Alþýðublaðið - 20.09.1966, Blaðsíða 8

ekki von, að mikið miði, og þá
eru hagsmunir landanna mjög ó-
líkir og greiðir það ekki fyrir
lausn. Er talið að langur tími
muni líða þar til nokkru fæst á-
orkað, sem munar um í þessum
efnum.
Svo farið sé vestur um haf, þá
hefur undanfarið mikið verið
rætt og ritað um Hudsonfljót, sem
rennur til sjávar gegnum New
York. Það mun vafalaust skít-
ugasta fljót í heimi, en nú eru
uppi miklar og bjartsýnar ráða-
gerðir um að hreinsa fljótið, og
verður fróðlegt að sjá hverju þar
fram vindur.
Sá úrgangur sem fer út í neðri
helming Hudsonfijóts, en alls er
fljótið 306 mílur á lengd, er við-
líka mikill og skólp og annar úr-
gangur frá 10 milljónum manna.
Með öðrum orðum, ef við 158 míl.
af ánni væru útikamrar á báðum
bökkum og biðröð við hvern ein-
asta, gætu menn gert sér í hug-
arlund hvernig ástandið er, að
því er segir i ágætri grein um
þetta fræga fljót í lesbók New
York Times 17. júlí í sumar. Það
rusl sem í ána berst á sér ólíkan
uppruna, sumt er skólp frá manna
bústöðum, úrgangur úr pappírs-
verksmiðjum, litur frá efnaverk-
smiðjum, fita og kjöttægjur frá
kjötpökkunarhúsum, sýrur frá
fyrirtækjum í málmiðnaði, lökk
og olíur frá málningarverkstæðum
og ýmis úrgangsefni frá lyfja-
framieiðendum. Svona mætti
lengi telja.
Þótt ótrúlegt sé, er ástandiö
ekki verst í New York, heldur
ofar með ánni. Frá New York
koma fimm milljarðar lítra af
skólpi á dag, en 2/3 hlutar þess
magns fara í skólphreinsistöðvar.
Fimm stór skip flytja úrgang og
föst efni frá þessum stöðvum á
liaf út. En slíkt er að sjálfsögðu
ekki endanleg lausn á málinu.
Það er auðvitað löngu orðið ó-
gerlegt fyrir almenning að nota
ána annað hvort til skemmtisigl-
inga eða sunds. — Það er ef til
vill hægt að busla eitthvað, ef
maður ýtir frá sér drasli með
annarri hendinni og notar hina
til að tína út úr munninum á sér,
sagði einn af þéim, sem við ána
býr. við blaðamann. Veiðiskapur?
Ef maður kastar ekki upp við að
finna lyktina af vatninu, þá ger-
ir maður það áreiðanlega, ef mað-
ur ætlar að borða fiskinn, sagði
annar við blaðamann New York
Times. Fiskurinn er á bragðið
eins og hann hafi verið að koma
úr olíuhreinsunarstöð! Þarna er
illa komið.
VIÐ erum alltaf að drekka sama
vatnið. — Þessi staðhæfing kann
að hljóma undarlega, en hún er
engu að síður sönn. Á jörðunni,
í henni og í kringum hana er
aðeins takmarkað magn af þessum
lífsnauðsynlega vökva og það
magn er í eilífri hringrás. Það
er ekkert ólíklegra, en einhver
risaeðla hafi svoigrað í sig sama
vatnið fyrir ármilljónum og þú
varst að enda við að drekka úr
kaffibollanum. — Nú, og meira
að segja hefur verið sýnt fram
á með rökum, að Lundúnabúar
nota sama vatnið átta sinnum áð-
ur en það sleppur burt frá þeim,
— um tíma.
Eins og sagði hér að ofan,
þá er vatnsmagnið í veröldinni
takmarkað og engar horfur á að
það aukist en hins vegar veruleg
hætta, ef svo heldur sem horfir,
að mannfólkiö spilli svo vatns-
birgðum veraldar, að 'hér gæti
jafnvel orðið óbúandi í framtíð-
inni.
— Ja, þetta kemur okkur hér á
íslandi ekki mikið við kynnj nú
einhver að segja. Við höfum allt
það vatn, sem við þörfnumst og
mikið meira en það. Þetta er
rétt. Hinu má þó ekki gleyma,
að með sama fólksfjölgunarhraða
og örri íðnþróun og iðndreifingu
þá kemur að því fyrr eða síðar,
að við þurfum að hafa áhyggjur
þungar af þessum málum, og það
kann að verða fyrr en nokkurn
grunar. Grannar okkar á megin-
landinu og í Bretlandi mega öf-
unda okkur, því þcim er nú mik-
ill vandi á höndum. Þeir eru að
reyna að bjarga því sem bjargað
verður. En það er auðveldara að
óhreinka vatn, en að hreinsa það
á ný. Það hafa þeir rekið sig
rækilega á.
