Vísir - 01.11.1966, Blaðsíða 8

8
V1SIR. Þriðjudagur 1. nóvember 1966.
mtk.
y
Utgetanai tsiaöaatgatao VISIR
Framkvæmdastjóri: Dagur Jónasson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Aðstoðarritstjóri: Axel rhorsteinsor
Auglýsingar: Þinghoitsstræti 1, símar 15610 og 15099
Afgreiðsla: Túngötu 7
Rltstjórn: Laugaveg; 178 Sími i i HíiO c unun
Áskriftargjald kr. 100.00 á mánuði innanlands
I lausasölu kr. 7.00 eintakið
Prentsmiðja Visis Edda h.t
Engar verðhækkanir
yerðbólga er þjóðfélagslegt böl, sem á sér djúpar
rætur, og ekki er hægt að hindra með lagasetningu
og tilskipunum ríkisvaldsins einum saman. Höfuðor-
sök verðbólgu er þensla og umframeftirspurn, eins
og ríkt hefur hér á landi undanfarin ár. Til dæmis
hefur hin mikla umframeftirspurn að vinnuafli þrýst
upp tekjum manna. Þorri fólks hefur átt mun meiri
peninga til umráða en áður. Kaup á alls kyns lúxus-
vörum hafa stóraukizt. 8000 bílar hafa verið fluttir
inn á 20 mánuðum, og ýmiss konar rafmagnstæki til
heimila og sjónvarpstæki hafa selzt eins og heitar
lummur. Það ber vitni um velmegun og bjartsýni, að
einstaklingar og fyrirtæki vilji fjárfesta og geti fjár-
fest, en því fylgir jafnan verðbólguþróun. Hún er
bakhliðin á hinni gífurlegu uppbyggingu, sem átt hef-
ur sér stað hér á landi undanfarin ár.
í haust hefur ríkisstjórnin gert harða hríð að verð-
bólgunni og*,þefur gert þá baráttu aó höfuðatriði
stefnuskrár áitinar, sem lögð var fyrir Alþingi. fyrir
skömmu. Viðleitni ríkisstjórnarinnar á þessu sviði
hefur einkum birzt í þrennu. í fyrsta lagi var greidd
niður hækkun á landbúnaðarvörum og þar með hindr
uð verðsprenging, sem jafnan hefur orðið á hverju
hausti í sambandi við verðlagningu landbúnaðaraf-
urða. I öðru lagi var fjárlagafrumvarpið samið með
tilliti til þess, að verðbólga verði ekki framkölluð af
of miklum framkvæmdum ríkisvaldsins, og var m. a.
gert ráð fyrir töluverðúm greiðsluafgangi. í þiðja lagi
var komið á ýmsan hátt til móts við þá aðila í at*
vinnulífinu, sem fórnuðu stundarhagsmunum sínum
í þágu þjóðarheildarinnar.
En það er ekki nóg, að ríkisstjórnin ein berjist við
verðbólguna. Allir hagsmunaaðilar þjóðfélagsins
verða að leggja þar hönd á plóginn, ef fullur árangur
á að nást. Og í haust hefur verið greinilegur almenn-
ur vilji til verðstöðvunar. Þessi vilji hefur meira að
segja lýst sér í verkum, og nægir í því sambandi að
minna á samkomulag um búvöruverð og samkomu-
íag um síldarverð. Þeir aðilar, sem þar áttu hlut að
máli, hafa gert sitt til að verðbólgan verði stöðvuð.
Og nú reynir á aðra. Það er alkunna, að álagning á
ýmsum vörum er mjög ófullnægjandi, en sú ábyrgð
hvílir á kaupmönnum, að þeir stuðli að verðstöðvun
með því að þrýsta ekki á um aukna álagningu. Þá
eru almennir kjarasamningar framundan og hvílir þar
hin sama ábyrgð á herðum forustumanna launþega-
samtaka, að þeir þvingi ekki fram kauphækkanir, sem
setja verðbólguhjólið af stað.
Svo virðist sem þessir forustumenn skynji ljóslega
ábyrgð sína. Þjóðin vonar, að sú vitneskja lýsi sér í
gerðum þeirra. í því er fólginn lykillinn að verðstöðv-
uninnL
Hér skála Erich Mende foringi frjálsra demokrata og Erhard kanslari í afmælisveizlu Mendes, dag-
inn eftir aö frjálsir demokratar yfirgáfu stjóm kanslara. Þaö fylgir sögunni aö kanslari hafi átt erfitt
með að komast í hið góða skap, sem menn eiga aö vera f, þegar þeir taka þátt f afmælisveizlum.
POLITISKUM FERLI
ERHARDS NÆR LOKIÐ?
Ludvig Erhard, kanslari Vest-
ur Þýzkalands hefur beðið
stjórnmálalegan ósigur, sem
getur haft í för með sér brott-
för hans úr vestur-þýzkum
stjórnmálum. Hann er nú beð-
inn að yfirgefa ríkisstjórn Vest-
ur-Þýzkalands af fúsum vilja í
tilraun kristilegra demokrata til
að komast hjá vantrausti í
Sambandsþinginu i Bonn.
Líklegasti eftirmaður Erhards
er þingflokksforinaðurinn Rain
er Barzel. Örlög' Erhards veröa
þá afleiðing persónulegra brjóst
gæða og pólitísks veikleika.
Hann er talinn of tillitssamur,
lítill stjórnandi og hefur veriö
umsetinn mönnum, sem dreym-
ir um að setjast í sæti hans.
