Bókasafnið - 01.08.1974, Blaðsíða 20

safni. Þetta hefur gerst allvíða, og ber ekki
á öðru en fólk uni þeirri lausn vel. Auðvelt
er að koma þessu í kring í næstu hreppum
við kauptún eða kaupstað, þar senr Jiéraðs-
bókasafn er staðsett.
Á undanförnum árum hef ég leitast við
að hafa þau álrrif á forráðamenn hrepps-
bókasafna, sem eiga dýrmætar bækur, að
láta þær til geymslu í héraðsbókasöfn. Þetta
hefur borið nokkurn árangur. En þetta er
því aðeins Jiægt, að liéraðsbókasafnið sé í
sæmilegu húsnæði og geti veitt þessum bók-
um viðtöku á sómasamlegan hátt. Fer vel á
því, að bækurnar séu í sérstökum skáp, sem
merktur er gamla safninu. Þannig hefur
þessi ráðstöfun menningarsögulegt gildi,
sem gefur héraðsbókasafninu sérstakan svip.
I umræðum mínum við forráðamenn bóka-
safna lief ég talið, að engar bækur, sem út
eru gefnar fyrir 1930, eigi að lána út, og
hið sama gildir um sumar bækur frá útgáfu-
árum fram að síðustu lieimsstyrjöld. Gefur
því augaleið, að nauðsyn ber til að bæta liús-
næði og auka starfskrafta sem flestra liéraðs-
bókasafna.
Önnur leiðin er að sameina hreppsbóka-
söfnin sjálf, tvö eða fleiri eftir ástæðum.
Þetta hefur trauðla gerst, og er hér við mjög
ramman reip að draga. Kemur þar til alls
konar rígur og tortryggnisviðlrorf vegna
vaxtar eins þorps eða byggðarkjarna fram
yfir hreppsfélögin í kring. Er algengt, að
litlu safni er lialdið á bæ, sem fárra leiðir
liggja til, þótt miklu nær væri að sameina
það safninu á verslunarstaðnum, sem fólk
frá flestum bæjum í sveitinni þarf að sækja
til vikulega og jafnvel daglega. Til skýring-
ar er rétt að taka dæmi: í sveitunum milli
Mýrdalssands og Skeiðarársands eru a. m. k.
sex bókasöfn. Öll nema eitt eru á sveitabæj-
um og lítið starfrækt. Á Kirkjubæjarklaustri
er nú risin miðstöð héraðsins og sækja þang-
að flestir úr nærliggjandi sveitum sem ein-
hverrar þjónustu þurfa við. Samt hefur ekki
tekist að sameina þessi söfn á Kirkjubæjar-
klaustri, þótt þar lrafi eitt gamla hrepps-
safnið fengið allviðunandi húsnæði í nýjum
skóla og bókavörður sé mjög áliugasamur
um þessa ráðabreytni. Þarna þyrfti þó að
rísa öflugt bókasafn, sem með tímanum
yrði liéraðsbókasafn. Yrðu þá tvö góð söfn í
Vestur-Skaftaíellssýslu, annað í Vík og liitt á
Klaustri, og ættu þau að geta innt af hendi
sæmilega bókasafnsþjónustu fyrir sýsluna.
Þótt ég hafi nefnt ákveðið dæmi, er það
síður en svo einsdæmi; svipaða sögu er að
segja víðar af landinu.
Þriðja leiðin til að fá gömlu lireppslróka-
söfnunum og lestrarfélögununr nýtt Jrlut-
verk og aukið gildi er að flytja þau í heima-
vistar- og heimanakstursskóla í dreifbýlinu.
1‘etta lrefur allvíða gerst og gefur góða raun,
ef vel tekst til. Sá er helsti hængur á þessari
ráðstöfun, að starfslið þessara skóla er mjög
lrvarflandi og tíð skipti á kennurum. En
eins og aðrar þjónustustofnanir eru bóka-
söfn mjög viðkvænr fyrir Jausatökunr í um-
liirðu, rekstri og umgengni. Festa þarf að
ríkja í starfsemi frá ári til árs, ef vænta á
góðs árangurs. Komið hefur á daginn, að
þar senr oft er skipt um umsjónarmann
bókasafns, senr komið Irefur verið fyrir í
skóla, lrvort sem um er að ræða skólastjóra
eða kennara, vilja lausatök verða á hlutum
og not af safninu ekki sem skyldi. En þar
sem þetta er í góðu lrorfi, hefur reynslan
sýnt, að margt mælir með því að gömlu
Irreppsbókasöfnin séu starfrækt á nýjum
skólasetrum. Hinar nýju stofnanir fá þar á
auðveldan hátt allmikinn bókakost, sem erf-
itt er að fá á annan hátt, og nemendur skól-
anna eru sjálfkrafa tengiliður nrilli bóka-
safns og heimila og geta því flutt bækurnar
nrilli safns og lesenda á ódýran og fyrirhafn-
arlítinn liátt. En hér þarf skipulag á hlutum,
lifandi álruga og ákveðið hugarfar. Tilgang-
urinn þarf að vera vakandi í starfi umsjón-
armanns, svo að gagrri komi.
Áður en skilist er við lestrarfélög og lítil
bókasöfn í dreifbýlinu, er rétt að ræða ör-
52