Tölvumál - 01.07.1992, Blaðsíða 13

JÚIÍ 1992
hagsmunahóparsemji svokallaða
tvíhliða samningsskilmála sem
ætlað er að gilda um sanrnings-
gerð og samskipti tiltekinnahópa.
Staðallinn ÍST 30, sem fjallar um
samskiptareglur um mannvirkja-
gerð ofl., er dæmi um slíkt og
ennfremur staðallinn ÍST 32 sem
gefnir eru út af S taðlaráði Islands.
Staðall ÍST 32, tekur einmitt yfir,
eða er ætlað að taka yfir sam-
skipti verktaka og verkkaupa
þegar samið er um útboð eða
gerð gagnavinnslukerfa. IST 32
er forstaðall þar sem honum er
ætlað að gilda tímabundið.
Þessi staðall er nokkuð ítarlegur
og byggir að miklu leyti á
almennum reglum kaupalaga og
samningalaganna og jafnframt á
ákvæðum ÍST 30, sem fjallar um
mannvirkjagerð ofl.
Það er mjög mikilvægt að menn
hafi staðalinn til hliðsjónar við
gerð verksamnings og taki upp
það efni staðalsins sem menn
vilja hafa í verksamningi, eða
hafa verksamninginn styttri og
vísa hreinlega til staðalsins, að
öðru leyti. Staðall ÍST 32 ber
með sér nokkur merki þess að
verabyrjunarverk. Dæmiumþað
eru ákvæði í kafla nr. 6.3 um
riftun. I gr. 6.3.2.3. segir að ef
verkkaupi riftir vegna vanefnda
verktaka skuli verkkaupi greiða
verktaka fyrir unnin verk skv.
samningi aðila. Hér er stuðst
við samsvarandi ákvæði í IST
30, um mannvirkjagerð. Að
mínu áliti er of mikil einföldun
fólgin í því að bera saman mann-
virkjagerð og hugbúnaðargerð.
Við mannvirkjagerð er verkið
áþreifanlegra en við hugbúnaðar-
vinnu. Ef húsasmiður vanefnir
samning sinn við verkkaupa er
eðlilegt að meta það sem unnið
hefur verið verktaka til tekna enda
getur nýr aðili (venjulega) hafist
handa um húsbyggingu þar sem
frá var horfið. Verk fyrra verktaka
nýtist verkkaupa algerlega. Hið
sama má ekki endilega segja um
hugbúnaðarvinnu. Hluti af hug-
búnaðarhönnun kann að vera
verðlaus eða lítils virði í höndum
verkkaupa og tilviljun háð hvort
annar aðili geti tekið við þar
sem hinn fyrri verktaki lét staðar
numið. Þetta hlýtur að vera
skoðunarefni hverju sinni. Af
þessum sökurn tel ég að
framangreint ákvæði í ÍST 32
eigi ekki rétt á sér eins og það er
framsett.
Þá vil ég einnig benda á að ekki
er fortakslaust kveðið á um það
í ÍST 32 að verkkaupa sé aðeins
heimilt að taka tilboði sem sé í
fullu samræmi við útboðs-
lýsingu. í gr. 4.8.1 í ÍST 32 segir
að verkkaupa sé heimilt að hafna
öllum tilboðum sem ekki eru í
samræmi við útboðsskilmála í
öllum verulegum atriðum. Að
mínu áliti hefði verið heppilegra
að taka af allan vafa um þetta og
miða alfarið við útboðsskil-
mála. Onákvæm skilgreining að
þessu leyti hefur í för nteð sér
óvissu um hvort verkkaupa sé
heimilt að taka eða skuli hafna
tilboði. Aukinheldur má segja
að nokkuð óréttlæti felist í því
að heimila verkkaupa að taka
tilboðum sem eru gerð á öðrum
forsendum en þeim sem sam-
ræmast útboðslýsingu.
Þau atriði sem ég vil vekja
sérstaka athygli á varðandi verk-
samninga almennt eru þessi:
A) Að skilgreina nákvæmlega
hvað á að gera og í hvaða tilgangi
eigi að gera það. Þetta er sér-
staklega mikilvægt þegar gerðir
eru verksamningar uni hönnun á
hugbúnaði. Hinn venjulegi við-
skiptavinur hefur ekki hugmynd
um bakgrunn á hugbúnaðarhönn-
un. Hann þarf því að vera vel
upplýstur um hvað eigi að gera,
í hvaða þrepum osfrv. Hug-
búnaðarhönnuði þarf með sama
hætti að vera ljóst hvað
viðskiptavinurinn vill fá og til
hverra nota hugbúnaðurinn er.
Kaupalögin
gera greinarmun
á því hvort galli
sé verulegur
eða ekki
B) Mikilvægt er að endurgjald til
verktaka sé ákveðið með skýrum
hætti. Algengustu þrætur manna
í verksamningum, er endurgjald-
ið. Menn deila um hvort verkið
hafi verið tilboðsverk eða skv.
reikningi. Verkkaupi segir að
tiltekin upphæð hafi verið tilboð,
verktakinn segir upphæðina hafa
verið kostnaðaráætlun, osfrv.
Kaupalögin eru m.a. sett með
þessar deilur í huga, en skv. þeim
ber kaupanda að greiða seljanda
það verð, sem hinn síðarnefndi
heimtar, nema að það verði talið
ósanngjamt. I framkvæmdinni er
það svo að deiluaðilar leita eftir
dómkvöddum matsmönnum, sem
meta sanngjarnt endurgjald og
þetta kostar bæði fé og fyrirhöfn,
auk þess sem ekki er gefið að
niðurstaða matsmanna sé sann-
gjörn yfirleitt. Hjá miklum
vandræðum má komast með því
að ákveða endurgjaldið í upp-
hafi.
Hér hefur að vonurn verið stiklað
á stóru í víðfeðmu réttarsviði
viðskiptalífs og margt undan-
skilið sem erindi hefði átt í
umræðuna. Markmiðið er þó
fyrst og fremst að gefa leik-
mönnum hugmynd um þau
lagasjónarmið sem gilda um
viðskipti í samfélaginu.
13 - Tölvumál