Lögrétta - 01.01.1933, Side 32

64
LÖGRJETTA
63
enda yrðu þá engar kreppur. — Nei, það er
alveg ótvírætt, að máttur orsakalögmálsins
á milli framboðs og eftirspumar nægir ekki
til að halda jafnvægi á milli framleiðslu-
magns og þarfar fyr en misvægið er orðið
svo mikið, að það veldur hinum stóru áföll-
um — kreppunum.
Þó að kennisetningin eða lögmálið (ef
menn vilja heldur kalla það svo) um fram-
boð og eftirspurn, sje ekki þess megnugt,
að halda framleiðslumagni og neytsluþörf í
nauðsynlegu jafnvægi, þá er hún þó nokk-
urs megnug um það að geta sagt til, aðvar-
að, um það, hvenær framleitt er nægilega
mikið. — Ýmsar ástæður valda því þó, að
það (lögmálið) fær ekki notið sín til þess,
eins vel og vera mætti. Ofan á það bætast
svo aftur aðrar ástæður, sem því valda, að
sú aðvörun, sem orsakasambandið á milli
framboðs og eftirspurnar gefur, seint og
síðarmeir, er ekki tekin til greina. Skal nú
stuttlega vikið að þessum ástæðum.
Með hinum stórfeldu samgöngumöguleik-
um nútímans og hinni útfærðu notkun
þeirra, þá má kalla svo, að heimurinn allur
sje orðinn ein framleiðslu- og viðskifta-heild.
Framleiðsluvörunum er dreift á markaðinn
landa og heimsálfa á milli, og til fjölda miðl-
ara í hverju landi. Það vekur litla athygli
hjá hverjum einstökum vörumiðlara, þótt
vörurnar taki að safnast fyrir, lítið hjá
hverjum einum, en er mikið þegar saman
kemur hjá þeim mikla sæg miðlara, scm
hafa vöruna með höndum.
Nú rekur samt að því, að offramleiðslunni
er veitt eftirtekt. 1 stað þess að taka aðvör-
unina þegar gilda og draga úr framleiðsl-
unni — það myndi valda aðeins vægri
kreppu — þá er e. t. v. tekin sú leið, að
reyna að selja meira, og halda áfram að
framleiða í jafn stórum stíl, eða nær því,
máske enda reynt að bæta upp lækkað veið-
lag með aukinni framleiðslu, en það gjörir,
sem eðlilegt er, aðeins illt verra. Þetta er
svo rekið áfram svo lengi sem nokkur kost-
ur er, þar til framleiðendur sjálfir eru
sokknir í skuldir, bankarnir og aðrir lánar-
drottnar framleiðslunnar búnir að líða stór-
töp eða þrot og megna ekki að halda
framleiðslunni í gangi lengur, í stuttu máli,
það er haldið áfram þangað til ástandið
neyðir til samdráttar eða stöðvunar.
Þessi er hafður gangur málanna, og þess-
ar eru meginástæðumar til þess, að aðvör-
unin, sem þverrandi eftirspurn gæti gefið,
til að hamla hörðum kreppum, fær ekki not-
ið sín.
Rakning málsins hjer að framan hefur nú
leitt til niðurstöðu um það, hver er frumor-
sök og meginorsök kreppanna og hvernig
ástandið leiðir þær fram. Frumorsökin og
meginorsökin er einangruð frá öðrum með-
verkandi orsökum og aukaatriðum og ekki á
þær minnst, til þess að rugla ekki hugsun-
ina eða binda við aukaatriði og falskar eða
tilbúnar orsakir, eftir því sem hver og einn
telur sjer henta. Rjett til dæmis má nefna,
að bretska stjómin í samningum við Banda-
ríkin um skuldagreiðsluna ber fram sjer til
afsökunar, og til að reyna að ógna Banda-
ríkjunum, að kreppan stafi af skuldamálun-
um (auðvitað eru skuldamálin meðverkandi
orsök kreppunnar). En Bandaríkjaþingið
gefur þannig svör, að auðskilið er að þau
skopast (í allri kurteisi) að þessari ástæðu
Bretans. — Jæja, þetta var nú útúrdúr eða
innskot. Það sem næst ber að líta á og at-
huga er það, hvort hægt muni vera að fyrir-
hyggja hinar hörðu kreppur, og þá hvað
gjöra þarf til þess.
Víðnám og vamaður.
Það er mælt, að fálkinn kennist við skyld-
leika rjúpunnar þegar hann hefur rifið hana
á hol og bergt hjartablóð hennar. Líkt er
varið um viðbragð og viðskifti mannanna til
kreppanna. Menn vita það, nú orðið, af
reynslunni, að kreppurnar koma, með nokk-
urnveginn fastri reglu, á nokkurra ára bili.
Þegar kreppurnar eru skollnar yfir, þá reka
menn upp ramahljóð, eins og fálkinn þegar
hann kemur að hjarta rjúpunnar, en hitt er
sem mönnum komi vart í hug, að taka nokk-
urn varnað á því að fyrirbyggja kreppurn-
ar, eða forðast þær, fremur en fálkinn tek-
ur varnað á, að láta vera að drepa rjúpuna.
Hvorugum hefur reynslan getað orðið til
varnaðar.