Alþýðublaðið - 11.01.1964, Blaðsíða 7

II
NYJU VEGALOGIN
GREINARGERÐ FRÁ FÍB
ÞANN 20 desember s. 1. voru
Bamþykkt ný vegalög írá Alþingi,
þau lög eru ein hin þýðingar-
mestu, sem Alþingi hefur fjallað
tim á síðustu árum og munu hafa
víðtæk áhrif á þróun atvinnulifs-
áns í þessu landi á komandi árum
■og þar með á efnahagsafkomu og
Sífsþægindi þegnanna í bráð og
Sengd. Frumvarpið hlaut furðu
skjóta afgreiðslu í Alþingi og
stóðu atlir stjórnmálaflokkar á bak
við þann flýti. Að vísu fjallaði
nefnd um málið milli þinga, en þó
Jilýtur það að vekja undrun, að
.Alþingi skildi ekki hafa gefið sér
hctri tíma til þess að athuga um
'þetta stórmál. Prentaraverkfall
slóð yfir mest allan þann tíma,
sem malið var í Alþingi og fregn-
:ir þær, sem almenningur hafði af
frumvarpinu og. lögunum eftir að
frá þeim var gengið voru ein-
göngu frá iiöfundum laganna, eil
<ekki hafa komið í ljós sjónarmið
hinna, sem allan kostnað af fram
kvæmdinni greiða og vegina nota
þ. e. bifreiðaeigenda. Þykir því
hlýða að sjónarmið FÍB komi
tfram fyrir almennings sjónir og
verður hér einkum gelið nokkurra
þeirra athugasemda, sem fram
komu í allýtarlegri greinargerð,
sem FÍB sendi Alþingi í þann
mund er annarri umræðu frum-
varpsins í neðri deild lauk.
í hinum nýju vegalögum, sem
<eru á margan hátt vel úr garði
gerð, er að finna ýmis liagnýt ný-
mæli, sem horfa til heilla um
franikvæmdir og skipulag í vega
málum. Einn merkasti þáttur lag
anna er, ákvæði um vegaáætlun
nokkur ár fram í tímann. En
grundvelli þcssarar áætlunar, eins
og hún lauslega er sett fram í at-
hugasemdum við frumvarpið, ér
áfátt í veigamiklum atriðum, einn
ig þarfnast ýmsir þættir laganna
breylinga og endurbóta, til þess.
að koma framkvæmdum í vegamál
um í það horf, sem nútíma þjóð-
félag krefst. Veigamikið atriði hef
nr aldrei komið fram í umræðum
um þetta mál né útskýringar í
sambandi við setningu þessara
laga, en það er sundurliðun á þeim
sköttum, sem bifreiðaeigendur
hafa greitt á undanförnum árum
og munu greiða á næsta ári-.
Vegaáætlun og flokkun vega.
í lögunum cr gert ráð fyrir að
gorð verði áætlun um varanlegt
slitlag á þá vegi þar sem umfefð
in er 1000 bílar á dag eða meira
og er þeim skipt í hraðbraut A
muni taka langan tíma að gera
þá vegi vel úr garði, sem nú hafg
þúsund bíla eða meiri umferð á
dag. í áætlunina vantar því einn
lið um hraðbraut C, þ. e. vegur
með 200 til 1.000 bifreiðar á dag
yfir sumarmánuðina og skulu slík
ir vegir gerðir með tvöfaldri ak
braut og rikfríu yfirborði. Teljum
braut og ryklausu yfirborði. Telj-
um við mjög veigamikið að þessi
tegttnd vega sé tekin inn í áætlun
ina því hún varðar mikin fjölda
bifreiðaeigenda á landinu. Gera
má ráð fyrir lcngd þcssara vega '
sé 800 til 900 km. Það er t. d.
mikill hluti leiðarinnar Reykja-
yík-Akureyri, verulegur hluti Vest
urlandsvegar og einnig nokkrir
vegir á Suðurlandi, en margir veg
ir þar munu bráðlega komast yf-
ir 1.000 bila á dag og mundu því
falla undir hraobraut B samkvæmt
vegalögunum. Verði eigi gerð
breyting á lögunum í þessa átt,
má gera ráð fyrir, að verulegur
hluti hinna fjölförnu vega verði
áfram holóttur og rykugur næsta
illfærir malarvegir næsta áratug
Fjáröflun til vegamála — hinir
sérstöku skattar bifreiðaeigenda
Með þessum lögum cru lagðir
nýir skattar á bifreiðaeigendur 'og
er sérstaklega tekið fram í skýr-
ingum við lögin að í þetta sinn
renni þeir óskiptir til vegamála
og mun það í fyrsta sinn, sem slík
ákvörðun er tekin í sambandi við
nýja skattlagningu á rekstrarvör
um bifreiða. Þetta er vissulega
stórvægileg stefnubreyíing, sem
horfir mjög til heilla, en öllum að
ilum sem staðið hafa að setningu
þessara laga, hefur láðst að geta
þess hve mikla skatta bifreiðaeig
endur hafa greitt á undanförnum
árum og hve mikið þeir munu
greiða á næsta ári. Hér með fylg
ir yfirlit fyrir árin 1960 til 1934
og skal það tekið fram að tölurn
ar fyrir áriii 1963 og 1964 eru á-
ætiaðar.
