Vísir - 22.03.1966, Blaðsíða 6

6
VÍSIR . Þríðjudagur 22. marz 1966.
EFIA —
Framh af bls. 7
ur væru lítil líkindi til að nokk-
'urra ára aðlögunartímabil feng-
ist, þar eð sennilega yrði þá
talið nauðsynlegt að afnema
tolívcmdina fljótt, en ekki
draga úr henni skipulega á 9—
15 ára tímabili."
Hagur hins stóra
markaðar.
Afstaða íra til markaðsbanda-
laganna er mjög athvglisverð
og lærdómsrík. Þeir telja, að
með þátttöku í slíku samstarfi
séu þeir að treysta efnahagslegt
sjálfstæði sitt og styrkja iðnað-
inn. Á öðrum stað í skýrslunni
stendur:
„Það ber að leggja áherzlu á,
að skuldbindingin um afnám
tollvemdar írska iðnaðarins er
ekki í raun og veru val um tvær
Ieiðir, annað hvort afnám toll-
verndar innan fríverzlunarsvæð
is eða viðhald hennar utan slíks
svæðis. Viðhald tollvemdar er
ekki í reynd möguleg leið, þar
sem þvf fylgdi viðskiptaleg ein-
angrun með þeim afleiðingum,
að iðnaðurinn yrði ósamkeppn-
isfær, efnahagslífið staðnað, lífs
kjörin bágborin og fólk myndi
flýja land í stórum stíl.“
Hvað er það í íslenzku at-
vinnulífi og þjóðlífi, sem er svo
frábrugðið írsku atvinnulífi og
þjóðlffi, að við getum ekki fylgt
fordæmi íra í því að tryggja hag
okkar gagnvart markaðsbanda-
lögunum? Mér er ókleift að
svara þessari spumingu. Oft
brýzt minnimáttarkennd okkar
út f þeirri alkunnu setningu,
„að við séum fáir, fátækir,
smáir“. En hefur ekki lítið land
með mikla framleiðslumöguleika
meiri þörf fyrir frjálsan aðgang
að stórum erlendum mörkuðum
en stóru Iöndin, sem hafa sinn
stóra heimamarkað. Hafa ekki
litlu löndin meiri hag af al-
þjóðaviðskiptasamstarfi en stór-
veldin? Eru ekki smáríkin eins
og Noregur, Danmörk, Holland
og Belgía einmitt eindregnustu
stuðningsmenn alþjóðasamstarfs
bæði á vegum Sameinuðu þjóð-
anna og í viðskipta- og vamar-
bandalögum, af því að þar með
geta þau tryggt sér meiri áhrif
á gang heimsmálanna heldur en
með þvf að vera utan samtak-
anna. Einir, höfum við fslend-
ingar kannski ekki mikil áhrif
í þessum samtökum, en með
því að vinna með þeim þjóðum,
sem hafa sömu viðskiptahags-
muna að gæta og við, getur
okkur orðið verulega ágengt.
Þá er stundum sagt, að ís-
land eigi ekki erindi í EFTA
vegna þess að EFTA-samvinnan
taki ekki nema að litlu leyti til
sjávarafurða. Við athugun á út-
flutningsskýrslum okkar kemur
þó f ljós, að um 60% af útflutn-
ingi okkar 1964 til EFTA-landa,
— en hann var 43% af heildar-
útflutningnum — eru afurðir,
sem fá svæðismeðferð. Með
þátttöku íslands í EFTA eykst
væntanlega möguleikinn fyrir
því að láta fríverzlunina ná til
fleiri sjávarafurða en nú er.
Afstaða útvegsins
Helzta skýringin á því, af
hverju hér hefur ekki vaknað
verulegur áhugi á aðild að
öðru hvoru markaðsbandalag-
anna, er eflaust hin hagstæða
þróun útflutningsins síðustu
árin, sem gerir það að verkum,
að við höfum lítið fundið fyrir
áhrifum bandalaganna enn sem
komið er. Verð á freðfiski og
sfldarlýsi hefur hækkað svo, að
útflytjendur hafa ekki talið á-
stæðu til að kvarta þótt við
þurfum að greiða 10% toll af
þessum afurðum — eða fá sam-
svarandi lægra verð fyrir þær
— á sama tíma og Norðmenn
og Danir sleppa með 2% toll
og losna alveg við hann um
næstu áramót. Formaður Sölu-
miðstöðvar Hraðfrystihúsanna,
Gunnar Guðjónsson, skrifaði
samt nýlega í Ægi eftirfarandi:
„Tollamismunurinn á frystum
fiski eftir upprunalandi, þ.e.
