Tölvumál - 01.07.1992, Side 10

Júlí 1992
söluvörunni er tæpast fallið til
þess að selja vöruna.
Aðalatriðið hér er það að leið-
rétta ranghugmyndir væntanlegs
kaupanda um notagildi hlutarins
eða upplýsa um sérstakt ástand
söluhlutar, sem gerir hann
frábrugðinn því sem almennt
tíðkast um samskonar hluti.
Afhendingarskylda/
viðtökuskylda
Sky ldur seljanda og kaupanda eru
skýrlega ákveðnar í kaupalögum
og ef þær eru ekki uppfylltar af
hálfu annars hvors aðila, þá
eignast hinn um leið rétt til þess
að krefjast bóta eða jafnvel rifta
kaupunum.
Meginskyldur seljanda eru að af-
henda hið selda á réttum tíma og
í umsömdu ástandi. Efseljandinn
uppfyllir ekki þessar skyldur
eignast kaupandinn rétt til þess
að 1) krefja seljandann um
afhendingu hins selda auk
skaðabóta, 2) neita að taka við
hinu selda og krefjast efndabóta
svokallaðra 3) rifta kaupunum.
Með sama hætti er kaupandi
skyldugur að veita söluhlut
viðtöku á réttum stað og réttum
tíma og greiða kaupverðið. Ef
kaupandi gerist sekur um að vitja
ekki söluhlutar, verður seljandi
að annast um hlutinn, á kostnað
kaupanda, þar til kaupandi veitir
söluhlut viðtöku.
Tímamark
áhættuskipta
I þessu sambandi er rétt að benda
á tímamark áhættuskipta, þ.e.
áhættunnar af því að sölu-
hluturinn ferst af tilviljun eða
vegna óhapps sem seljanda eða
kaupanda verður ekki um kennt
en eftir að kaupsamningur er
gerður. Þar er að öllu jöfnu
seljandi sem ber áhættuna af
söluhlutþartilafhendingartíminn
er kominn og kaupandi veitir
söluhlut viðtöku.
Við afhendinguna flyst áhætta af
því að söluhlutur skemmist eða
ferst, yfir á hinn nýja eiganda.
Neitun kaupanda á að veita
söluhlut viðtöku á réttum tíma
eða ósk kaupanda um að mega
taka við söluhlut síðar, af ein-
Algengustu
þrætur manna í
verksamningum
er endurgjaldið
hverjum hagkvæmnisástæðum,
hefur það hinsvegar í för með sér
að seljandi er laus undan
áhættunni af því að söluhlutur
ferst, honum er stolið, skemmist
osfrv. Kaupandinn ber þá áhættu
og verður að svara fullu kaup-
verði til seljanda, ef söluhlutur
ferst við slíkar aðstæður, nema
að seljanda verði beinlínis um
það kennl með saknæmri
háttsemi.
Sem dæmi má nefna fyrirtæki
sem stendur í nýbyggingu. Það
pantar tölvukerfi hjá tölvufirma
og afhending skal fara fram á
ákveðnum tíma. Af einhverjum
ástæðum dregst að ljúka við ný-
bygginguna með þeim afleið-
ingum að kaupandinn getur ekki
tekið við vörunni fyrr en að
tveimur mánuðum liðnum.
Tölvufirmað er þá skuldbundið
að annast um söluhlutina á kosln-
að kaupanda og setur þá í geymslu
í vöruskemmu. Ef skemman
brennur, þá verður kaupandinn
að bera slíkt tjón en ekki
seljandinn, að svo miklu leyti
sem tjónið fæst ekki bætt með
vátryggingu.
Gallar
Gallar í söluvöru er mjög algengir
og kaupalögin hafa mjög ítarleg
ákvæði um réttindi og skyldur
aðila þegar vara eða þjónusta er
haldin göllum.
Ef galli kemur upp í söluhlut, þá
þarf að byrja á því að staðreyna
hvort gallinn teljist upprunalegur
eðaekki. Efgallinnerfyrirhendi
þegar kaupin gerast, er vafalaust
að seljandi ber ábyrgð á honum
og verður að svara bótum.
Ef gallinn telst verulegur getur
kaupandinn rift kaupunum og
krafist endurgreiðslu á kaup-
verði. Seljandi á ekki heimtingu
á að leggja til nýjan hlut, nema
því aðeins að hinn gallaði hlutur
hafi verið afhentur kaupandanum
áður en afhendingartíminn, sem
samið hefur verið uin, er kominn,
eða að seljandinn hafi skuld-
bundið sig sérstaklega með
ábyrgðaryfirlýsingu. Þá getur
seljandinn skipt hinum gallaða
hlut út fyrir ógallaðan.
Ef gallinn í hinu selda, kemur
hinsvegar ekki fram fyrr en eftir
að kaupin gerast og áður en
afhending fer fram, ber seljandi
ekki ábyrgð nema honum verði
kennt um gallann.
Að ákveða hvort galli er upp-
runalegur eða ekki er oft erfitt
úrlausnar og þessvegna sífellt
deiluefni meðal manna.
Kaupalögin gera greinarmun á því
hvort galli sé verulegureða ekki.
Engin skilgreining er í lögum um
það hvað sé verulegur galli.
Dómstólar hafa hinsvegar metið
10 - Tölvumál