ar
1960
1961
1962
1963
1964
Tekjur Framlög Mismunur
260 millj. ca. 110 millj. 150 millj.
288 — — 120 — 168 —
388 — — 130 — 258 —
ca. 470 —
ca. 570 —
— 145
— 244
_ 325
— 326
Framl./tekjur.
42,3%
44,9%
33,5%.
ca. 29,5%
ca. 43%
Tafla þessi ber með sér hve gíf ■ undanfarin ár og einnig hve litill
urlegir skattar hafa verið lagðir hluti hefur runnið til vegafram-
á bifreiðar og rekstrarvörur þetrra | kvæmda, en afleiðingin er hið
hörmulega ástaiid veganna, sem.
raunar hefur sumstaðar faríð stór
versnandi vegna aukins álags vax
andi umferðar. A íiðnu ári var á-
stand hinna fjölförnu vega með al
versta móti. Þetta munu flestir
hafa reynt, sem ékið hafa á veguhr
hér sunnan lándá á lciðinni til Ak
ureyrar óg Vestfjarðaleið. AÍlir
þessir vegir hafa borið þess greihi
leg merki að viðhaldi þeirra liefur
verið stórkostléga ábótavant og
stafar slíkt að sjálfsögðu af fjár»
skorti vegagerðarinnar, enda var
aðeins tæpum 30% af öllum skött-
um af bifreiðum og rekstrarvörum
beirra varið til veganna, en heil.il
ar netto hagnaður ríkissjóðs af’
Framh. á 13. síðu
Rafeindaheili Háskólans
ERLENDIS og þá ekki hvað
sízt í Bandaríkjunum tíðkast það
mjög, að einstaklingar og fyrir-
tæki gefi fé til menningar- og
mannúðarmála, og er liér oft um
1 stórfé að ræða. Margs konar
menningarstarfi og mannúðarstárf
semi er beinlínis haldið uppi af
sjóðum og stofnunum, sem éiHt
göngu hafa tekjur sínar af gjöf-
um. Hér á landi hefur alltof lítið
kveðið að slíku. Alltof fáir íslenzk-
ir efnamenn hafa notað auð sinn
að einhverju leyti til eflingar
menningu og mannúð. Ýmsir ís-
lenzkir athafnamenn hafa þó veitt
fagurt fordæmi í þessu efni, svo
sem Haraldur Böðvarsson á Akra-
nesi. Og margir íslenzkir; lista-
menn hafa verið stórtækir og
höfðinglegir í afstöðu sinni til
þjóðfélagsins og gefið því ómetan-
legar gjafir. Einar Jónsson, mynd-
höggvari, gaf ríkimi listasafn sitt
aij Hnitbjörgum. Ásgrímur Jóns-
son, málari, arfleiddi ríkið að eign-
með 10.000 bíla á dag og bar vfir um sínum’ þar á meðal ópletan'
e g P yin legu safn. .TOáiverlta. Johannes S.
stafanir og svo stóran skerf til
eflingar íslenzkum vísindum, að
fyllsta ástæða er til að vekja ræki-
legri athygli á þessu en gert hefur
verið og meta það að verðleikum.
