekkjar-
systkini sín. Það var alltaf mjög
ánægjuleg að koma á hið vina-
lega heimili þeirra hjóna á Akra-
nesi. Ingvar var mikill hcimilis-
maður. en minna fyrir samkvæm-
islíf og lé: ekki mikið til sína taka
á opinber m vettvangi. Hann naut
sín bezt fámennum kunningja-
Frh. á 14. síðu.
Aldrei meiri bátak
ENDURNÝJUN fiskiskiptafloi-
ans er eitt mesta hagsmunamál
íslenzku þjóðarinnar. Þarf jafn-
an að láta smíða ný skip, og taka
í notkun nýjustu tækni, til að
fylgjast með og reyna nýjungar
við íslenzkar aðstæður.
Á síðustu sex árum hefur mik-
ið verið gert á þessu sviði.
Vinstri stjórnin lét smíða fjölda
báta og svonefndra „tappatog;
ara“, en um árabil hafði endur-
nýjun flotans þá verið sáralítil.
Þessi skipakaup voru eitt af því
fáa, sem vinstri stjórninni tókst
eins vel og til var ætlazt. Þó
efndi hún ekki heit sín um kaup
á 15 togurum.
Eftir að vinstri stjórnin fór frá
hefur smíði fiskiskipa verið
haldið áfram í stærri stíl en
nokkru sinni. Minnihlutastjórn
Emils Jónssonar lét kaupa nýja
oa fullkomna togara og fleiri
báta en nokkru sinni fvrr á einu
án. Núverandi ríkisstiórn hefur
haldið bátasmíðum innan lands
og utan áfram, og stendur nú yf-
ir mesta aukning fiskiskipaflot.
ans síðan í stríðslok.
Emil Jónsson sjávarútvegs-
málaráðherra skýrði svo frá í
ræðu í byrjun þessa árs að um
áramót hafi verið í smíðum 46
fiskiskio fvrir íslendinw, sam-
tals um 316 millión króna virði.-
Þá voru 33 skip í smíðum erlend
is, þar af 6 í Ranmörku, 5 í Sví-
þjóð, 21 í Noregi Qg 1 í Hollandi.
Innanlands voru þá í smíðum 13
skip. Þar sem þessir bátar eru
stærri en áður hefur tíðkazt,
flestir 100—250 lestir, er um að
ræða meiri aukningu á flotanum
en tala skipanna ein gefur til
kynna.
Þessi mikla aukning fiskiskipa
flotans gefur til kynna, að fjár-
hagsástand bjóðarinnar er gott .
og aftur er talið æskilegt að festa
fé í höfuðatvinnuveginum, fisk- '
veiðunum. Vegna bættrar gjaldeyr (
isafkomu hefur verið unnt að I
gefa innflutning fiskiskipa frjáls- i
an, og þarf nú ekki að fá nein \
ieyfi. Það er hví ekki lengur háð
S 4. maí 1963 — ALÞÝfJUBLAÐIÐ