Vísir - 31.01.1964, Blaðsíða 4

VÍS.TR . Föstudagur 31. janúar 1964.
Hvað nær skáldaleyfíð langt?
Tjað er oft minnzt á það i
blöðum og útvarpi, að Lík-
lega séum við einhver mesta
bókmennta og bókaþjóð heims.
Og víst er um það, að mikið er
gefið út af góðum bókum, og
að mörg öndvegisskáld hefur
þjóðin átt og á enn. En það
veitir heldur ekki af þeim, til
þess að vega á móti' „súpermönn
unum“ sem eru farnir að flækj
ast um og kalla sig ljóðskáld.
Það hefur löngum verið ýtt
undir unga efnilega rithöfunda
og Ijóðskáld hér á landi, og þeir
ö>vaðir á allan hátt. Þetta er
bæði gott og rétt. Hitt er ekki
eins gott, og þaðan af síður
rétt, að ýta á nokkurn hátt und-
ir þá menn sem bera alls kon-
ar leirhnoð á borð fyrir þjóðina
og kalla skáldskap. 1
Að vissu Ieyti mega íslending
ar sjálfum sér um kenna, þar
sem þeir hafa í engu mótmælt
þessu, því að þögn er hægt að
skilja sem samþykki. Megin-
ástæðan fyrir því, að þessir pilt-
ar eru ekki settir í gapastokk-
inn er þó líklega pólitísk.
I hinum fáránlegu, tilgangs-
lausu og óskiljanlegu Ijóðum sín
um skjóta þeir stundum inn setn
ingum um, hversu viðreisnin sé
slæm, eða hversu Eysteinn sé
mikil dusilmenni.
Fyrir bragðið er litið mildari
augum á þá frá hærri stöðum.
Ef dæma skal eftir ljóðum þess
ara þokkapilta, þá er skáldskap-
ur ekki fólginn í öðru en að raða
saman sjaldgæfum orðum, á
annarlegan og. óskiljanlegan
hátt. Þéir þyíjjast lita gagnrýn-
andi augum á veröldina og sjá
hið ilia í henni. Þeir þykjast
vera gæddir vizku Sókratesar.
Og þeir þykjast vera kaldlyndir
raunsæismenn.
Hið illa sem þeir sjá, eru sjúk
leg hugarfóstur þeirra
sjálfra. Þeir gleyma því að
Sókrates taldi vizku sína fólgna
í því að gera sér grein fyrir
hversu fákunnandi og vanmátt-
ugur hann var. Ef þeir í raun
og veru hefðu vizku hans,
myndu þeir gera sér grein fyrir
vanmætti sínum, og aldrei kalla
sig ljóðskáld. Og ef þeir væru
raunsæismenn, myndu þeir kom
ast að þeirri niðurstöðu, að það
bezta sem þeir gerðu, væri að
hætta að skreyta sig með slík-
um fjöðrum. Nei, þeir eru ekki
kaldir raunsæismenn. Þvert á
móti eru þeir veiklyndir vesal-
ingar, sem lifa í stöðugri blekk-
ingarvímu og skjóta sér undan
öllum staðreyndum heimsins. Ef
þeir þyrftu að horfast í augu við
þær, myndu þeir láta hugfall-
ast. Þeir hafa engan rétt til að
kalla sig ljóðskáld, en það gera
þeir samt, og þeir birta meira
að segja leirburð sinn í bókum,
sem kallaðar eru ljóðabækur. Ég
get varla látið hjá lfða að koma
með eitthvert sýnishorn af
„skáldskap" þessara manna, og
til þess hef ég valið ljóð eftir
tvo menn, sem báðir hafa gefið
út bækur. Þeir heita Dagur Sig-
urðarson og Jón frá Pálmholti.
Skal þá fyrst tekjð eitt af
ur ekki neitað, að hún er i stíl
við skáldskapinn: Fáránleg, fjar
stæð og án nokkurs tilgangs.
