Vísir - 11.07.1966, Blaðsíða 9

9
VÍSIR . Mán-jd.Xí-ur !'
*

Jjingvallanefnd á þakkir
skildar fyrir þá ákvörðun
sína, á fundi þann 30. júní
s.l., að öll byggð við Þing-
vallavatn skuli í framtíðinni
vera skipulagsskyld. Það þýð-
ir að ekki verður lengur hægt
að hrófa upp bæjarhverfum
úr bílkössum þar á vatns-
bakkanum, eða gera aðrar
þær framkvæmdir sem stinga
I stúf við Iand og vatn og
fullægja ekki þeim kröfum,
sem almennt eru á landinu
gerðar til forms og efnis
mannabústaða. Jafnframt
ætti með þessu að vera loku
Eitt hinna norsku húsa rís við Mývatn. Upp komið kostar það ekki nema 6—700 þús. krónur — aðeins hluta af kostnaði venjulegs eln-
býlishúss. Þar að auki tók ekki nema nokkra daga aö reisa bygginguna. Er þetta það sem koma skal í íslenzkum byggingarlðnaði?
Þjóðin fjarf að tryggja friðun Mwatnssfeitar
fyrir það skotið, að byggö
eyðileggi frið og náttúrudýrð
þessa fornhelga reitar.
Svipaðar ráðstafanir munu
einnig hafa verið gerðar við
Mývatn, þess efnis þar að
leita þarf samþykkis hrepps-
ins, ef ráðast á í nokkrar
framkvæmdir við vatnið, sem
ekki geta talizt eðlilegur lið-
ur í búskap bænda. Er það
vel, en spurningin er hvort
slík ákvörðun er nægileg
norður þar. Sérstaða Mývatns
umfram önnur fögur náttúru-
lönd, svo sem t. d. Þingvöll,
er fuglagerið sem þar er, fjöl-
mennast ver anda í Evrópu,
ef ekki í öllum heimi. Þessa
sérstæðu eigind þarf að
vernda um alla framtíð með
hæfum ráðstöfunum. Um Mý
vatn gilda nú engar sérstak-
ar reglur, sem settar hafa
verið í þessu skyni. Enn er
mönnum þar heimilt að þjóta
um vatnið þvert og endilangt
á ótakmörkuðum fjölda hrað-
báta og valda með því ærn-
um spjöllum á friði og varpi
fugla, eins og dr. Finnur Guð-
mundsson réttilega benti á á
fundi bænda og búandliðs
norður í Mývatnssveit f síð-
asta mánuði.
Enn geta menn valsað að
vild um varpstaði, með leyfi
landeigenda á hverjum stað,
og engin takmörk éru fyrir
því sett, hve mörg nælon-
net má láta skvampa í vatn-
inu, en þau eru sem allir
vita hin áhrifaríkasta dauða-
gildra eftir varptímann.
Úr þessu þarf að bæta með
því að lýsa Mývatn þjóðgarð.
í þeim þjóðgarði þarf að
koma fram fullkominni frið-
un á náttúrulífi sveitarinnar
og takmarka þar umsvif
manna, svo sem unnt er, án
þess þó að búsýslustörf Mý-
vetninga séu gerð torveldari.
Það er ekki aðeins náttúru-
líf sveitarinnar, sem hér er
í veði, heldur einnig það að
hindra að Mývatnssveit verði
samfelld mannabústaða- og
iðjuversbyggð. Sú verksmiðja
sem nú er að rísa í sveitinni,
truflar frið hennar aðeins að
litlu leyti. En fleiri verksmiðj
ur, fleiri verkstæði með
skarkala, olíubrák og öðrum
óhreinindum gætu fylgt á
eftir, ef ekki er vel að gáð,
Þar sem jarðir sveitarinnar
eru langflestar enn í einka-
verður ekkl unnt að gera
-~°veit að sams kon-
ar þjóðgarði og t. d. Þingvöli.
En þar getur Náttúruvernd-
arráð þó haft forystu um víð-
tækar rammareglur, sem
miða í þá átt sem hér hefur
verið lýst. Það á ráðið skil-
yrðislaust að gera.
