Dagur - 15.11.1997, Qupperneq 5

LAUGARDAGUR 1S. NÓVEMBER 1997 - 21
Tkgpr
LÍFIÐ t LANDINU
Isporum
göngmnaims
Á næstu dögum kemur
útbókin „Sporeftir
göngumann. í slóð
HjartaráTjöm“-er
ævisaga HjartarÞórar-
inssonarbónda ogfé-
lagsmálamanns á
Tjöm í Svarfadardal.
Skjaldborg gefur bók-
ina út, en böm Hjart-
ar, þau Ingibjörg og
Þórarinn, setja sögu
fóðursíns saman.
Hjörtur Þórarinsson lést frá
hálfnuðu verki, en þau Ingibjörg
og Þórarinn hafa engu að síður
náð að raðað brotunum saman,
það er frásögunum föður þeirra,
og annara, meðal annars þeirra
sjálfra. Úr verður svo heilleg
mynd af svipmildum samferða-
manni. Hér er gripið niður í
bókina og í þessu broti er komið
fram á vor 1995, það er ári áður
en Hjörtur lést. Segir hér frá
baráttu Hjartar sjálfs við að rita
söguna.
„Það var komið fram í apríl.
Eftir aðsókn sjúkdómanna um
jólin, sem gekk ofurlítið til baka
kringum áramót, var heilsufarið
við það sama. Batinn virtist eng-
inn. Hann sat við tölvuna eftir
því sem þrekið bauð upp á.
Hann var ekki beint ánægður
með frammistöðuna. Hann var
aldrei ánægður með daga sem
honum fannst sldla litlu.
Réttlæting tilveruimar
Hann reyndi að halda þeim dag-
lega takti við störf sín sem hann
hafði fylgt um nokkurra ára
skeið. Það var nálægt áramótun-
um 1990-91 sem hann hafði
hætt að fara reglulega í íjós.
Hann hafði afsökun því hann
var þá að helja vinnuna við
sýslusöguna. En hann sá áfram
um sauðféð. Þeir feðgar höfðu
þá um haustið fengið 30 lömb
úr Þistilfirðinum eftir niður-
skurðinn. Hann segir í bréfi til
vinar síns, Guðmundar Valgeirs-
sonar á Bæ í Trékyllisvík, vorið
1993:
„Nú er það annað starf mitt og
réttlæting tilverunnar að gangu
til gegninga að morgni og sinna
hjörðinni, 49 kindum alls!, og
mér er það sönn ánægja. Hitt
starfið, og réttlæting tilverunnar,
er svo það, að ég er að reyna að
setja saman sögu sýslunefndar
Eyjafjarðarsýslu 1875-1989 og er
eiginlega í hálfu starfi við þetta
verkefni, ráðinn af héraðsnefnd-
inni hér. Það gengur hægt, en
miðar þó."
Að standa sína plikt
I apríl 1995 var sýslusagan ekki
Iengur fyrir hendi sem réttlæt-
ing tilverunnar - né heldur sem
sá tekjustofn sem hún hafði ver-
ið í hálft fjórða ár. Kannski var
það honum enn mikilvægara fyr-
ir vikið að standa sína piikt með
sauðféð. Þegar hann var slakast-
ur kringum áramótin gat hann
auðvitað ekki sinnt því heldur
en tók upp þráðinn aftur strax
þegar hann taldi sér fært. Þenn-
an seinni part vetrar fór Sigríður
með honum í fjárhúsin. Þetta
voru svo sem ekki flóknar gegn-
ingar við fimmtíu kindur. Krist-
ján var reyndar farinn að gefa
fyrstu morgungjöfina og losa
heyið. Það voru heilmiklir fim-
leikar fyrir hann að fara um fjár-
húsin, ekki síst að klofast upp í
garðann. Lítið hugsað um að-
gengi fyrir fatlaða þegar byggt
var. Það var furða hvernig það
tókst yfirleitt, því hann gat alls
ekki rétt úr bakinu og dróst
áfram ansi stuttum skrefum.
Hann vann öll verk samanbitn-
um tönnum og grimmur á svip.
Það var býsna hátt úr krónni og
yfir garðabandið en hann velti
sér einhvern veginn yfir. Líklega
bar Sigríður megnið af heyinu,
en hann stjórnaði og fjárhúsin
voru ennþá á hans ábyrgð.
Kimliir verða að hafa nöfn
Kristján Hjartarson:
„Hann vissi svo sem að það
breytti ekki miklu vinnulega séð,
hvort hannfæri í fjárhúsin og að
ég væri miklu fljótari að vinna
sömu verk. En það virtist vera
Itfsspursmál fyrir hann að komast
t húsin og fylgjast með fénu.
Hann fór yfirleitt meðan ég var
að ganga frá í fjósinu. Stundum
var hann einn og þá reyndi ég að
flýta mér. En hann var yfirleitt
alltaf búinn með gjöfina þegar ég
kom. Þá var hann stundum að
bogra ofan í krónni og reyna að
grt'pa kindur og þukla þær sem
hann grunaði að gætu verið
lamblausar. Það tókst furðu oft,
mest af þvt þær voru ekki mjög
styggar. Eða að hann sat á garða-
bandinu og rýndi ofan t króna,
og tautaði nöfn. Þá var hann að
festa nöfnin t minni sér eða jafn-
vel að skira þær upp. Bæði var
hann orðinn gleymnari og svo
hafði tekið nokkur ár að læra á
þessa nýju hjörð. Það var jafn-
nauðsynlegt að kindumar hefðu
nöfn eins og börnin hans."