TjMest skáld reyna að hafa ein-
hverjar gullvægar setningar
i ljóðum sínum, og líklega hefur
Dagur einnig reynt að koma ein
hverju slíku að. Og þá er spurn-
ingin, hver er sú setning?
Er það: Prentlistinni I Ich?
Er það: Svo sem þernur dí
terót?
Eða er það: Drit! Erót! Ég
Ó!???
Ég treysti mér ekki til að
dæma um það og eftirlæt því
hverjum og einum að beita sinni
eigin skynsemi.
Þá er komið að Jóni frá Pálm
holti.
Nýjasta „ljóðabók“ hans nefn-
ist: Hendur borgarinnar eru
kaldar.
1 byrjun hennar er vitnað 1
Caryl Chessman, þegar . hann
Þetta er að visu ekki allt
„ljóðið“, en ég vona að mér hafi
tekizt að velja fallegustu „ljóð-
Iínurnar“. Og það fer ekki hjá
því, að maður velti fyrir sér,
hver sé hin gullvæga setning i
þessu „ljóði".
Er það: 6471?
Er það: 93?
Eða er það: 641?
Það er ekki gott fyrir leik-
mann að dæma um slíkt.
Annað ,,ljóð“ nefnist „Sól-
bruni um nótt“, og í lok þess
segir „skáldið":
Mig þyrsti er draumljóð prest-
anna dreifðu feysknum
línum eftir höfuðlaginu, og
Iiðþjálfinn flaug
hjálparlaust upp himinstigann
meðan hunángsflugurnar
brugðu á skrúðgaungu þvert
um jarðlífið.
Hugleiðing um ung Ijóðskáld
ljóðum Dags, sem hann nefnir
Lofsaung:
Sýngjum lof: égégég
List listanna er Ek
Prentlistinni I Ich
Héðan í frá um mlg frá mÉr
Skulu aðrar listir moi
Þjóna henni egó til mln
Svo sem þernur dí terót
Drottningu sinni egó
Drit. Erót. Ég. 0.
Af öllu fáránlegu hnoði sem
ég hef nokkurn tíma reúnt aug-
um yfir, er þetta einna verst.
Það getur enginn maður með
nokkurn snefil af sjálfsvirðingu
eða nokkra glætu af skynsemi í
kollinum viðurkennt þetta sem
skáldskap. Ég veit ekki hvað
höfundur meinar með þvi að
hafa i í mig og é í mér með
upphafsstöfum, en líklega er það
ný útgáfa af skáldaleyfi og verð
sagði: „Ég arfleiði bandarísku
þjóðina,að llkama mínum, hann
er víst það eina sem hún kærir
sig um“.
Líklega vill höfundur með
þessu meina, að hann tileinki
íslenzku þjóðinni „ljóðabók“
sína, eins og Chessman tileink-
aði sínum Iöndum skrokkinn.
Dauðir líkamar eru sjaldan geðs
legir, og svo er .um bókina.
Eftir að hafa lesið hana fannst
mér synd að Jón skyldi ekki
hafa látið sér örlög Chessmans
að kenningu verða.
Eitt fyrsta „ljóðið", sem ég
rak augun í, er á þessa leið:
Ég geri fastlega ráð fyrir að
gullkornið í þessu „ljóði" sé:
hunángsflugur á skrúðgaungu.
'E’ins og þið kannske hafið tek-
ið éftir, þá eru báðir pilt-
arnir að nokkru leyti að burð-
ast við að nota stíl Laxness, og
ég býst ekki við að þeim finnist
þeir vera mikið síðri en Nóbels-
skáldið. Enn eitt „ljóð“ eftir Jón
frá Pálmholti nefnist: „Maður
kemur ekki hlaupandi út úr ný-
þvegnu húsi“.
Ég læt nafnið nægja.
