Dagur - 31.12.1997, Qupperneq 17

MIÐ VIKUDAGUR 31.DESEMBER 1997 - 33
tkypir.
VIÐ ÁRAMÓT
i. j
Samstaða inn
1 nýia old
„Velferðarþjóðfélag framtíðarinnar krefst þess að allir þegnar þess hafi almenna og góða menntun. Ríkisstjórnin er hlns vegar
að leggja grunninn að þjóðfélagi þar sem menntun er forréttindi þeirra efnameiri, “segir Margrét Frímannsdóttir í grein sinni.
I byrjun þessarar aldar bjó al-
menningur í Evrópu við ömurleg
kjör. Þeir sem börðust fyrir bætt-
um hag verkafólks urðu fyrir of-
sóknum og margir þeirra létu líf-
ið. Um miðbik aldarinnar fór
baráttan hins vegar að skila ár-
angri. Ekki var lengur hægt að
láta fólk vinna ómældan vinnu-
dag á kjörum sem atvinnurek-
endum þóknaðist að skammta
þvi og almannatryggingar komu
til sögunnar.
Það var þó ekki sjálfgefið að
þessi árangur næðist. Enn býr
stór hluti almennings í heimin-
um við mjög kröpp kjör og enn er
verið að ofsækja fólk sem berst
fyrir hag þessa fólks. Það sem
skilaði vinnandi fólki í Evrópu
mestum árangri var samstaðan.
Sú sameiginlega tilfinning fjöld-
ans að það væri verið að arðræna
hann og hafa af honum mann-
réttindi gerði honum kleift að
lyfta grettistaki.
Lögmál inisskiptingariiiiiar
Þó fjármagnseigendur hafi ráðið
fjölmiðlun á fyrstu áratugum ald-
arinnar eins og nú, tókst þeim
sem fóru fyrir hreyfingu fólksins
að stappa stálinu í það og hvetja
það til samstöðu og baráttu. Það
voru gefin út dreifibréf og haldn-
ir fundir og þegar hreyfingunni
óx fiskur um hrygg gaf hún út
eigin dagblöð.
Þegar ég hlusta á allar góðæris-
ræðurnar á Alþingi og les og
hlusta á lýsingar á góðærinu í
íjölmiðlum velti ég því fyrir mér
hvað samstaðan gæti skilað fólki
miklu meiru. Hvernig hægt væri
með samstöðu þeirra sem minnst
hafa úr býtum að skapa raun-
verulegt góðæri á Islandi. Góð-
æri fyrir alla.
Það læðist stundum að mér sú
tilfinning að allt of margir séu
búnir að sætta sig við þá miklu
misskiptingu sem er við lýði á ís-
landi eins og um eitthvert nátt-
úrulögmál sé að ræða. Kannski
er það vegna þess að það er ekki
svo auðvelt að sjá eignatilfærsl-
una sem fer lymskulega fram í
símalandi tölfukerfum banka og
fjármálastofnana allan sólar-
hringinn? Kannski er það vegna
þess að þeir sem berjast fyrir
bættum hag almennings ná ekki
að brjóta sig í gegnum hljóðmúr
fjölmiðlanna? Og kannski er það
vegna þess að þeir sem gefa sig í
þá baráttu hafa ekki haft gæfu til
að standa nægjanlega vel saman?
Ekkert um að vera?
Það hefur oft verið haft á orði á
árinu sem nú er að líða að það sé
Iítið um að vera í stjórnmálun-
um. Það er bæði rétt og rangt.
Það er lítið um að vera í þeim
skilningi að ríkisstjórnin vinnur
verk sín mikið til í friði. Hún hef-
ur sterkan meirihluta á Alþingi
og þann meirihluta notar hún til
að hampa gæðingum sínum og á
meðan þeir mala pattaralegir á
góðærisjötunni Iítur út fyrir að
vera lognmolla í stjórnmálunum.
