Tölvumál - 01.07.2001, Blaðsíða 9

ebXML
Rafrænn heimsmarkaður með
ebXML™
Stefán Jón Friðriksson
Netið og sú tækni,
sem því tengist er að
gerbreyta fyrirkomu-
lagi viðskiptahátta
milli fyrirtækja
Menn hafa áttað sig
á því að eina leiðin
til að rafræn viðskipti
á Netinu hljóti al-
menna útbreiðslu í at-
vinnulífi og stjórnsýslu
sé sú að koma þeim í
staðlað og opið
form.
Rafræn viðskipti fyrirtækja eru fjarri
því að vera nýnæmi á íslandi.
Skjalasendingar milli tölva - EDI
- hafa verið stundaðar hérlendis í meira en
áratug. Notkun EDI í dagvöruverslun hér-
lendis er með því mesta sem þekkist og
reynslan að langmestu leyti góð. Einnig er
vert að nefna velheppnað fyrirkomulag
EDI samskipta við tollyfirvöld um allt
land en sem kunnugt er gengu nýlega í
gildi lög um að skil á tollskjölum skuli
einungis gerð á rafrænan hátt. Engu að
síður hefur útbreiðsla EDI ekki orðið sú
sem vonir stóðu til í upphafi og er sömu
sögu að segja af nágrannalöndum okkar.
Þrátt fyrir marga augljósa kosti, svo sem
öryggi og áreiðanleika og almennt góða
reynslu, hefur tiltölulega hár stofn- og
rekstrarkostnaður staðið útbreiðslunni
meðal lítilla og meðalstórra fyrirtækja fyr-
ir þrifum. Að því gefnu að öryggi, rekjan-
leiki og gagnaflutningsgeta sé tryggð,
bendir flest til að Netið geti orðið hag-
kvæmari kostur fyrir mörg þessara fyrir-
tækja en flest, ef ekki öll íslensk fyrirtæki
falla í fyrrgreindan stærðarflokk.
Netið og sú tækni, sem því tengist er að
gerbreyta fyrirkomulagi viðskiptahátta
milli fyrirtækja, birgja þeima og viðskipta-
vina og því hvernig fyrirtæki haga dag-
legri starfsemi sinni. Breytingarnar sem
þetta hefur í för með sér birtast á margvís-
legan hátt. Fyrir sum fyrirtæki er um bylt-
ingu að ræða en önnur útfæra hlutina ein-
ungis á nýjan hátt og tengja núverandi net-
kerfi við umheiminn. Hin síðarnefndu eru
mörg hver með EDI-búnað en þar er
stuðst við lokuð netkerfi. Hið staðlaða
form og verklag sem tengist EDI er mikil-
vægur reynslubrunnur sem hægt er að
sækja í þegar tekin er upp Netvæðing við-
skipta milli fyrirtækja.
Stöðlun Netviðskipta milli fyrirtækja
Fram að þessu hefur UN/EDIFACT
(EDI for Administration, Commerce and
Transport), ef frá er talinn bandaríski X.12
staðallinn, verið eini útbreiddi alþjóðlegi
staðall rafrænna viðskipta en hann er upp-
runninn innan vébanda Sameinuðu þjóð-
anna. Menn hafa áttað sig á því að eina
leiðin til að rafræn viðskipti á Netinu
hljóti almenna útbreiðslu í atvinnulffi og
stjórnsýslu sé sú að koma þeim í staðlað
og opið form. A undanförnum árum hafa
mörg stærstu fyrirtæki og staðlastofnanir í
heiminum gert tilraunir til þess að hrinda
af stað verkefnum á þessum sviðum.
Flestar þessara tilrauna hafa þó steytt á
skeri m.a. vegna hagsmunatogstreitu.
Kröfur um sérstakar útfærslur, sem henta
einum hugbúnaði fremur en öðrum hafa
þannig siglt málum í strand. Eitt af þess-
um frumkvæðum sem nú virðast ætla að
ná fótfestu sem alþjóðastaðall er hið svo-
kallaða ebXML eða electronic business
XML. Frumkvæðið hefur notið meiri og
víðtækari stuðnings en önnur sambærileg
verkefni.
Fró San José
I nóvember 1999 var blásið til fyrsta
vinnufundar ebXML í San José í Kali-
forníu þar sem vel á þriðja hundrað
manns frá mörgum af helstu fyrirtækjum
og stofnunum í upplýsingatækni og stöðl-
un í heiminum komu saman. Frumkvæðið
áttu tvær stofnanir, önnur á vegum SÞ en
hin á vegum framleiðenda búnaðar.
UN/CEFACT er stofnun á vegum Sam-
einuðu þjóðanna um einföldun og sam-
ræmingu viðskipta og hefur aðsetur í
Genf í Sviss. CEFACT er einmitt sú
stofnun sem skóp EDIFACT staðalinn
fyrir hálfum öðrurn áratug. OASIS (Org-
anization for the Advancement of Struct-
ured Information Standards) eru regn-
hlífarsamtök flestra stærstu fyrirtækja í
upplýsingatækni austan hafs og vestan, á
borð við IBM, Sun, Cisco, SAP, Software
AG og Intel. Þessi tvenn samtök rnynda
meginstoðirnar undir ebXML. Auk þeirra
Tölvumál
9