Ekki verður hér gerð nein
grein fyrir þessum málum í
heild enda slíkt ekki á leikmanns
færi, heldur aðeins stiklað á fá-
um og kunnum staðreyndum, ef
verða mætti til að vekja einhvern
til umhugsunar um, að áður en
langt um líður verður vatns-
mengunar hætta fyrir hendi hér
á landi, rétt eins og í öllum öðr-
um löndum, þar sem iðnaður
kemst á laggirnar.
— Við lifum í lokuðu umhverfi,
sagði frægur bandarískur há-
háskólaprófessor við vikuritið
News\Yeek fyrir nokkru. — Við
verðum að læra að lifa í Ijósi
þeirrar staðreyndar, ,,að við get-
um ekki lengur leitt úrgangs-
vatn eða skólp út í sjó. Við verð-
um alla vega að drekka það aft-
ur.
Þetta er mergurinn málsins. í
dag er ástandið þannig, að skólp
frá tugum eða hundruðum millj-
óna manna rennur út í ár, stöðu-
vötn, læki og sjó, án þess að
mikið sé gert til þess að draga úr
skaðlegum áhrifum gerla og bakt-
ería, sem í skólpinu eru. Víða
hafa að vísu verið byggðar skólp-
hreinsunarstöðvar, sem sumpart
hreinsa skólpið og vinna úr því
nothæft vatn og sumpart breyta
úrgangnum í föst efni, sem svo
eru notuð sem jarðvegsfylling.
Hudson-fljótið rennur í gegn um New York borg og þótt ótrúlegt sé
kemur til borgarumar.
8 20. september 1966 - ALÞÝÐUBLAÐIB
I
Yfirleitt eru þessar stöðvar í stór
borgum, enda nokkuð dýrar bæði
í byggingu og rekstri.
ÁRNAR EYÐILAGÐAR.
Dóná, svo blá, svo blá, svo
blá: hefur verið sungið um langa
tíð, en nú segja Þjóðverjar, að
senn megi fara að breyta þessu
og syngja þess í stað, Dóná, svo
grá, svo grá, svo grá, því alls
konar úrgangsefni bæði mannleg
og frá iðnaði hafa nú breytt lit
þessarar fallegu ár.
Rín er ein megin samgöngu
leið meginlandsins en við hana
standa að sjálfsögðu fjölmargar
verksmiðjur, og hún hefur lengi
verið kölluð Cloaka Maxima og
skilst þ'á hvernig ástandið þar er.
í sumar villtist hvítur hvalur í ána
og vísindamaður nokkur gerði
tilraunir til að bjarga honum með
því að skjóta í hann deyfilyfjum.
Hlaut hann ámæli dýraverndunar-
manna fyrir bragðið. En hann
sagði: Ef ekkert hefði verið gert,
hefði hvalurinn annað hvort dá-
ið af súrefnisskorti í vatninu eða ó
uppleyst þvottaefni í vatninu
hefðu kæft hann og skíturinn
blindað hann.
Þótt nokkur veiði sé enn í ónni
þykir sá fiskur sem þar veiðist
ekki sérlega frambærilegur. —
Sameiginleg nefnd þeirra landa,
sem lönd eiga að ánni hefur lengi
reynt að finna lausn á mengunar-
vandamálinu, en öll löndin hafa
mismunandi reglur um hvað er
leyfilegt og óleyfilegt og er því
þá megnast það mest áður en það
i i .on-fljótiö í New York
Ef til vill hafa Frakkar farið
skynsamlega í þessar sakir hjá
sér, en um það má þó deila. Þeir
hafa flokkað allar sínar ár og skipt
þeim í þrjá flokka. í fyrsta
flokknum eru ár, sem ekki má
setja úrgangsefni af neinu tagi
í. Þær eiga að vera griðland veiði
manna og almennings. í öðrum
flokknum eru ár, sem setja má
meinlítil efni í að vissu marki.
í þriðja flokknum eru svo ár, sem
setja má hvað sem er í. Svona
skipting getur varla verið annað
en handahófsleg og hlýtur að
verða umdeild.
MISMUNANDI REGLUR.
Að sjálfsögðu gikla mjög mis-
munandi reglur í hinum ýmsu
löndum um hvað er leyfilegt og
hvað ólevfilegt í sambandi við
vatnsmengun og flutning úrgangs
efna með vatni. Sum lönd hafa
miög strangar reglur, (Sviss), en
önnur nær engar þar sem þeirra
er ekki talin þörf (ísland). Ef
eitthvert fyrirtæki í Sviss neitar
að gera nauðsynlegar ráðstafanir
til að hreinsa úrgangsvatn frá
vcrksmiðium sínum, er málið of-
ur einfalt. Þá koma opinberir.
embættismenn og loka, unz bætt
hefur verið úr.
Brýna nauðsyn ber að sjálf-
sögðu til að samræma reglur í
þessum efnum og hefur Evrópu-
ráðið unnið milcið undirbúnings-
starf á því sviði, en við ramman