hvort hann er fluttur inn á
brezka markaðinn frð EFTA-
ríki eða rlki utan bandalagsins,
er orðinn verulegur og hefur að
sjálfsögðu neikvæð áhrif á við-
skiptakjör íslendinga saman-
borið við önnur EFTA-ríki, sem ,
verzla með fisk. Af freðfiski
innfluttum frá Noregi er greldd-
ur 2% tollur og mun hann falla
alveg niður í lok þessa árs. Á
sama tfma er tollur á freðfiski
frá íslahdi 10%, og mun haldast
óbreyttur. Er nauðsynlegt að
unnið sé að því, að íslendingar
geti boðið sinn fisk inn á brezka
markaðinn með sambærileoum
kjörum og aðrar þjóðir. Að öðr-
um kosti er hætta á, að útflutn-
ingur þangað dragist saman,
eða að hlutur íslendinga verði
minni af hverri útflutningsein-
ingu, sem fer inn á brezka
markaðinn".
Reynt hefur verið að ná sams
konar tollalækkun fyrir fslenzk-
an freðfisk í Bretlandi eins og
EFTAlöndin hafa fengið Fór
Guðmundur I. Guðmundsson,
utanríkisráðherra, fram á þetta
í viðtali við brezka utanrfkis-
ráðherrann, Butler, í október
1963. Var málið síðan rætt
nokkrum sinnum af ráðherrun-
um, en það bar engan árangur.
Var tilmælum okkar algiörlega
synjað sumarið 1964. Má því
telja útilokað, að við getum
fengið tollfríðindi fyrir freðfisk
f Bretlandi nema gerast aðilar
að EFTA.
Niðursuðuverksmiðjumar hafa
líka áhvggjur yfir þróun mark-
aðanna í Evrópu og leyfi ég
mér að lesa hér með upp bréf
frá framkvæmastjóra Félags fs-
lenzkra niðursuðuverksmiðja til
viðskintamálaráðuneytisins:
„Við vilium leyfa okkur að
benda á, að með tilkomu EFTA
og EEC er aðstaða fslendinga
til samkeppni á erlendum mörk-
uðum, orðin mjög erfið, og fer
síversnandi.
Til dæmis f Bretlandi, þar sem
aðal-keppinautar okkar, á sviði
niðursuðu, eru Danir og Norð-
menn, eru okkar vörur háðar
5—10% tolli, en vörur keppi-
nautanna tollfrjálsar.
Innan Efnahagsbandalags
Evrópu fara tollar milli með-
limalandanna sflækkandi, en
aftur hækkandi á okkar vörum,
og nema nú 16—40%. Hins
vegar geta lönd þessi flutt inn,
oft tollfrjálst hráefni frá okkur,
fullunnið það, og flutt landa
á milli, sem sína eigin fram-
leiðslu, og gera þetta nú þegar
í stórum stíl.
Hér virðist ekki annað vera
framundan, en að við verðum
algjörlega hraktir út af þessum
mörkuðum, ef ekkl tekst að
gera eitthvað, til þess að leysa
þennan vanda“.
Tekjutap vegna
tollamismunar.
Ekki er hægt að áætla með
neinni vissu skerðingu útflutn-
ingstekna okkar vegna tollamis-
munarins í EFTA-löndum. Það
þýðir ekkert að byggja slíka á-
ætlun á útflutningsskýrslum
síðustu ára, því að útilokað er
að sjá fyrir þá miklu brevtingu,
sem óhjákvæmilega verður á
viðskiptunum við það að toll-
amir lækka. Þó má benda á,
að tekjutap okkar vegna tolla-
mismunarins í Bretlandi, miðað
við útflutning ársins 1965 og
væntanlega tolla næsta árs, er
talið, að hafi numið um 40
millj. króna. Þessi upphæð gefur
þó engan veginn rétta mynd
af þeim hagnaði, sem útflutning
urinn getur átt von á að hljóta,
þegar allar tollalækkanir yrðu
komnar til framkvæmda.
Ef ísland ætlaði að gerast að-
ili að EFTA, myndi að sjálf-
sögðu verða lögð á það áherzla
að fá sem flestar sjávarafurðir
undir EFTA-sáttmálana. Ef það
tækist ekki, vrði reynt að
tryggja sérfrfðindi fyrir bæði
sjávarafurðir og landbúnaðaraf-
urðir (t.d. kindakjöt) í sérstök-
um tvfhliða samningum við ein-
stök EFTA-lönd, en fordæmi
fyrir því eru tvfhliða samningar,
sem t.d. Danir hafa gert um
sölu landbúnaðarafurða. Að-
staða Islands til að semja um
einhver frfðindi til viðbótar því,
sem EFTA-sáttmálinnn 'gerir
ráð fyrir, má teljast sæmileg,
þar sem t.d. Norðurlöndin yrðu
væntanlega aðnjótandi meiri
tollfrfðinda vegna sinna vara,
sem seldar eru til íslands, held-
ur en við fengjum á móti vegna
útflutnings okkar til þeirra.