Það er hins vegar mikið um að
vera þegar horft er á hvernig að-
gerðir ríkisstjórnarinnar auka
misréttið í þjóðfélaginu. Það er
mikið um að vera þegar komið er
inn á sjúkrahúsin og horft er á
sjúklinga sem verða að liggja í
rúmum frammi á göngum. Það
er mikið um að vera þegar menn
skoða afleiðingar biðlistanna.
Þegar horft er á þann mikla fjöl-
da fólks sem þjáist vegna þess að
það fær ekki nauðsynlega og
sjálfsagða læknisþjónustu. Ég
heimsótti sjúkrahús í einni borga
Evrópu á þessu ári og tók eftir
því að enginn sjúklingur lá í rúmi
Frammi á gangi. Þegar ég spurði
hverju þetta sætti var mér sagt að
ekki væri gert ráð fyrir að sjúk-
lingar þyrftu að liggja á göngum
nema ef um stór slys væri að
ræða eða á stríðstímum.
Það er líka mikið um að vera í
íslenskum stjórnmálum þegar sí-
vaxandi hópur fólks hefur ekki
efni á að mennta sig vegna þess
að ríkisstjórnin hefur gert það
erfiðara fyrir efnaminna fólk að
sækja sér menntun. Það er mik-
ið um að vera þegar fimm þús-
und manns eru án atvinnu og
þeim Ijölgar sem eru atvinnu-
lausir í langan tíma. Og það er
pólitískt stórmál þegar þeim
fjölgar stöðugt sem leita þurfa á
náðir hjálparstofnana og góð-
gerðarfélaga vegna þess að þeir
eiga hvorki í sig né á. Það má vel
vera að einhver takmarkaður fjöl-
di fólks á íslandi hafi fengið af-
hent dagatal með yfirskriftinni
„góðæri“, en ég fullyrði að allur
almenningur býr bara við venju-
legt dagatal þar sem vinnudag-
arnir duga ekki til þess að láta
enda ná saman.
Þannig er bæði mikið og lítið
um að vera í stjórnmálunum. Það
fer einfaldlega eftir því hvaðan á
málið er horft. Alþýðubandalagið
og óháðir hafa lagt fram fjölmörg
mál á Alþingi á þessu ári sem öll
miða að því að bæta hag launa-
fólks. Okkar stefna er að jafna
gæðunum. Það er stefna sem í
eðli sínu er andstæða stefnu
helmingaskiptaflokkanna sem
hafa það efst á stefnuskránni að
raða gæðingum sínum á jöturnar.
Við horfum til þeirra sem bera
skertan hlut frá borði en í öllu
góðærishjalinu þykja það ef til
vill ekki merkileg pólitísk tíðindi
að til sé fólk, og það stór hópur,
sem varla hefur í sig og á. Kast-
ljósi fjölmiðlanna er ekki beint að
þeim, kannski vegna þess að þar
á bæ eru menn farnir að trúa
kveðskap forsætisráðherra eins
og þeim hluta þróunarkenningar-
innar þar segir að hinir sterku
komast af en hinir eru afgreiddir
sem nöldurseggir.
Næst síðasta ár aldarinnar
Það eru aðeins tvö ár eftir af
þessari öld. I upphafi nýs ársþús-
unds verða íslendingar að hug-
leiða hvaða grunn þeir ætla að
byggja fyrir samfélag komandi
kynslóða. Ný tækni í samskiptum
sem rutt hefur sér braut á und-
anförnum árum á eftir að gjör-
bylta menntakerfinu, atvinnulíf-
inu og menningu þjóða almennt.
Velferðarþjóðfélag framtíðarinn-
ar krefst þess að allir þegnar þess
hafi almenna og góða menntun.
Ríkisstjórnin er hins vegar að Ieg-
gja grunninn að þjóðfélagi þar
sem menntun er forréttindi þeir-
ra efnameiri. Slíkt þjóðfélag er
dæmt til að tapa í samkeppni
þjóðanna. Samkeppninni um al-
menna velferð og um fólkið sem
á að byggja upp þá velferð.
