Vísir - 22.03.1966, Blaðsíða 7

VlSIR . Þriðjudagur 22. marz 1966.
Siðari hlufi erindis Þórhnlls Ás-
geirssonar róðuneytissfjórn um
íslnnd og Fríverzlunurbundulagið
Tjá kem ég að fjármálum rík-
isins og hvemig bæta megi
ríkjssjóði væntanlegt tekjutap
vegna tollalækkana. Að svo
stöddu er erfitt að ræða það
mál, af því að ekki er hægt að
gera sér grein fyrir af hvaða
stærðargráðu vandamálið er.
Fyrst þarf að ákveða hversu
langt er talið rétt að fara í
heildarendurskoðun á innflutn-
ingstollum. Á að takmarka tolla
breytingamar eingöngu við þær
lækkanir, sem leiða af þátttöku
í EFTA, eða á að stfga stærra
skref, og endurskoða líka vemd-
artolla gagnvart öllum innflutn-
ingi og ennfremur fjáröflimar-
tolla? Tollendurskoðun er að-
kallandi. Hvort sem hún er
gerð í sambandi við aðild að
EFTA eða sem tilboð í Kenne-
dy-viðræðunum, er hún fyrst og
fremst nauðsyn vegna okkar
sjálfra til að lagfæra ýms mis-
ferlí, sem þróazt hafa í skjóli
hárra tolla og slapps eftirlits
Allir þekkjum við mörg dæmi
um svokallaða framleiðslu, þar
sem höfuðsjónarmiðið er —
ekki að skapa verðmæti heldur
skapa gróða á kostnað ríkis-
sjóðs. Slík framleiðsla er baggi
á þjóðarbúinu, öllum heilbrigð-
mm rekstri og almenningi.
Tekjumar, sem renna ættu I
ríkissjóð, renna í staðinn í vasa
þeirra, sem fundvísir hafa verið
á galla tollskrárinnar. Ég er
ekki að segja að þeir menn, sem
að slíkum rekstri standa, hafi
brotið neitt af sér, þar sem þeir
hafa fylgt settum reglum, en
þjóðfélagið hefur ekki efni á
að hlúa að slíkum rekstri á
meðan mikill skortur er á vinnu
afli við nytsamlegustu störf.
Sívaxandi ferðalög íslendinga
hafa gert marga tolla úrelta og
ónýta. Við vitum allir, hvemig
innkaup margra þúsund íslend-
inga í vefnaðarvöru, skófatnaði
og fleiri vörum hafa flutzt frá
Austurstræti og Laugavegi til
Regent Street og Striksms, fyrst
og fremst vegna hinna háu tolla
á þessum vörum. Ekkert tolla-
eftirlit getur fyrirbyggt, að þessi
viðskipti haldi áfram að aukast.
Tollalækkun er það eina, sem
dugar, til að flytja þennan
hluta af verzlun landsmanna
aftur inn í landið til stórra hags
bóta fyrir allan almenning, rík-
issjóð, verzlun og iðnað lands-
manna. Auk þess er slík ráð-
stöfun nauðsynleg til að fjöldi
ferðafólks uppgötvi, að útlönd
hafa ýmislegt annað upp á að
bjóða en sölubúðir.
Áhrif tollalækkana.
Allir spádómar um tekjutap
ríkissjóðs vegna tollalækkunar
em mjög hæpnir. Áhrif tolla-
lækkunar á tekjumar eru mjög
mismunandi eftir því hvaða
vara á í hlut, hver teygjanleiki
er í eftirspum hennar, hve hár
tollurinn var, hvort innflutning-
ur eyðkst á kostnað innlendrar
framleiðslu, og ferðamanna- og
framanna innflutnings. Mörg
dæmi eru fyrir því, að heildar
tolltekjur vaxi við tollalækkun
ákveðinna vörategunda og á
Þórhallur Ásgeirsson flytur ræðu sfna á rððstefnunni.
sér upp 100 m. kr. Iækkun á
tolltekjum á ári næstu 10 árin
miðað við núverandi innflutning
og tolltekjur.
í reynd myndi þetta væntan-
lega þýða, ef búast má við sömu
þróun og síðustu árin, að heild-
ar tolltekjumar myndu ekki
lækka heldur yrði aukning
þeirra ekki eins mikil og hún
hefði annars orðið. Meðal aukn-
ing tolltekna á árunum 1961—
það sérstaklega við um tollháar1'' ’6ð ýdr 166 m. kr. á'ári, þrátt
neyzluvörur, en miklu beinna
orsakasamband er milli fjár-
festingarvara og rekstrarvara,
þ.e.a.s. að tolltekjur lækki í
sama hlutfalli og lækkun tolls-
ins. Það mun vera reynsla
flestra landa, að áætlanir, sem
gerðar hafa verið um áhrif tollá
lækkana á ríkistekjumar, hafa
engan veginn staðizt og á ég
ekki von á að okkur takist bet-
ur.
