Vísir - 09.02.1966, Blaðsíða 4

4
V f SIR . Miðvikudagur 9. febrúar 1866.

KRISTJÁNSSON: A MIÐVIKUDAGSKVÚLDI
'P'-'/fr"-; '* yffp&fs-gfiflffWFF
J vetur var ákveðið að fjölga
kennurum við Háskóla
íslands um 81 á tíu ára tíma-
bilinu 1966-1975. Ef skyn-
samlega verður haldið á mál
unum má reikna með, að
meirihluti þessara nýju kenn-
ara verði í verkfræðigreinum,
náttúruvisindum og öðrum
raunvísindum.
Talið er, að nú stundi rúm-
lega 400 íslenzkir stúdentar
nám erlendis. Þar af eru um
260, — tveir þriðju hlutar, í
raunvísindagreinum. Sýnir sá
fjöldi, hve mikil þörf er fyrir
aukna raunvísindakennslu við
Háskóla íslands. Þar fyrir ut-
an er augljóst, að miklu fleiri
námsmenn mundu sækja í
þessar greinar, ef þær væru
kenndar við háskólann og
ekki þyrfti að leita til útlanda
til að nema þær.
Rekstur þjóðfélagsíns bygg
ist æ meira £ tækni í meðferð
efnisheimsins. Alls staðar um
heim má sjá, að ríkidæmi og
velferð þjóða stendur í ná-
kvæmlega réttu hlutfalli við
tæknikunnáttu þeirra. Ef ekki
verður senn hugsað djarft til
þess að bæta úr skorti tækni-
menntaðra manna og raunvís
indamanna á íslandi, mun sá
sparnaður verða okkur dýr-
keyptur um síðir.
Áður hefur verið minnzt á
það í pistlum þessum, að há-
skólinn þarfnast mjög blóð-
gjáfár faúnvísinda til þess að
hann geti hafizt úr eymd
sinni og orðið gjaldgengur í
hópi þeirra skóla, sem kalla
sig háskóla. Raunvísindum
fylgir gjarnan ferskur rann-
sóknaandi og sköpunarkraft-
ur, sem hinar hefðbundnu em-
bættismannagreinar skortir
alveg.
Stúdentanna vegna, þjóð-
félagsins vegna og háskólans
sjálfs vegna er því nauðsyn-
legt að leggja megináherzlu á
innreið raunvísindanna í há-
skólann.
Jpljótsagt er frá raunvfsinda-
kennslu háskólans. Þar
er kennt til fyrrihlutaprófs í
byggingaverkfræði og til B.A.
prófs í stærðfræði, eðlisfræði
og landafræði. Þar er kennt
til embættisprófs í læknis-
fræði og vafi leikur um fram-
tíð embættisprófa í ta'nnlækn
ingum og lyfjafræði. Þar með
er allt upp talið.
Af þessum deildum háskól-
ans hefur verkfræðideildin
ein gott orð á sér. Lækna-
deildin krefst algerrar endur-
skipulagningar í samræmi við
tillögur þær, sem gerðar voru
af norska sérfræðingnum, er
beðinn var í haust að kanna
ástandið í deildinni.
B.A. greinarnar þjást af
of lítilli kennslu og einkum
þó af of lítilli verklegri
kennslu, og B.A. prófin eru
á engan hátt sambærileg við
hliðstæð erlend próf.
100 íslendingar eru nú við
nám erlendis i verkfræðigrein
um og byggingalist, 45 í eðlis
og efnafræði, 10 í jarðeðlis-
fræði, 4 í veðurfræði, 1 í landa
‘ ,V
fræði, 12 í náttúrufræðum,
7 í lífefnafræði, 2 í haffræði,
9 í fiskifræði, 16 í lyfjafræði,
18 í tannlækningum, 12 — 14 í
landbúnaðarvísindum, 5—10
í mjólkurfræði og 14 í stærð- ;
fræði. sá P
Þessar tölur sýna, að nem-
endafjöidans vegna er grund-
völlur fyrir kennslu til B. A.
prófs eða fyrrihlutaprófs í
mörgum greinum. Háskólinn
ætti að einbeita sér að koma
upp einu prófstigi í sem flest
um þessara greina. Ef háskól
inn veitti B.A. próf í þessum
greinum, væri það efnalitlum
stúdentum mikil hjálp, því
þeir gætu þá náð fyrsta þrepi
náms'tigans og töluverðum
réttindum, án þess að þurfa
að leggja í rándýrt nám er-
lendis. Eftir B.A. próf liggur
yfirleitt greið leið til styrkja
fyrir efnilega námsmenn, og
þá er eðlilegt, að þvf námi sé
aðallega beint til útlanda. Þar
eru fræðin yfirleitt á hærra
stigi og þar geta stúdentarn-
ir öðlazt víðari sjóndeildar-
hring.