Seðlabanki íslands leggur nú ár-
lega hvorki meira né minna en
2,5 milljónir króna til Vísinda-
sjóðs og hefur með því gert hón-
um kleift að sinna fjölmörgum
stórum og merkilegum verkcfn-
um, sem hann hefði alls ekki get-
að stutt. Framlag Seðlabankans um
fá til sín erlenda hagfræðiprófess- 1
ora til kennslu og rannsókna. Er
þessi starfsemi þegar hafin og
hefur gefið góða raun. Og nú fyrir
skömmu ákvað Framkvæmda-
banki íslands í tilefni af 10 ára
afmæli sínu að gefa Háskóla ís-
lands 2,8 millj. kr. til kaupa á raf-
eindaheila. Það tæki kostar í raun
og veru 7 millj. kr„ ef það er
keypt af fyrirtæki eða opinberum
aðila til hagnýtingar í þágu at-
/ vinnu eða viðskipta eða til vinnu-
og hraðbraut B með 1.000 til 10.000
bíla á dag. Vissulega er eifdur-
býgging þessara vega mest aðkall
andi af öllum þeim brýnu þörf-
um, sém blasa við í vegamálum,
en engin trygging færst fyrir éncí
urbótum á vegum með 200 til
1.000 bíla á dag á sumrin, en þá'r
er oinnig mjög aðkallandi þörf á
skjótum framförum. Gefið ér í
skyn í skýringum við íogin að það
Kjarval, málari, afþakkaði fyrir
nokkrum árum, að reist yrði fyrir
ríkisfé hús-fyrir hann og lista-
verk lians, en óskaði þess, að fé
það, sem búið var að veita í þessu
skyni, yrði stofnfé byggingarsjóðs
Listasafns íslands.
Á síðustu árum liefur það hins
vegar gerzt, að íslenzkir bankai’
hafa lagt fram verulegt fé til vís-
inda og rannsóknarmála. Er hér
um að ræða svo mcrkilegar ráð-
það bil fjórfáldaði árlegar tekjur
sjóðsins, og er liann nú orðinn
tiltölulega mikils megnugur í sam- 1
anburði við Iiliðstæðar stoinartir1
með öðrum þjóðum. Árangurinn
af starfsemi vísindasjóðs kértiúr
auðvitað ékki í ljös á fáum ár-
utn, heldur þegar yfir lcngri tíma
ér litið. En éiigiriii vafi er á þvi,
að það fé, séift þaftgað fér, ber
þúsúndfaldari ávoxt. ' \
Á 75 éra afmæli Landsbarika
íslánds fyrir nokkrum áruift á-
kvað barikinn að greiða kósfnáð
viðskiptadeildar Háskólans við að
sparnaðar við útreikniftga. Fram-
leiðandinn, sem er IBM fyrirtækið
bandarfeka, scldi hins vcgar hrein-
um rannsóknarstofnunum, svo
sem háskólum, slík tæki fram að
síðustu áramótum fyrir aðeiris 40%
venjulegs verðs. Þess vegna átti
háskóíinn þéss köst, að eignast 7
millj. kr. vfeindatæki fyrir aðeins
2,8 mlllj. kr„ eft sá kostur var
pkki fyrir hendi nema fram að
síðustu áramótum, því áð barida-
i'íska fyrirtækið hafði ákveðið, að
hætta að solja tækin méð nokkr-
um afslætti frá þeim tíma, þar
eð eftirspurn eftir þeim hefur
verið geysimikil og sívaxandi und-
anfarin ár. En gjöf Framkvæmda--
bankans gerði Háslcólanum kleift
að eignast þétta tæki.
Mun það kðma að miklum not-
um við margs kónar útreikninga
í sambandi við rannsóknir í þágu
sjávarútvegs, landbúnaðar, jarð-’
hita- og raforkumála, veðurfræði,
segulmælinga ög yíir höfuð að
tala hvérs konár raunvísinda. Þég-
ar slíkt tæki er komið íil laftds-
ins og sérfræSirigár hafa lært að
hagnýta það, þá munu mjög fljót-
lega koma í ljós ný vérkefni, sem
menn sjá, að mjög mikilvægt ér
að leysa, en menn bafa ekki áður
veitt athygli né hugsað úm, vegna;
þess, að engin tök hefðu verið á
því að fást við verkefnið án slíks
tækis. Unnið liefur verið undan-
farið að undirbúningi stofnunar
raunvísirtdadeildar við Iíáskólann.
Bæði fræðilég og raunhæf þýðing
! þeirrar deildar mun nú geta orð-
íð miklu meiri eft ella, þegar Há-
skóliiin ■ hefur éignazt rafeinda-
heilann.
I Þessi stórframlög íslonzkfa
banka til vísínda og rannsókria-;
mála munu hafa mikla þýði&gi*
fyrir framþróun islenzkra vísihda
og þá uni leið fyrir ðukna fíam-
leiðni í íslenzku átvinnulífi. Meí#
þessum stórgjöíum sínum háfá
bahkarnir þvi feannarlega íágö
drjúgart skérf til éflirtgar íslenzkr-
ar bokkingai' og islenzks atvinöu-.
lffs.
ALbÝÐUBLAÐIÐ — 11. jan. 1964 J