En þrátt fyrir alla þessa ó-
vissu og vangaveltur, mætti
kasta fram þeirri spumingu,
hvemig ætti ríkissjóður að bæta
fyrir Taákkun ýmissa tollá á
undanfömum árum. En þessi
tekjuaukning hefur ekki nægt
til að standa undir sívaxandi út-
gjöldum ríkissjóðs, sem að
nokkra leyti hafa verið bein af-
leiðing verðbólguþróunarinnar.
Þvi er ekki nema eðlilegt að at-
huga þurfi, hvaða sambærileg
ríkisútgjöld mætti lækka á móti
eða ríkistekjur mætti hækka.
Liggur þá næst við að benda á,
að tollalækkanir eiga að öðru
jöfnu að lækka verð á innflutt-
um vörum fyrir neytendur.
|OBO<MMiaOI
Spjall
/^lþýðublaðið syngur daglega
liarmasöngva um þaö sjálf
valda efni sitt að „ihaldið í
Reykjavík ætli að leggja Bæjar
útgerðina niður.“ Fréttaflutning
ur þessa mæta blaðs er ekki
ýkja ábyggilegur í þessu efni,
því ekki er vitað til þess að
meirihluti borgarstjórnar
Reykjavíkur hafi tekið neina
slíka ákvörðun. Eru þetta því
einberir hugarórar Alþýöublaös
ins, sem bera vott um all ó-
vandaða blaöamennsku. Upp-
hlaupið er allt til komið út af
bví að einn af elztu togurum
BÚR hefur nýlega verið seldur
Grikkjum. Hefði sú sala ekki
átt að koma neinum manni á ó-
vart þar sem skipið hafði verið
á sölulista f heilt ár. Hér var
um sjálfsagða ráðstöfun að
ræða — að selja gamalt fram-
leiðslutæki sem ekki borgaði
sig lengur að reka. Og kostnað-
urinn einn viö geymsiu þess
hefði verið ein og hálf milljón á
ári hverju — sem borgarbúar
hefðu orðið að greiða með út-
svörum sínum.
Ckynsemi þess að seija togar-
ann játar Alþýðublaðið að
vísu með þessum orðum: „Ot af
fyrir sir er ekkert athugunar-
vert að selja gömul og úr sér
gengin framleiðslutæki.“ En fyr
irvari blaðsins er síðan sá að
gera þurfi ráöstafanir tii endur
nýjunar. Hitt er þó miklu skyn
samlegra að bíða með endurnýj
un þessa gamla togara, þar til
séð verður á næstunni hver
grundvöllur togaraútgerðarinn-
ar verður í framtíðinni m.a.
hvort togaramir fá aftur ein-
hver af sinum fyrri miðum inn
an 12 mílna línunnar. Væri
harla óskynsamlegt að festa
kaup á togara sem marga mill-
jónatugi kostar, vitandi fyrir-
fram um það að á honum yrði
mikið tap. En þó eru til menn
sem það vilja eins og fyrr grein
ir.
■Oæjarútgerð Reykjavíkur var
á sínum tíma stofnuð til
þess að auka og efla atvinnu £
borginni og afla stórvirkra fram
leiðslutækja. Það var þarft verk
sem Sjálfstæöisflokkurinn
studdi að, þótt bæjarrekstur
væri ekki á stefnuskrá hans. Síð
an þá eru tímamir mjög
breyttir. Rekstrargrundvöllur
togaraútgerðar i landinu hefur
einnig tekið miklum breyting-
um. Þess vegna er ósköp eðli-
legt að menn hugsi sig um
tvisvar áður en farið er út i
ný togarakaup og ieiti jafn-
framt leiða til þess að koma
gömlum skipum í verð. Tapið
á BÚR hefur numið háum fjár-
hæðum á undanförnum árum
milljónatugum. Það tap veröa
borgarbúar sjálfir að bera í
hækkuðum útsvörum. Það er
skylda þeirra manna, sem með
stjórn þessara mála fara, að
reyna að minnka tap þetta og
spara borgarbúum útgjöld sem
allra mest. Fyrir það á ekki að
gagnrýna og vera meö getsakir.
Það á miklu fremur að þakka
störf þeirra að því að hindra
frekari rekstrarhalla á BÚR,
eins og gert var meö sölu Skúla
Magnússonar. Vestri.
Lægri niðurgreiðslur
Ef vísitala framfærslukostn-
aðar gæfi rétta mynd af neyzlu-
venjum sem vonandi verður eft
ir að hún hefur verið endur-
skoðuð, ættu verðlækkanimar
að verka til lækkunar vísitölunn
ar. Væri því eðlilegt, að ríkis-
sjóður lækkaði um leið niður-
greiðslur á neyzluvörum á móti.