Maður rósemi og
nýrra sjónarmiða
U Thant gegnir einhverri á-
hrifaríkustu en jafnframt örð-
ugustu stöðu veraldar. Hann er
yfirmaður heimssamtaka, sem
þó hafa ekki yfir að ráða her-
valdi eða framkvæmdavaldi á
borð við margar miðlungsþjóð-
ir, sem samtökin skipa. Þess
vegna hefur hann, sem fyrir-
rennarar hans í embætti, orðið
að fara leið samningaumleitana
og sátta til þess að fá komið
fram málum. Honum hefur ver-
ið ljóst að sterkasti banda-
maður samtakanna er almenn-
ingsálitið í heiminum, hinn sið-
ferðilegi bakhjarl, heilbrigð
skynsemi. Einurð, festa og trú
á réttan málsstað lýstu sér
glöggt í máli aðalritarans í
hátíðasal Háskólans á föstu-
daginn. Könnun hans á
vandamálum nútímans mun
hafa snortið alla þá sein þar
voru viðstaddir ekki sízt vegna
þess að þar talaði maður með
fersk sjónarmið, en endurtók
ekki í síbylju gamlar alhæfingar
alþjóðamálanna, sem menn eru
orðnir svo vanir.
jf Leiðin til friðar
Ekki minni athygli vöktu orð
U Thants á blaðamannafundin-
um að loknum fyrirlestri hans.
Það gerði hann ítarlega grein
fyrir skoðunum sfnum á því
hvernig setja bæri niður eld og
ófrið í Viet Nam. Þær skoðanir
hafa heyrzt áður og þær eru á
öndverðum meiði við stefnu
margra vestrænna þjóða í þessu
brennandi deilumáli. (Island
hefur þar ekki tekið afstöðu).
Engu að síður má ætla að
maður, sem kemur frá hinum
sama heimshluta og gjörþekkir
pólitísk og efnahagsleg vanda-
mál Asíu af eigin raun, líti sæmi
lega raunsæjum augum á málin.
Er því ekki fjarri sanni að til-
lögur hans til lausnar deilunnar
geti reynzt skynsamlegri grund-
völlur en rnargt það sem lesa
má í bandarískum og vestræn-
um blöðum, enda alkunnir erf-
iðleikar þess að gerast dómari
í eigin máli.
Tillögur U Thants eru á þá
leið að í fyrsta lagi hætti
Bandaríkin loftárásum sínum á
Norður Viet Nam. í öðru lági
takmarki báðir aðllar hemað-
araðgerðir sínar í landinu. Og
í þriðja lagi setjist deiiuaOUa.
að samningaborðinu. Gallinn á
þriðju tillögunni er vitanlega sá:
að margsinnis hefur stjórn
Norður-Viet Nam verið boðiö
að setjast að samningaborðinu
og skyldu hernaðaraðgerðir
felldar niður meðan á samning-
um stæði. Þeim málaleitunum
hefur ávallt verið svarað neit-
andi, svo Bandaríkjamenn og
bandamenn þeirra hafa ekki átt
annan kost en þann að halda
styrjöldinni áfram.
En eins og U Thant benti á
er nauðsvn að þrautreyna þessa
leið — einu leiðina að hans
dómi sem leitt getur til friðar
í landinu og gert Bandaríkja-
mönnum kleift að binda endi
á það stríð sem þeim verður æ
þungbærara með degi hverjum.
Mun aðalritarinn þar vissulega
hafa á réttu að standa.
Df Tilbúnu húsin rísa
Fyrir um það bil þremur
misserum vakti Vísir fyrst at-
hygli á hinum vaxandi iðnaöi
nágrannaþjóða okkar á Norður-
löndum í gerð verksmiðjuhúsa,
eða tilbúinna húsa eins og þau
eru nefnd manna á meðal. Var
til þess hvatt að slík hús væru
flutt hingað til lands til
reynslu, ef vera kynni að þar
fælist leið til lækkunar bygg-
ingarkostnaðarins.
Nú hafa þegar átt sér stað
byrjunarframkvæmdir í þessu
máli og er það vissulega vel.
Ríkisstjömin hefur beitt sér
fyrir því að tollur á húsunum
hefur verið lækkaður um helm-
ing, niður í 30%. Framkvæmda-
nefnd byggingaráætlunar ríkis-
sjóðs hefur þegar ákveðið að
kaupa 20—30 slík innflutt hús
og reisa þau hér í Breiðholts-
hverfi. Er ætlunin að kanna
hver kostnaðurinn verður og
önnur atriði í sambandi við
notkun þeirra við fslenzka stað-
hætti.
I síóustu viku var frá því
skýrt í blöðum að þegar væru
risin norsk timburhús við kísil-
gúrvejksmiðjuna í Mývatns-
sveit. Eru þetta einbýlishús,
rúmlega 100 fermetrar að
stærð. Upp komin kosta þau
ekki nema 6—700 þús. krónur,
og ekki tók nema örfáa daga að
reisa þau. Hér er um áþreifan-
legt dæmi að ræða, sem nokkra
vísbendingu gefur um hag-
Ávæmnina og sparnað þann,
er hafa má af þessari húsa-
gerð hér á landi. Það dæmi
virðist sýna að inn á rétta
braut hefur hér verið farið, sér-
staklega ef til byggingar hús-
anna verður vandað í framtíð-
inni og þess gætt að þau kom-
ist ekki inn í hringavitleysu
uppmælinganna.