Allflestir íslendingar telja
norræna samvinnu æskilega, en
hversu margir þeirra gera sér
grein fyrir því, að þungamiðja
norrænnar samvinnu er nú á
sviði viðsklptanna og það innan
EFTA. Ef ísland heldur sér þar
fyrir utan, á það á hættu að
einangrast smám saman frá
samstarfi Norðurlandanna, og
myndi það geta haft óæskilegar
afleiðingar. Á Norðurlöndunum
er algjör samstaða um EFTA
og enginn flokkaágreiningur. Er
það álit allra Norðurlanda-
manna, að EFTA hafi verið
þeim til góðs og mikil lyftistöng
fvrir atvinnulífið. Norðurlönd-
in myndu eflaust vilja greiða
götu Islands inn í EFTA, þótt
þau teldu sig ekki hafa mikinn
viðskiptalegan ávinning af slíkri
aðild.
Áhrif Efnahags-
bandalagsins.
Norðurlöndin hafa nú vax-
andi áhyggjur yfir þróun EBE,
sem hefur torveldað þeim við-
skiptin sérstaklega sfðasta árið.
Fyrir þessi lönd fer það að
verða áríðandi, að það takist
að brúa bilið milli EFTA og
EBE — en ef ísland á að ganga
í EFTA — er áríðandi að á-
kvörðun um það verði tekin
fljótt, áður en EFTA-löndin
verða á ný önnum kafin við
undirbúning að samningi við
EBE og því áhugalítil um okkar
örlög. Hvenær eða hvort slíkir
samningar hefjast er ómögulegt
að spá nokkru um á þessari
stundu. I þessum mánuði sagði
framkvæmdastjóri EFTA, Sir
John Coulson, í ræðu f Lon-
don, að engar horfur væru á
því, að EBE myndi taka við
nýjum aðilum fyrir 1970. En í
þessari viku lýsti franski utan-
ríkisráðherrann því yfir, að
hann sé hlynntur aðild Bret-
lands að EBE og í framhaldi af
þvf staðfesti brezki utanríkisráð
herrann f dag að öll EBE-lönd
væru nú á sömu skoðun um
inngöngu Bretlands f EBE. Er
þvf ógerlegt að segja nokkuð
með vissu hver þróunin verður.
En það ættum við að hafa lært
af reynslunni, að láta ekki bolla-
leggingar og blaðaskrif um inn-
göngu einstakra EFTA-landa í
EBE villa okkur frá þeirri
stefnu. sem við teljum rétt að
taka í bessu máli.
Til allrar hamingju fyrir
okkur hefur það dregizt hjá
EBE að koma sér saman um
sameiginlega fiskimálastefnu.
En nú er búizt við, að samning-
ar um fiskimálin innan EBE fari
fram á þessu ári og er hætta á
því, að hún miði að því að
vemda fiskveiðar og fiskiðnað
bandalagsrikjanna á kostnað
innfluttra sjávarafurða. Enn
sem komið er hafa ákvarðanir
EBE um vtri toll á sjávarafurð-
um ekki bitnað verulega á okk-
ar útflutningi, þvf að stærstu
viðskiptaþjóðir okkar, Þýzka-
land og Ítalía, hafa hingað til
fengið samþykkta af EB s.k.
tollkvóta fyrir fisk og síld, sem
hefur heimilað tollfrjálsan inn-
flutning á ákveðnu magni árlega
frá löndum utan bandalagsins.
Þessir tollkvótar eiga ekki að
gilda áfram eftir að aðlögunar-
tíma bandalagsins er lokið og
telja sumir, að þeir verði felldir
niður strax á næsta ári en aðrir
ekki fyrr en 1970. Tekur þá
gildi ytri tollurinn, sem er 15%
á ísfisk á tímabilinu 1. ágúst—
31. desember, en 10% á öðrum
tíma ársins, 18% á freðfisk,
og 13%- á saltfisk og skreið.
Áhrif þessara bandalagstolla
eru mun alvarlegri fyrir útflutn-
ing okkar heldur en tollamis-
munun EFTA-landa og verðum
við að leita allra ráða til að
vinna gegn henni fyrst í Kenne-
dy-viðræðunum en sfðar á öðr-
um vettvangi. En afstaða okkar
til EFTA hlýtur að nokkru
Ieyti að mótast af hinum slæmu
horfum fyrir útflutning okkar
til EBE- landa og jafnframt af
hugsanlegu samstarfi eða
samvinnu sumra EFTA-landa
og EBE. Með þessum orðum er
ég ekki að gefa í skyn, að með
því að ganga í EFTA, séum við
að komast bakdvramegin inn í
EBE eins og haldið hefur verið
fram. EFTA-aðild fylgir engin
slík skuldbinding, enda væri
erfitt að skýra þátttöku Finna,
Svía og Svisslendinga í EFTA,
ef svo væri. En hins vegar er
staða okkar óneitanlega sterk-
ari til að semja við EBE ein-
hvem tíma sfðar, ef við höfum
áður byrjað að lækka innflutn-
ingstollana vegna EFTA og að-
laga okkur að almennri frfverzl-
un Evrópu, eins og írar hafa
gert.