Guði sé lof fyrir að Kólumbus
arnir eru þó ekki fleiri. Litið
til dæmis á þetta „ljóð“:
Það dimmir af nóttu
Litla stúlkan í bláa kjólnum
I grætur
Hún er hrædd við nóttina
Á nóttunni berst lífið
En það sigrar í morgunroðanum
Og litla stúlkan hættir að gráta.
Nei, þetta er ekki eftir Jón
frá Pálmholti, og heldur ekki
eftir Dag Sigurðarson. Þetta er
eftir mig.
Það tók mig ekki 3 mínútur
að gera þetta.
Er ég þá líka ljóðskáld?
Eins og sjá má á þessum skrif
ym, er- ég ekki allskostar hrif-
inn af þessum ungu „ljóðskáld-
um“. Það kann því að vera að
ég hafi ekki alls staðar verið
réttlátur í efnisvali eða umsögn
um, og ég læt hverjum sem er
að dæma um það sjálfum og
mynda sér skoðanir. Þegar ég
leit „ljóðabók" Jóns í fyrsta
skipti, var klukkan orðin nokk-
uð margt og mig var tekið að
syfja. Ég býst við að það hafi
verið syfjunni að kenna, að mér
urðu á nokkur mistök. Rétt áð-
ur en ég lét aftur augun, leit é
yfir síðasta „ljóðið", og það var
svona:
Eins og sólin
Líf
Einn dag kemur ástin
Eirðarleysi
Ég las ekki lengra, en lagði
frá mér bókina, og hugsaði með
mér: — Þetta er ósköp svipað
og hitt. Það var því ekki fyrr
en rétt í þessu, að ég komst að
því, að þetta er alls ekki ætlað
sem ljóð. Þetta er efnisyfirlitið.
Það er hverjum manni frjálst
2759 Það hefur oft verið sagt um að dæma „skáldskap" þeirra
6471 list, og þá sérstaklega málara- vinanna, en persónulega óska ég
39642 list, að þetta geti nú hver sem þess, að Jón fari aftur heim að
8163 er. Ég vildi segja það sama um Pálmholti, og að Dagur komi
93 þessa „ljóðagerð". En það er sem fyrst að kvöldi I íslenzkri
51647 með það eins og Kólumbusar- ljóðagerð af þessu tagi.
8219 eggið. Piltarnir geta sagt: — Já,
641 en ég gerði það. Ólafur T. Jónsson.
2159
Morris Cooper sést hér þeytast áfram með 100 km hraða eftir flugbraut á Rvíkurflugvelli. Ljósm. Vísis, B. G.)
IBEYGJUÁ 95
KM. HRAÐA
Fréttamönnum var fyrir
skömmu boðið að sjá Morris
Cooper bifreiðina, sem vakið
hefur mikla athygli að undan-
förnu vegna sigursins í Monte
Carlo-keppninni. Ungur maður,
Sverrir Þóroddsson á einn slík-
an bíl, og sýndi hann fréttamönn
um aksturshæfileika Morris
Cooper á einni flugbrautinni á
Reykjavíkurflugvelli. Margir
ökumenn myndu sjálfsagt kalla
það fílfdirfsku að þeyta bílnum
áfram og taka síðan krappa
beygju á 95 km. hraða. Hver
beygjan af annarri var tekin á
ofsahraða, en það var sama
hvað á gekk, „Cooperinn" stóð
allt af sér. Ökumaðurinn, Sverr-
ir Þóroddsson, vakti ekki síður
athygli fyrir öruggan akstur,
enda er Sverrir einn af þeim fáu
íslendingum, sem einhverja til-
sögn hafa fengið í kappakstri.
Það var fyrir nokkrum árum,
að British Motor Corporation á-
kvað að hefja framleiðslu á smá
bíl, og átti hann að sameina það
að vera fyrirferðarlítill, rúmgóð-
ur, sparneytinn og ódýr. Út-
koman varð hinir svonefndu
Mini bílar. Það kom svo fljótt í
ljós, að bílarnir höfðu mjög
góða aksturseiginleika. Urðu
strax margir til þess að bora út
Framhald á bls 13.