Niðurgreiðslur á innlendum
neyzluvörum eru í fjárlögum
1966 559 m. kr. og kæmi til
mála að gera áætlun um lækk-
un þeirra yfir nokkur ár til að
mæta hluta af áætluðu tapi
ríkissjóðs vegna tollalækkana.
Þá er einnig athugandi, hvort
ekki mætti hækka tolla á ýms-
um neyzluvöram, sem nú eru
næstum tollfrjálsar, svo sem
komvöram, sykri og kaffi. 10%
tollur á þessum vörum, miðað
við innflutning þeirra í fyrra,
myndi gefa ríkissjóði 36 m. kr.
í aukatekjur.
Þá er ekki útilokað fyrir rík-
issjóð að leggja á vörur, sem
undanþegnar eru innflutnings-
tolli skatt svo framarlega sem
slíkur skattur yrði látinn gilda
jafnt um innfluttu og innlendu
vörana. Eitt prósentustig í sölu-
skotti er nú talið gefa ríkissjóði
um 150 millj. kr.
Möguleikar til uppbóta fyrir
ríkissjóð eru þvi miklir, og er
varla hægt að halda því fram,
að vegna hags ríkissjóðs sé ekki
hægt fyrir Island að gerast aðili
að EFTA.
Samningur
íra og Breta.
Þróun alþjóðaviðskiptamála
síðustu 20 árin eftir strlð hefur
verið fráhvarf frá beztu kjara-
reglunni. Ný markaðsbandalög
hafa verið stofnuð og forrétt-
indasamningar gerðir og er nú
svo komið, að meira en helm-
ingur allra GATT-Ianda er nú
aðili að slíkum samningum.
Fyrir utan Spán og Albaníu er
Island eina Evrópulandið, sem
ekki er aðili að slíkum samn-
ingum, en eins og kunnugt er
hafa Austur-Evrópuríki nlíka
gert með sér viðskiptabandalag
s.k. Comecon.
I desember s.l. gerði Irland
fríverzlunarsamning við Bret-
land, sem gengur í gildi 1. júlí
1966. Samkvæmt samningnum
munu írar lækka tolla á brezk-
um vörum með nokkrum undan-
tekningum smám saman um
10% á hverju ári þannig, að
tollamir verði alveg felldir niður
1. júlf 1975. írska stjómin legg-
ur áherzlu á, að höfuðtilgangur
með þessum samningi sé að
undirbúa írland undir þátttöku
í víðtækari fríverzlun Evrópu-
landa. Ég vil leyfa mér að lesa
upp kafla úr skýrslu írsku
stjómarinnar um samninginn:
„írland er nú að hefja loka-
sókn sína fyrir öflugu efnahags-
lífi, sem styrkja mun efnahags-
legt sjálfstæði landsins. Þar af
leiðandi er þörf á endurskipun
á erlendum viðskiptum okkar,
svo að við getum fylgzt með
aðalviðskiptakeppinautum okk-
ar og þar með aukið útflutn-
inginn, einkum á iðnaðarvörum,
en undir því er hagvöxtur
okkar kominn. Yfir 80% af út-
flutningi írlands fer til Vestur-
Evrópulanda, sem öll eru aðilar
að öðru hvoru Markaðsbanda-
laganna. Ráðgert er, að banda-
lögin hafi lokið niðurfellingu
tolla og innflutningshafta á ár-
inu 1967. 1 stað 14 markaða
einstakra landa koma þá 2
markaðir, tekur annar til 175
milljón manna en hinn til 95
milljón manna, þar sem iðnað-
urinn hefur aðlagazt hinni jöfnu
samkeppnisaðstöðu.
Ríkisstjómin stefnir að þátt-
töku f stækkuðum sameiginleg-
um markaði með þessum lönd-
um. Sterkar líkur benda til þess,
að ástæðumar fyrir núverandi
skiptingu Evrópu í tvennt
hverfi innan fárra ára og að
lönd beggja bandalaganna sam-
einist í einn markað. Ekki færi
hjá því að slík skipan hefði á-
hrif á írland, né gæti það látið
sér hana engu skipta. Efnahags-
leg nauðsyn krefst þess, að ír-
land gerist aðili með þeim
skilmálum, sem um semdist, en
auk þess hafa írar mikla löng-
un til að taka þátt í að byggja
sameinaða Evrópu. Þar með
fengist aðgangur að stærsta og
væntanlega ríkasta markaði
heimsins, en írski iðnaðurinn
myndi ekki njóta góðs af þess-
ari aðild nema hann gæti tryggt
sér hæfilegan skerf hins frjálsa
markaðs, sem keppinautamir
hefðu þegar aðlagazt. Ennfrem-
Framh. á bls. 6.