Vísir - 03.07.1963, Blaðsíða 7

7
V í S IR . Miðvikudagur 3. júlí 1963.
★
Þegar sænski ofurst-
inn Stig Wennerström
var handtekinn fyrir
skömmu ásakaður um
njósnir fyrir Sovétríkin
s. 1. 15 ár, hafði hann í
tvö ár íSamfleytt verið
hundeltur af sænsk-rúss
neskum lögregluþjóni á
vegum öryggisþjónustu
Svíþjóðar.
Á sama tíma hafði
Wennerström aðgang
að hernaðarleyndarmál-
um Svíþjóðar sem starfs
maður afvopnunarnefnd
ar Svíþjóðar og fyrrver-
andi meðlimur sænsku
herstjómarinnar.
Hvernig stóð á því að
maður, grunaður um
njósnir, hafði nánast
frjálsan aðgang að hern-
aðarleyndarmálum Sví-
þjóðar?
Cænski landvarnarráðherrann
Sven Andersen segir þetta
hafa verið gildru sem lögð hafi
verið fyrir Wennerström — og
hann hafi fallið endilangur í
hana. Svíar eru ekki á eitt sátt-
ir um þessa meðferð málsins
hjá landvarnarráðherranum. Sú
spurning hefur vaknað hvort
Wennerström hafi á þessu tíma-
bili tekizt að afla Sovétríkjun-