Hneyksli
prestkosninganna
I vikunni skýrðu dagblöðin
einnig frá því að nær 50 sókn-
arböm nýkjörins prests í einu
fomfrægasta prestakalli lands-
ins hefðu kært kosninguna og
krafizt rannsóknar í málinu. Og
það fylgdi fréttinni að prestur
hefði brugðið við, sagt af. sér
kallinu og sótt um nýtt brauð
austur á Héraði. Engan þarf í
sjálfu sér að undra þessi tíð-
indi. Hatrömmustu bardagar
sem nú gerast á íslandi eru
gjarnan prestkosningar. Þar er
engum vægt og ekki óalgengt
að búnar séu til herfilegustu
vammir og skammir um um-
sækjendur, sem enga stoð eiga
í vemleikanum. Sóknarböm
skiptast í andstæðar fylkingar
og heiftin getur orðið svo log-
andi að fjölskyldur slíta vin-
áttubönd og sifskapar langa
hríð að þeim loknum. Sá maður
sem kjöri nær nýtur síðan ekki
hylli nema hluta sóknarbama,
en á þó að framkvæma þjón-
ustu á erfiðum og helgum
stundum og eiga greiðfært um
allar gáttir sóknarbama sinna.
í augum uppi liggur að kirkj-
unni em prestkosningamar
hinn mesti skaðvaldur, svo
ekki sé talað um sigurvegarann
í leiknum, þann prest sem flest
atkvæðin fær eftir orrahrfðina.
Þess vegna á skilyrðislaust
að afnema þann skrípa- og
skaðsemdarleik sem prestkosn-
ingar em orðnar. Ráðherrar
skipa lækna, sýslumenn um
land allt. Hví þá ekki einnig
presta? Það er vissulega orðið
tímabært að geistleg yfirvöld
söðli hér um, eins og reyndar
margir mætustu menn kirkj-
unnar hafa lengi kosið.
Framkvæmdir eða
kyrrstaða
Það má ef til vill segja að
vkki hafi það verið sérlega
pólitískt hagkvæmt að leggja
fram hækkanir á töxtum Hita-
veitu Reykjavíkur nokkrum
dögum eftir að borgaramir
fengu útsvarsseðilinn sinn í
hendur. Mun mönnum finnast
nóg komið að sinni um hin op-
inberu gjöld.
En pólitísk hagkvæmni á
hvorki, né má, ráða heilbrigðum |
rekstri fyrirtækja borgarinnar. I
Fram hjá þeirri staðreynd |
verður ekki gengið að það þarf a
að halda áfram á þessu sumri |
að leggja hitaveituna í ný 1
hverfi hér í Revkjavík. Til I
þeirra framkvæmda þarf vitan- 1
lega mikið fé. Það verður held-
ur ekki skellt skollaeyrum við
þeim upplýsingum að rekstur
Hitaveitunnar hefur .vaxið veru-
lega að kostnaði síðustu miss-
erin vegna launahækkana og
annars tilkostnaðar. Af þessum
ástæðum þarf að auka tekjur
fyrirtækisins. Það verður ekki
gert á sanngjarnari hátt en
hækka afnotagjöldin, greiðsluna
fyrir heita vatnið, þvf ekki væri
sanngjamt að leggja skatta á
þá sem gæðanna ekki njóta.
Þvf verður að taka með
nokkurri varúð barlómi stjóm-
arandstöðunnar um að hækkun-
in hafi ekki verið nauðsynleg,
þótt sumir borgarfulltrúar svo
sem Báður Daníelsson hafi
hraustlega og hreinskilnislega
viðurkennt staðreyndir málsins.
Á það er einnig að lfta að
hækkanir á gjaldskrám Hita-
veitunnar hafa verið miklum
mun minni en á öðrum liðum
f þjóðfélaginu. Á sama tfma
sem daglaun hafa hækkað um
rúm 100% hefur heita vatnið
aðeins hækkað um 23% og enn
verður meir en þriðjungi ódýr-
ara að nota heita vatnið en olíu
til kyndingar, eftir þessa fyrir-
huguðu hækkun.
Hér sem endranær verða
menn að skilja að það verður
að greiða það fyrir lífsins gæði,
sem þau kosta. Enginn borgar-
stjóm sem örva vill framf&rir
og framkvæmdir kemst hjá því
að afla til þess fjár.
Valið stendur því milli kyrr-
stöðu og framkvæmda. Þegar
betur er að gáð munu flestir
Reykvíkingar kjósa síðari
kostinn.