Vísir - 30.01.1963, Blaðsíða 7

V
mt
V í SIR . Miðvikudagur 30. janúar 1963.
7
eftir Njörd P. Njárðvík
__________• ____'______________ • • • • '■" *r
Þær fáu sýningar sem leikfé-
lagið Gríma hefur staðið fyrir,
hafa vakið verðskuldaða athygli
enda eru viðfangsefní þeirra
ekki tínd upp af alfaragötum
farsa eða fjölleikalista. Að þvi
leyti hefur Gríma sagt lognmoll-
unni stríð á hendur. En hinu
má ekki heldur gleyma að ný-
stárleikinn er ekki einhlítur til
afreka þótt hann fleyti mönnum
oft yfir erfiðan hjalla og auð-
veldi vinnubrögð. Sannleikurinn
er nefnilega sá að það er miklu
auðveldara að komast létt frá
nýstárlegu leikriti en hversdags
Iegu vegna þess að nýstárleik
inn einn heldur áhorfendum í
spennu ef hann er eitthvað
annað en orðin tóm.
Forráðamönnum Grímu mun
hafa þótt nauðsynlegt að kynna
Gríma:
húsmóður sína, girnast hana^
jafnvel holdlega. Jafnframt hata
þær hana vegna þess ofurvalds
sem hún hefur yfir þeim, bæ’ði
líkamlega, andlega og efnalega.
Þess vegna hafa þær ákveðið
að ráða hana af dögum en þær
skortir jafnan kjark þegar á
hólminn er komið. Hugsanir
þeirra snúast svo allan tímann
um þetta tvennt: hryllingsbland
inn unað glæpsins sem þær ætla
að fremja og holdlegar kenndir
þeirra gagnvart hvor annari og
húsmóður sinni. Það sem gefur
leikritinu sitt raunverulega gildi
er þó ekki þessar miður geðs-
legu fýsnir heldur hinn innri
leikur innan Ieiksins. Þær setja
afbrot sitt á svið, önnur þeirra
leikur húsmóðurina en hin leik
ur eiginlega samnefnara vinnu
kvennanna beggja. Þetta ein-
kennilega bragð höfundarins
veitir leikritinu nýja fyllingu
og dýpri sálræna merkingu. Þeg
ar á líður mjókkar bilið milli
hins ytra og innra Ieiks innan
x
einhver önnur áhrif en þau að
þreyta leikhúsgesti. Mér er ekki
ljóst hvort inngangur þessi var
raunverulega fluttur með það
-fyrir augum að reyna að vekja
skilning áhorfenda, hvort hann
var aðeins hafður með til þess
að Iengja sýninguna eða af löng
un til að vekja hneyksli og um-
tal. Það var seilzt til þess sem
ógeðslegast var í fari leikrita-
höfundarins með orðbragði sem
jaðraði stundum við beinan
ruddaskap. Slíkt er með öllu
þarflaust. Hefði að ósekju mátt
stytta innganginn um þrjá
fjórðu hluta og líklegast bezt
að sleppa honum með öllu því
leikritið skýrir sig sjálft. Ef
leikrit er þannig samsett að það
nær ekki að tendra líf milli
leikenda og áhorfenda er ekki
Sigríður Hagalín i hlutverki húsmóðurinnar.
Vinnukonunar Hugrún Gunnarsdóttir og Bríet
Héðinsdóttir.
hann yirðist ekki gera sér grein
fyrir þVf hvernig menn eigi að
hegða sér á leiksviði.
\7eigamesta hlutVerkið, Sol-
ange, er í höndum Bríetar
Héðinsdóttur og vegur sýning-
arinnar er fyrst og fremst henni
að þakka. Solange er bæði
sterkari og veikari en systir
hennar og Bríet túlkar vel
þennan tvískinnung. Framsögn
hennar er góð, kannski ívið of
köld Stundum, en hún nær vel
hörkunni Qg fyrirlitniijgunni.
Skaphiti he^nnar er mikill og
krafturinn töluverður en hún
verður að vara sig á því að
spenna sig ekki um of, sums
staðar lá við að hún gengi of
langt og ofgerði sér. Það er
hættulegt að stefna svo nærri
Eftir
Jean Senet.
Leikstjóri
Þorvarður
Heigason.
takmörkum sínum en í þetta
sinn tókst það vel og sýnir að
Bríet er ágæt leikkona.
Hin vinnukonan, Claire, er
leikin af Hugrúnu Gunnarsdótt-
ur sem er nýliði á leiksviði og
mun hér fá sitt fyrsta viðfangs-
efni sem máli skiptir. Hún skil-
aði því áreynslúlaust og með
nokkrum yfirburðum. Hún hef-
ur þegar sýnt mikla hæfileika
og það verður áreiðanlega mun-
að eftir henni þegar valið verð-
ur í hlutverk í framtíðinni.
Hugrún hefur viðkvæma rödd
sem hún má vara sig á. Fram-
sögn hennar mætti vera skýr-
' áhorfendum að einhverju þann
III fjarlæga hugheim sem leikritið
Vinnukonurnar er sprottið úr
og fluttu þeir Þorvaldur Helga-
,, son og Erlingur Gíslason lang-
Ian inngang og kynningu á höf
undinum og viðhorfum hans.