Ég hef í þessu erindi mínu
aðeins stiklað á nokkrum
stærstu atriðunum varðandi
EFTA og hugsanlega aðild ís-
lands. Ég vona, að sumt af því,
sem ég hefi sagt, komi mönnum
til að hugsa um, hvort okkar
hagsmunum sé bezt þjónað með
því að ísland standi áfram, eitt
Vestur-Evrópulanda, utan mark
aðsbandalaganna. Til lengdar
held ég, að svo sé ekki, þvf að
ég tel, að fslenzka þjóðin sé
ekki fús til að sætta sig við
verri Iffskjör og minni framfarir
heldur en nágrannaþjóðir henn-
ar.
Kenya —
Framh f bls. 8
inum, sem um þetta fjallaði. En
hann er þó varaforseti Kenya
hversu lengi sem það verður.
FLUGMIÐAR
Nú var hafin flugmiðabarátta
af Odinga og hans mönnum —
þar var sagt að ólöglega hefði'
verið kvatt til landsfundarins,
og Mboya sakaður um glæp-
samlegt brölt. Ennfremur, að
aðeins Evrópumenn og Asíu-
menn nytu góðs af stefnu Jomo
Kenyatta.
KLOFNAR KANU?
Afleiðingar átakanna geta orð
ið þær, að Kanu klofni alveg.
Odinga og hans menn tala um
stofnun nýs flokks, sem hafi
„vísindalegan socialisma" á
stefnuskrá sinni, en aðrir te.ia
hann hreinan „Peking-kommún-
isma“.
Af öllu þssu leiðir, að logn-
tíminn er liðinn og dökkar blik-
ur á lofti — og hvað sem er
getur gerzt. (Að mestu þýtt) a.
Kynning —
Framh. af bls. 4
dagslegt strit þess, „Kona glæð
ir lff með Iambi“ velgir mjólk
í munni sér og gefur því gegn
um fjöðurstaf og „Haustkvöld"
heitir hin, undurfögur mynd
Myndir Gunnlaugs bera svip-
mót af íslenzku mannlífi og
hversdagslegu erfiði þess, önn
þess og hvíld í umvafi fs-
lenzkrar náttúru sem listamað
urinn umbreytir i hugsæja
mynd, verulega hugsjón.
Mósaikskreytingar Valtýs eru
mest gerðar úr fslenzku grjóti.
Stærst þeirra er sú sem prýðir
anddyri skólans og ber nafnið
Kosmos, er hún ein stærsta
veggmynd, sem til er f íslenzku
húsi um 19 ferm. Vaki þessarar
myndar er vitundin um nánari
tengsl mannsins við kosmiskt
umhverfi sitt útrásina f geim-
inn og samleik fomra og nýrra
þátta í skynheimi og hugmynda
lífi mannsins. Önnur stór mosa-
ikmynd er á vesturgafli f Skála
óhlutlæg mynd, huglægt tákn
fyrir trú listamannsins á stað-
festu íslenzkrar menningar.
Loks em 8 smærri myndir
grópaðar í veggi skólans. Er það
frjáls leikur listamannsins með
form og liti.
Gestimir skoðuðu listaverkin
og skólann í leiðsögn skóla-
stjóra og kennara. En á laugar-
dag og sunnudag gafst almenn-
ingi kostur á að skoða listaverk
in.
Tryggingar & fasteignir
HÖFUM TIL SÖLU:
Hæð og kjallara viö Laugamesveg, steinhús með 50 ferm.
bílskúr og ræktaðri lóð. Sérinngangur, sérhiti, tvöfalt gler
í gluggum. Á efri hæð eru 3 herb. og eldhús, WC. —
í kjallara 3 herb. bað og þvottahús. íbúðin er með harð-
viðarhurðum og nýjum teppum. Verð 1225 þús. Otb.
700 þús.
2ja herb. fbúð á hæð v/Samtún, teppalögö, laus strax. Verð
kr. 625 þús Útb 300 þús., sem má skiptast. ’
Mikið af 2ja, 3ja, 4ra og 5 herb. fbúðum, raðhús og eln-
, býlishúsum vfðs vegar um borgina.
Ef þér viljiö selja, höfum við kaupendur meö miklar út-
borganir.
TRYGGINGAR OG FASTEIGNIR
Austurstræti I0A 5. hæð. Stmi 24850. Kvöldslmi 37272.