Camsteypustjórn kristilegra
demokrata og frjálsra demo
krata sprakk sl. föstudag, er
fjórir ráðherrar frjálsra demo-
krata sögöu af sér. Þeir voru
Erich Mende, leiötogi flokksins
og ráðherra alþýzkra mála, Rold
Dahlgrun, fjármálaráöherra, hús
næðismálaráðherrann Ewald
Bucher og ráðherra efnahags-
legrar samræmingar Walter
Scheel. Búazt hefði mátt við að
kanslarinn bæði þá aö sitja, þar
til hann hefði fundið menn í
þeirra stað. Hins vegar lét hann
þá strax vita að þeir gætu kom
ið í forsetabústaðinn klukkan
nfu næsta morgun. og hirt þar
bréf til staðfestingar á lausn frá
embætti. Þaö gerðu þeir. En ein
mitt þennan dag átti Erich
Mende afmæli, og kom Erhard
í afmælisveizlu til hans og skál-
aöi við Mende í kampavíni og
óskaöi honum til hamingju meö
afmæliö. Hann afhenti honum
einnig að gjöf vindlingaöskju
úr silfri, með vinsamlegri áletr-
un. Síðan gekk Erhard í kansl-
araskrifstofur sínar og sat nú
yfir minnihlutastjóm, hinni
fyrstu í Vestur-Þýzkalandi frá
stríðslokum. Hann fól fjómm
ráðherrum sínum störf þeirra
sem hurfu úr ráðuneytinu.
En til frjálsra demokrata
streymdu heillaóskir hvaðanæva
úr Vestur-Þýzkalandi. Margir
telja aö sú ákvöröun þeirra að
slíta stjórnmálasamstarfinu hafi
verið gerð meö tilliti til fylkis-
kosninganna í Hessen og Bay-
em, sem framundan eru. Þeir
höfðu neitað að fallast á skatta-
hækkanir sem kristilegir demo-
kratar sóttust eftir og nauösyn-
legar voru taldar til að komast
hjá greiðsluhalla á fjárlagafrum
varpinu 1967. Þetta var vinsæl
ráðstöfun hjá frjálsum demo-
krötum. Hamingjuóskir til
þeirra einkenndust einnig af
hrifningu og stolti yfir því aö
flokkurinn skyldi nú hafa yfir-
gefið sjúka ríkisstjórn.
Qg hvað olli sjúkleikaástand-
inu? Segja má að virðing
og vald Erhards hafi veriö þorr-
in. Adenauer fyrrum kanslari
hafði ætíð verið andvígur Er-
hard og barizt gegn honum
leynt og Ijóst, bæöi þegar hann
var kosinn eftinnaður Adenau-
ers og síðar. Ýmsir háttsettir
leiðtogar kristilegra derrfbkrata,
Franz Josef Strauss, Rainer,
Barzel, Eugene Gerstenmeier,
Gerhard Schröder eru allir tald-
ir hafa lengi gert sér vonir um
að veröa eftirmenn Erhards.
Þessi Vinsæli og prúði maður
hafði aldrei verið í essinu sínu
sem kanslari á sama hátt og
meöan hann var efnahagsmála-
ráðherra og skipulagði vestur-
þýzka efnahagsundriö. Þeir
fundu inn á veikleika hans og
þóttust þess vissir að þeir yrðu
honum að falli. Þýzkalandsmál-
in hafa og verið að taka nýja
stefnu vegna breyttra viðhorfa
í heimsmálum sem stafa af auk-
inni starfsemi Bandaríkjanna (
Asíu og minnkandi áhuga þeirra
á Evrópu. Erhard var nánast
stefnulaus í hinni nýju aðstöðu
sem var að myndast. Samein-
ingarmál Þýzkalands virtust
komin i strand, hann hafði að
minnsta kosti ekki tök á að
beita sér I þeim málum. Aðrir
gerðu um það mál tillögur sem
vöktu heimsathygli, t. d. Rainer
Barzel þingflokkaform. Kristi-
legra demokrata. Willy Brandt
sýndi Erhard beina óvirðingu er
hann fór til fundar við rúss-
neska ambassadorinn í Austur-
Þýzkalandi, og lét eins og snupr
ur og áminningar Erhards, sem
kanslara Vestur-Þýzkalands,
kæmu honum ekki við.
Þannig virtist allt leggjast á
eitt gegn Erhard. Og svo fór
sem fór, hann missti tökin á
öllu saman og óvíst að hann nái
þeim aftur.
Cosialdemokratar eru sagðir
^ hafa aukið fylgi sitt í Vest-
ur-Þýzkalandi undanfama mán-
uði. Þeir hafa ekki áhuga á sam
steypustjóm nema nýjar þing-
kosningar komi til. Vafi leikur
á að frjálsir demokratar vilji
nýja samvinnu við kristilega
demokrata. Samkvæmt lögum
er forseti Vestur-Þýzkalands
skyldugur til að leysa upp þing-
ið ef stjómin fær á sig van-
traust þingsins. Úrslit slíkra
kosninga gætu oröið þau, aó
sosialdemokratar næöu svo mik
illi fylgisaukningu að þeir gætu
myndað stjóm einir eða me’
frjálsum demokrötum, en það
er þeim ekki leyft, sem stendur.
Allavega bendir allt til þess, að
Erhard verði ekki kanslari í
nýrri samsteypustjóm hvenær
og hvemig s^m hún verður
mynduð.
\
i