Að halda taktinum
Honum líkað ekki vel sú tilhugs-
un að verða gagnslaus. En var
þá ævisagan ekki brúkleg sem
réttlæting tilverunnar? Jú, að
minnsta kosti betri en ekki neitt.
En verkinu miðaði allt of
hægt. Hann reyndi að halda
taktinum. Taktinum sem hann
hann hafði haldið síðan hann
gerði skriftir að aðalstarfi. Að
sitja a.m.k. nokkra klukkutíma
við tölvuna daglega, auk þess að
fara í Ijárhúsin. En þarna á út-
mánuðum var hann bæði slæm-
ur í bakinu og auk þess plagaður
af miklu þróttleysi. Hann átti
mjög bágt með að sitja lengi við.
(Millifyrirsagnir eru blaðsins)
Þessi mynd var tekin af fjölskyldunni a Tjörn snemma á 1. áratugnum og sýnir þau Hjört og Sigríði með börnin sín sjö. Frá vinstri talið: Kristján, Arni,
Þórarinn, Ingibjörg, Sigríður, Steinunn og Hjörleifur, en hann eryngstur Tjarnarsystkinanna, og er á að giska þriggja ára á þessari mynd.
„Hjörturhefði
skrlfað öðruvísi bók“
AÖ hluta tíl erþetta Hann dvaldist meðal annars að skrifa sögu Sýslunefndar
Sigríður Hafstað og Þórarinn Hjartarson biaða i Norðurslóð, sem Hjörtur ritstýrði. Blaðið var þýð-
ingarmikil heimild við ritun bókarinnar um Hjört mynd: sbs
saga mannlífs í Svarf-
aðardal,þar sem
Hjörturátti alla tíð
sterkarrætur, en í
dalnum lifði hann og
starfaði alla tíð.
„Þessi bók er að því leyti sér-
stök að við systkinin tókum í
raun og veru við hálfnuðu verki
þegar faðir okkar féll frá,“ segir
Þórarinn Hjartarson. „Hann
var að skrifa sjálfsævisögu sína
og við notum að sjálfsögðu þá
þætti sem hann hafði ritað. En
ýmsa aðra þætti í lífi sínu hafi
hann ekkert skrifað um og þar
byggjum við til dæmis á dag-
bókum hans, blaðagreinum,
frásögnum samferðafólks og
einnig höfðum við fengið hann
til að segja okkur sitthvað frá
ævidögum sem við tókum uppá
segulband og gerum að efnivið
í þessari sögu.“
Sterkar rætur í
Svarfaöardal
Þórarinn segir að vinna þeirra
Ingibjargar við að setja þessa
sögu saman hafi byrjað í apríl á
þessu ári. „Við skiptum með
okkur verkum. Ingibjörg tók
ákveðna kafla og ég aðra. Efnið
sem \ið höfðum úr að \inna var
alveg yfirfljótandi, þannig að á
endanum urðum við að velja og
hafna,“ segir Þórarinn Hjartar-
son.
„Þessi bók er að hluta til saga
mannlífs hér í Svarfaðardal, en
hér átti pabbi alla tíð mjög
sterkar rætur og hér lifði hann
og starfaði. En hann fór líka
víða og sá margt um sína daga.
um fjögurra ára skeið við nám í
landbúnaðarháskóla í Edinborg
og öðlaðist nýjan hugsunarhátt
og veraldarsýn með því,“ segir
Þórarinn
Lítiö fyrir að segja sögur af
sjálfum sér
„Bókin er allt öðruvísi og lík-
Iega persónulegri en sú bók
sem Hjörtur hefði skrifað sjálf-
ur,“ segir Sigrfður Hafstað, eft-
irlifandi kona hans. „Síðari árin
sagði hann oft, hálft í gamni,
að hitt og þetta ætlaði hann að
skrifa um í ævisögunni. Hann
var lítið fyrir að segja sögur af
sjálfum sér og hafði þess vegna
lifað margt sem til dæmis börn
og afkomendur hans vissu ekk-
ert um. En frá 1991 var hann
Eyjaljarðar, sem var mikið verk,
þannig að ævisagan varð að
bíða og á meðan hrakaði heils-
unni. Þess vegna varð þetta
mjög stuttur tími sem hann gat
unnið við hana sjálfur," segir
Sigríður Hafstað. Hjörtur
Eldján Þórarinsson var fæddur
árið 1920, en lést 1. apríl
1996. Hann átti við vanheilsu
að stríða síðustu árin. En engu
að síður var hann sískrifandi
fram á síðustu daga og þegar
nær allt þrek var þrotið sagði
hann frá inn á segulbönd. Því
tókst honum að koma frá sér
heillegum brotum frásagna úr
sínu lífi, sem Ingibjörg og Þór-
arinn hafa svo raðað saman.
SBS.