Pistill þessi var ekki aðeins
'álltof langur heldur fremur ti!
'Hð spilla viðhorfum áhorfenda
fyrirfram ef hann hefur þá haft
18
hægt að bæta úr því með út-
skýringum.
Leikritið Vinnukonurnar hlýt-
ur óhjákvæmilega að vekja ó-
hugnað þeirra sem ekki eru
glæpamenn eða kynvillingar.
Leikritið fjallar nefnilega um
unað og fegurð glæpsins og
kynvilitar ástríður sem leita .út-
rásar f ást eðá ’háifi' til sKfptis.
Vinnukonurnár elska og tigna
leikritsins unz engin skýr mörk
eru á milli hugarheimsins og
veruleikans. Áhorfandinn er
með öðrum orðum stiginn inn
fyrir þröskuld hins óræða heims
hugar og tilfinninga sem í þessu
tilviki jaðrar við brjálsemi. Und
ir lok eru þær sjálfar hættar
sér' grein fyrir því í
hvörri veröldinni þær standa,
leiknum linnir ekki fyrr en dauð
inn sviptir hann tvískinnung
sínum. Og þá liggur engin leið
til baka.
Vinnukonurnar er feikilega
vel skrifað leikrit að því leyti
að höfundur birtir flæðandi
mælsku sína. Vigdísi Finnboga-
dóttur hefur tekizt að þýða það
með mikilli prýði á lifandi og
eðlilegt talmál, þar var hvergi
að finna neitt þýðingarbragð.
gviðsetning Þorvarðar Helga-
sonar var nokkuð tætings-
leg. Það bjargar sýningunni
hve góðar leikkonurnar voru og
hversu lftið þurfti raunar að
stjórna þeim. Hins vegar eru á-
kveðnir þættir sem lýta sýning-
una, svo sem kynlegt og til-
gangslaust struns fram og aftur
um sviðið, einkum hjá Sigríði
Hagalín og óhóflegar handa-
hreyfingar hjá öllum leikkonun-
um. Það er mikill misskilningur
að sterkur leikur þurfi að
byggja á sífelldum handahreyf-
ingum, þær verða einmitt oft
til þess að draga úr áhrifum
eða gera þau klaufaleg og fálm
andi. f jafnsterku leikriti sem
þessu verður það jafnvel til
þess að gera leikinn úthverfan
ef úr hófi keyrir. Staðsetningar
voru af og til óeðlilegar og
ekki nægilega hnitmiðaðar.
Kynatriðið milli systranna var
gert óþarflega kaldranalegt bg
nakið, betra hefði verið að
leggja meiri áherzlu á hinar sál-
rænu þjáningar þessa atriðis.
Og yfir allri sýningunni var ein-
hver skortur á festu, maður
hafði á tilfinningunni að stjórn
andann vantaði meira og minna.
Um flutning hans á inngangin-
am er það eitt að segja að
ari og festulegri. Þegar hún
talar hratt renna orðin of mikið
saman og missa mátt sinn. Þá
er rödd hennar þannig að hún
verður tilgerðarleg ef henni er
ekki beitt af nákvæmni. En allt
eru þetta hlutir sem auðvelt er
að ráða bót á. Hitt er aðalatrið-
ið að henni tekst að túlka erf-
itt hlutverk og hefur þegar
tamið sér eðlilegar, ýkjulausar
hreyfingar á sviði.
gigríður Hagalín fer með hlut-
verk frúarinnar og er alls
ekki öfundsverð af því. Hlut-
verkið gefur ekki tilefni til
stórræða og raunar mikil spurn
ing hvort frúin hefði yfirleitt
nokkurn tíma átt að birtast á
sviðinu. Sigríður hefur líkams-
fegurð í þetta hlutverk en úr
því er lítið hægt að gera. Áður
er minnzt á gönuhlaup hennar
fram og aftur um sviðið sem
gjarnan hefðu mátt vera minni.
Það verður að skrifa hjá leik-
stjóra. Sigríður er góð leikkona
en þeir hæfileikar hjennar nýt-
ast ekki í þessu hlutverki
fyrrgreindum ástæðum, það hef
ur orðið útundan hjá höfundi.
Leiktjöld (eða leikmunir rétt-
ara sagt) Þorgríms Einarssonar
voru þokkalegir. Beiting ljósa
í Tjarnarbæ er einföld og gef-
ur ekki tilefni til umsagnar.
Það sem athygli vekur við
þessa sýningu er ekki fyrst og
fremst hið ógeðfellda en vel
skrifaða leikrit Genets sem vel
gæti verið forsenda þeirra orða
sem Laxness viðhaföi um kvik-
myndina amerísku á sínum
tíma: Það er eins og maður sé
nýstigin út úr órum brjálaðs
manns. Hitt er miklu meira vert
að Gríma hefur sýnt okkur að
við eigum tvær nýjar, bráðefni-
legar leikkonur sem ekki verður
komizt hjá að taka fullt tillit
til héðan í frá og það eru gleði-
leg tíðindi. Mætti Gríma halda
áfram á þeirri braut að kenna
ungum leikurum að uppgötva
hvað í þeim býr.