Eins og svo oft áður fékk ríkis-
stjórnin nýlega falleinkunn á
stefnu sína að utan. Sendinefnd
Islands á umhverfisráðstefnunni
í Kyoto var gerð út með það vega-
nesti að semja um sem flestar
undanþágur f^TÍr ísland þannig
að þjóðin gæti aukið á útblástur
mengandi efna út í andrúmsloft-
ið.
Atvinnustefna ríkisstjórnarinn-
ar er ekki grundvölluð á því að
auka fjölbreyttni í íslensku at-
vinnulífi og stuðningi við nýja-
brumið. Þvert á móti byggir hún
á því að fá til Islands mengandi
stóriðju með því m.a. að bjóða
raforku á algeru útsöluverði.
Þannig á álver í Hvalfirði að skila
Landsvirkjun 1,1 milljarði króna
á 20 árum, sem er töluvert lægri
upphæð en fyrirtækinu var á síð-
asta vetri gert með lögum að
greiða eigendum sínum út í arð
og auknu eiginfé á fjórum árum.
Það sér hver maður að það er
ekkert vit í svona atvinnustefnu.
Þetta er ekki stefna framtíðar-
innar. Þetta er stefna fortíðarinn-
ar. Enda mun útblástur meng-
andi efna frá þeirri stóriðju sem
þegar hefur verið ákveðið að byg-
gja í landinu fara langt yfir þau
mörk sem umhverfisráðstefnan í
Kyoto setur Islendingum ef þeir
staðfesta þá samninginn.
Krafa uiit samfylkingu
A næstu mánuðum mun reyna á
það hvort flokkar á vinstrivæng
íslenskra stjórnmála ná saman
um málefnasáttmála til fjögurra
ára. Aldrei í sögu íslenskrar
vinstrihreyfingar hefur viljinn til
samfylkingar verið eins mikill.
Unga fólkið og margir talsmenn
verkalýðshreyfingarinnar gera
mjög skýra lcröfu um að Alþýðu-
bandalagið, Alþýðuflokkurinn og
Kvennalistinn virki afl samstöð-
unnar til að koma á réttlátara
þjóðfélagi á Islandi. Við sem för-
um fyrir þessum flokkum getum
ekki hundsað þessa kröfu en við
getum heldur ekki horft framhjá
þeim baráttumálum sem okkur
hefur verið falið að koma áfram.
Sterk málefnastaða er því lykil-
orðið í tilraun flokkanna til að ná
saman.
Röskva hefur farið með völdin
í Súdentaráði allt frá því hún
varð til fyrir 10 árum. I heilan
áratug hefur Háskóli íslands út-
skrifað fólk sem er vant því að
vinstrimenn standi saman í bar-
áttunni gegn hægri öflunum.
Ég er sannfærð um að ef við í
Alþýðubandalaginu, Alþýðu-
flokknum og Kvennalistanum
tökum upp heiðarlegar viðræður
þar sem horft er til framtíðar í
stað fortíðar mun takast sam-
staða um samfylkingu gegn þeir-
ri vægðarlausu hægristjórn sem
nú situr að völdum á Alþingi.
Slíkt afl með stuðning verkalýðs-
hreyfingarinnar getur umbylt ís-
lensku þjóðfélagi og undið ofan
af þeim ójöfnuði sem ríkisstjórn
Sjálfstæðisflokks og Eramsóknar-
flokks hefur vísvitandi verið að
skapa.
Éandsfundur Alþýðubanda-
lagsins sem haldinn var í nóvem-
ber var einhuga í þessum málum.
Niðurstaða fundarins var að Al-
þýðubandalagið eigi að kanna
möguleika á samstarfi við annað
félagshyggjufólk og komast til
botns í málinu í byrjun sumars.
Næst síðasta ár aldarinnar mun
því leiða í Ijós hvort samstaða
næst um sameiginlega framtíðar-
sýn inn í nýtt árþúsund.
Ég sendi landsmönnum öllum
bestu jóla og nýársóskir með von
um að nýja árið færi okkur nær
raunverulegu góðæri öllum til
handa.