Raunvísindastofnun Háskólans er flutt í nýtt húsnæði vestan Suðurgötu.
hlýtur fyrst og fremst að
koma frá þessum stofnunum.
Og þésar stofnánir hefðu jafn
framt gott af því að efla
tengsl sín við háskólann og
verðandi sérfræðinga lands-
ins.
þannig er ekkert meginat-
riði, að háskólinn sjái um
handleiðslu fyrir bygginga-
verkfræðinga allt til loka-
prófs, því þá mundu verðandi
gn hagnýtu raunvísindin
komast ekki af án undir-
stöðuvísinda og krefjast mik-
illar kennslu í þeim. Undir-
stöðuvísindi hljóta því að
fylgja í kjölfar hagnýtu vís-
fræðideild, eftirsótt af erlend-
um nemendum. Jarðfræði er
raunar hvergi nefnd í náms-
skrá háskólans. En fleiri grein
ar en jarðfræðin eiga að hafa
viss staðarforréttindi á fs-
landi, og má þar nefna fiskiðn
fræði, en í þeirri vísindagrein
mun fjárfesting áreiðanlega
skila sér margfalt á stuttum
tíma.
yið háskólann þarf að stofna
prófessorsembætti í eftir-
Ef tveir þriðju hlutar kenn-
araembætta tíu ára áætl-
unarinnar, eða rúmlega 50
kennarar, fara í raunvísinda-
greinar, er þetta allt fram-
kvæmanlegt. Og að tíu árum
liðnum þarf ekki að kvíða
nemendaskorti í þessum grein
um, ef íslendingar ætla í fram
tíðinni að útskrifa hlutfalls-
lega jafn marga stúdenta og
aðrar þjóðir.
En utanaðkomandi menrí
þurfa að leggja hönd á plóg-
byggingaverkfræðingar lands
ins ekki fá þá útsýn, sem þeir
fá þó núna af námi við mjög
vandaða erlenda háskóla.
Fremur er nauðsyn að kenna
til fyrrihlutaprófs í fleiri verk
fræðigreinum, þannig að verk
fræðingar almennt þurfi ekki
að verja nema um það bil
þremur árum í hið dýra nám
erlendis í stað sex-sjö ára,
sem fara nú í það.
Hægt þarf að vera að taka
hér heima fyrrihlutapróf í
fleiri hefðbundnum verkfræði
greinum en byggingaverk-
fræði, svo sem í efnaverk-
fræði, rafmagnsverkfræði og
vélaverkfræði. En þjóðin hef-
ur líka mikla þörf fyrir verk-
fræðinga á sviðum orkumála,
iðnaðar, fiskveiða, fiskiðnað-
ar og landbúnaðar og síðast
en ekki sízt þarf skipulags-
verkfræðinga.
Útvíkkun verkfræðikennslu
háskólans þarf ekki að kosta
mikla erfiðleika. í landinu
eru til rannsóknastofnanir á
ýmsum sviðum verkfræði og
annarra hagnýtra raunvís-
inda, þar sem bæði eru fyrir
hend: góðir sérfræðingar og
sæmileg rannsóknaaðstaða.
Má þar nefna rannsóknastofn
anir iðnaðarins, byggingaiðn-
arins, landbúnaðarins og sjáv
arútvegsins og rannsókna-
stofur stofnana eins og Raf-
orkumálaskrifstofunnar. —
Kennaralið, reynsla og að-
staða til verklegrar kennslu
indanna, og þar að auki er
mikil þörf fyrir beina kennslu
í undirstöðuvísindum. Vott
um það ber fjöldi stúdenta
erlendis í greinum eins og
stærðfræði, eðlisfræði, efna-
fræði, jarðeðlisfræði og nátt-
úrufræðum. Mundu náms-
ménnirnir þó vera mun fleiri,
ef aðstaða væri heima til
slíks náms.