;
IfiiB

'fíxMih
araðgerðanna, en það er talið
muni kosta sænska ríkið hundr-
uðir milljóna króna.
Rannsókn málsins er nú hrað-
að eins og unnt er til að sér-
fræðingar hersins geti sem
fyrst fengið tækifæri til að
gera sér grein fyrir þeim skaða
sem njósnir Wennerström hafa
valdið. Auk þess bíða ríkis-
stjórnir NATO-landanna eftir að
fá tilkynningu um hvað hann lét
Sovétríkjunum í té af upplýs-
ingum um sérstakar eða sam-
eiginlegar varnir þeirra, en Sví-
um hafði verið fengið í hendur
sitt af hverju sem mikla þýð-
ingu hefur haft. Um það sem i
ljós hefur komið vill lögreglan
lítið segja. Hún hefur þó viður-
M ■■
Ákærandinn.
kennt að rannsóknin gangi mis-
jafnlega vel vegna þess að
Wennerström hafi reynt að
Ijúga í yfirheyrslum. Á meðan
ekki berast frekari fréttir frá
Iögreglunni verður rnálið tals-
vert brotakennt.
lívenær og hvers végna tók
Stig Wennerström upp á
því að selja hernaðarleyndarmál
sænslca ríkisins í hendur Sovét-
Síðar starfaði hann einnig í
sendiráðinu í Washington. Sem
hermálaráðgjafi hafði hann
frjálsan aðgang að leyndar-
skjölum sendiráðanna og gat
þegar honum þóknaðist látið
senda sér leyniskjöl eða upp-
Iýsingar í stjómarpósti frá
Stokkhólmi. Meðan hann starf-
aði í sendiráðunum bjó hann
og lifði eins hver annar starfs-
maður. Hann fór í ferðalög, átti
sín tómstundaáhugamál, t. d.
Ijósmyndun, en hún kom honum
einnig að góðu gagni f lögmæt-
um störfum hans. Ekkert bendir
til að Wennerström hafi þurft á
óeðlilega miklu fé að halda.
Það virðist meira að segja úti-
Iokað að hann hafi verið knúinn
til njósna vegna spilaskulda eða
fjárkúgunar. Meira að segja er
margt sem bendir til að hann
hafi sjálfur gengið til Rússa og
boðið þeim leyn'darskjöl. Er
haft eftir Wennerström í óstað-
festum fregnum að hann hafi
tekið upp á njósnum til að geta
lifað þægilegra lífi, en opinber
laun hans gerðu honum kleift.
Vitað er að hann hafði mikið
umleikis eftir að hann flutti til
Svíþjóðar aftur og settist að í
Stokkhólmi. Hann hefur búið
þar ásamt eiginkonu sinni, í
einkavillu, stundað samkvæmis-
lífið af ákefð og augljósri á-
nægju. Konur sóttust eftir fé-
lagsskap hans, enda var hann
talinn glæsilegur með afbrigð-
um. Samstarfsmenn hafa borið
honum sæmilegt orð sem vin-j
gjarnlegum en misjafnlega dug-
miklum manni.
Ctörf Wennerström í Stokk-i
^ hólmi voru talsvert þýð-j
ingarmikil þar sem hann til-j
heyrði stofnun i sænska hem-
um, sem fjallaði um öll hern-
aðarleyndarmál Svíþjóðar. Hann
hafði í þessari lykilaðstöðH
rhö'guleika til að afla allra þeirraj
uppíýsinga sem Sovétríkin báðul
hann um. í fégræðgi sinni gerði
hann meira, hann bókstaflega
Njósnarinn Stig Wennerström.
jós í Rússana öllum þeim upp-
lýsingum sem hann hafði undir
höndum í von um að fá ríflegar
aukaþóknanir. Hversu mikið
hann fékk alls hefur ekki verið
látið uppi, en nærri má geta að
honum hafi verið betur borgað
en flestum eða öllum njósnur-
um sem Rújssar hafa á að skipa
í Svíþjóð. Svo þýðingarmiklar
hljóta upplýsingar hans að hafa
verið. Opinberlega hefur ekkert
verið sagt um hverjar þessar
upplýsingar hafi verið, enda
um ríkisleyndarmál að ræða, en
heldur hefur ekki verið sagt
hvort þar hafi verið um allra
þýðingarmestu leyndarmál Svía
að ræða, sem sé sérstaka varn-
aráætlun frá 1960. Ef Wenner-
ström hefur tekizt að afla Rúss-
um einhverra upplýsinga úr
þeirri áætlun, má gera ráð fyrir
að það geti haft í för með sér
endurskipulagningu áætlunar-
innar, sem muni kosta sænska
ríkið hundruð milljóna sænskra
króna.
JJvenær varð sænska öryggis-
lögreglan vör við starfsemi
Wennerström? Árið 1951 komst
upp um.njósnir sænsks manns
í þágu Sovétríkjanna. Sú upp-
ljóstrun leiddi í ljós að njósnir
um uppiýsinga um leyndustu
varnaráætlanir hersins. Hafi sú
raunin orðið á getur það haft í
för með sér óhjákvæmilega
endurskipulagningu meginvarn-
ríkjunum? Um það hefur ekkert
verið fullyrt.
Á árunum eftir 1940 var
Wennerström hermálafulltrúi
sænska sendiráðsins í Moskvu.
Stig Wennerström t. v. og rússnesk hermálanefnd við komu
hennar til Sviþjóðar fyrir fáum árum.
væru stundaðar af háttsettum
aðilum innan sænska hersins.
Öryggislögreglan grunaði engan
sérstakan. en hóf þegar athug-
anir sem leiddu til yfirheyrslna,
en þær leiddu ekkert í ljós.
Svo virðist sem Wennerström
hafi aldrei verið sérstaklega
grunaður þar til fyrir nokkrum
mánuðum síðan, en það verður
ekki fullyrt með vissu. Eins og
aðrir sem höfðu aðgang að
leyndarskjölum Svía var Wenn-
erström grunaður.
^jjrið 1961 var hann búinn að
ná fullum starfsaldri í
sænska hernum og lét því af
störfum sínum og . þáði eftir-
laun, Jafnframt fór hann þess
á leit', eins og títt var um menn
í hans stöðu, að honum yrðu
fengin einhver verkefni til að
vinna að meðan hann teldist
hæfur og nýtur og treysti sér
sjálfur til starfa. Öryggislög-
reglan tjáði landavarnaráðherr-
anum að Wennerström iægi
undir grun, um njósnir. Urðu
menn ásáttir um að rétt væri
að koma honum fyrir f „mein-
lausri stöðu" I afvopnunarnefnd
sænska utanríkisráðuneytisins.
Það útilokaði þó ekki að
Wennerström hefði aðgang að
J
ýmsum mjög þýðingarmiklum
skjölum, enda notfærði hann
sér það óspart og fékk jafnvel
að fara með þau heim til sín.
Landvarnarráðherrann
sænski segir að þetta hafi
verið leyft til þess að öryggis-
lögreglan fengi áfram tækifæri
til að fullvissa sig um sekt eða
sakleysi Wennerström. Það lít-
Frh. á bls. 10.