Tölvumál - 01.09.2003, Qupperneq 37

Um mat á tilboðum
Telji bjóðendur í opin-
berum úlboðum skýr-
ingar ekki fullnægj-
andi eða réttur á sér
brotinn er niðurstöðu
stundum vísað til
kærunefndar útboðs-
mála.
kosti er því vísað frá, sbr. Þrep 2 í mynd 2.
Dæmi um SKAL kröfu er þegar bjóðandi
skal fylla út alla reiti á tilboðsblaði, skal
geta sýnt fram á vinnu við hliðstæð verk-
efni, skal hafa vottun eða viðurkenningu á
tiltekinni færni.
ÞARF kröfu er hægt að uppfylla mis-
mikið og henni því gefín einkunn eða stig.
Oft er skalinn 1 til 5 notaður þegar tiltek-
inni ÞARF kröfu er gefin einkunn. Stig
allra ÞARF krafnanna eru síðan umreikn-
uð í árangur eða heildareinkunn eftir vægi
hverrar einstakrar kröfu í matslíkaninu.
Um matslíkön
Matslíkön eru oft byggð upp þrepskipt eða
sem stigveldi (hierarchy). Þannig er hægt
að þrepa kröfulýsingu útboðsins niður í
einstaka þætti og stilla upp innbyrðis vægi
þeirra. Aðferðin, stundum kölluð sígild
ákvörðunarfræði (e. Analytical Hierarchy
Process) er kennd við höfund sinn Dr
Thomas Saaty, Wharton School of
Business. Hugmyndin er eftirfarandi:
• Hver þáttur er greindur niður á val-
kvætt þrep.
• Unnið með þáttinn á valkvæðu þrepi án
áhrifa á aðra þætti.
• Þættir metnir, tveir og tveir í senn.
Hér er tekið dæmi um matslíkan eða -
tré fyrir mat á skjalavistunarkerfi, sjá
mynd 3.
Hér er matinu skipt í tvennt, verð og
aðrir þættir. Verði er skipt í verð á búnaði
annars vegar og þjónustu hins vegar. Mati
á búnaði er skipt í þá þrjá þætti sem kaup-
andi telur mikilvægasta, öryggi, gagnsemi
og afköst. Aftur er gagnsemi skipt í
þrennt, viðmót, leitartækni og vistun.
Dæmi er tekið um mat á leitartækni, „þarf
að vera hægt að leita í metagögnum" og
„lýsing á leitarmáli fyrir flóknar spuming-
ar.“
Einstökum þáttum er síðan gefið vægi
eftir því hve kaupandi leggur mikla
áherslu á þá við kaup (útboð) á búnaði,
þjónustu eða framkvæmd. Heildarein-
kunn þ.e. allir matsþættir samanvegnir
eiga að gefa hagstæðasta (ekki endilega
lægsta) verð.
Stundum eru tilboð í lausn og verð skil-
in að, sk. tveggja umslaga útboð. í um-
slagi 1 sem opnað er strax skilar bjóðandi
inn tillögu sinni að lausn í fyrirhuguðu
verkefni. Tillögunni er gefin einkunn sem
er birt áður en umslag 2 er opnað, en það
hefur að geyma tilboðsverð bjóðanda .
Tilgangurinn með þessu fyrirkomulagi er
að halda þeirri freistingu frá matshópnum
að skoða verðið eingöngu eða láta það
hafa áhrif á faglegt mat á lausn bjóðanda.
Niðurlag
Hér hefur verið stiklað á stóru um býsna
umfangsmikið efni. Eðli málsins sam-
kvæmt hlýtur einn bjóðandi hnossið, nema
öllum sé hafnað. Allir eiga rétt á skýringu
á því hvers vegna tilboði þeirra er ekki
tekið. Telji bjóðendur í opinberum útboð-
um skýringar ekki fullnægjandi eða réttur
á sér brotinn er niðurstöðu stundum vísað
til kærunefndar útboðsmála. Hér sjáum
við aftur myndlíkinguna við lögfræðina
sem áður var minnst á. Hlutverk kæru-
nefndar er að útkljá ágreining og skerpa á
reglum, því sannleika og réttlæti verður
seint fullnægt svo öllum líki.
Heimildir
Guidelines for Good Practice in Evaluation, UK
Evaluation Society *)
Útboð og innkaup á UT kerfum, Ríkiskaup janúar
2003 *)
Ýmis gögn frá Statskontoret í Svíþjóð
*) Birt fljótlega á vef Ríkiskaupa www.rikiskaup.is
Höfundur er verkefnisstjóri hjá Ríkiskaupum
Mynd 3 - Matslíkan
Tölvumál
37