Kennsla til B.A. prófs í
undirstöðuvísindum er út af
fyrir sig ekki mikill kostnað-
arauki, því þau þarf hvort
sem er að kenna í ríkum mæli
í sambandi við hagnýtu grein
amar. Þá eru f þessum fræð-
um ekki síður til hér rann-
sóknastofnanir og kennslu-
kraftar, sem geta orðið undir-
staða háskóladeildar, einkum
Eðlisfræði- eða Raunvísinda-
stofnunin og Náttúrufræði-
stofnunin, og gildir sama um
þær og sagt var um rann-
sóknastofnanir atvinnuveg-
anna.
Varla er ástæða til að
kenna þessar greinar lengra
en til fyrsta prófstigs, B.A.
prófs, bæði vegna kostnaðar
og einnig vegna þess gagns,
sem stúdentar í þessum fræð
um hefðu af því að líta heim
til annarra þjóða. Þó vil ég
undanskilja jarðfræðina, -
hana á að kenna hér til meist
araprófs. Þar er mikil skömm
okkar, sem byggjum þessa til-
raunastöð höfuðskepnanna,
að hér skuli ekki vera jarð-
töldum greinum undirstöðu-
fræða raunvísindanna: stærð-
fræði, eðlisfræði, efnafræði,
jarðeðlisfræði og stjörnu-
fræði, veður- og loftlagsfræði,
landafræði, almennri líffræði,
grasafræði, dýrafræði með
fiskifræði, og erfðafræði, —
og skapa með rannsóknastof-
um og aðstoðarkennurum
nauðsynlega aðstöðu til að
veita almennilegt B.A. próf
í greinunum.. Nauðsyplegur
mannafli: Um það bil 20 kenn
arar.
Þá þarf að endurbæta og
útvíkka læknisfræðikennslu
háskólans, þannig að hún sé
fullnægjandi í greinum lækna,
lyfjafræðinga, tannlækna og
dýralækna, — og að þar skap
ist rannsóknaaðstaða í heilsu-
gæzlumálum þjóðarinnar. —
Nauðsynlegur viðbótarmann-
afli: Um það bil 10 kennarar.
Við háskólann þarf enn-
fremur að stofna pórfessors-
embætti og kennaraembætti í
allmörgum greinum hagnýtra
raunvísinda, svo þar sé
hægt að taka fyrrihlutapróf
(B.A. próf), ekki aðeins í bygg
ingaverkfræði, heldur einnig
í byggingalist, rafmagnsverk-
fræði, efnaverkfræði, véla-
verkfræði, iðnaðarverkfræði,
skipulagsverkfræði, fiskiðn-
fræði, fiskveiðafræði, mat-
vælafræði, landbúnaðarfræði
og verkfræði orkumála. Nauð
synlegur viðbótarmannafli:
Um það bil 20 kennarar.
inn ef hjálpa á raunvísindum
til að gera innreið sína í há-
skólann. í honum sjálfum virð
ist eins og er vera meiri andi
fyrir stofnun kennaraemb-
ætta í ýmsum óþörfum tungu
málum og í íslenzkum fræð-
um og er það raunar dæmi
um niðurlægingu háskólans í
núverandi forthi embættis-
manna- og tungumálaskóla.
Velja þarf í embættin skap-
andi vísindamenn og góða
kennara. Nóg er af slíkum
mönnum í rannsóknastofnun-
um landsins og ekki mundi
háskólakennsla hafa nein
hindrunaráhrif á rannsókna-
starf þeirra. Ekki mundi saka
að fá í bland erlenda prófess-
ora til háskólans til að veita
þangað hressandi blæ. Fyrir
alla muni má ekki velja ein-
kunnahesta og dauðyfli eins
og svo' oft hefur verið gert
hingað tiL
Ef hægt verður að virkja
vísihdamenn landsins að
hluta til háskólakennslu,
mundi ekki aðeins háskólinn
hafa gagn af því, heldur líka
vísindin í landinu. Víxlhrif
vísinda og háskólakennslu
hafa yfirleitt þótt frjó.
|7]n framar öllu þarf að smíða
vandlega viðreisnaráætl-
um fyrir háskólann, svo
tryggt sé, að skynsamlega
verði lagt út í alla nýbreytni.
i .najSafíIitaBB