Dagur - 11.07.1998, Blaðsíða 14

30 - LAUGARDAGUR 11. JÚLÍ 1998

með glöðu geði og gerir slík hlaup að stórviðburði á sviði aimenningsíþrótta, “
segir Sigurður m.a. í grein sinni.
Óþekkti hlauparinn er
víða meðal okkar. Hann er
ekki ólíkur óþekkta her-
manninum sem borið hef-
ur hitann og þungann af
stríðsátökum mannkyns-
sögunnar án þess að krefj-
ast dýrðarljóma frægðar-
innar. Örlög þeirra eru þó
lítið eitt frábrugðin því
annar er lífs en hinn er lið-
inn. Um allan heim er það óþekkti
hlauparinn sem ber uppi almennings-
hlaup með glöðu geði og gerir slík hlaup
að stórviðburði á sviði almenningsíþrótta.
Þannig verður það einnig í Akureyrarm-
araþoni.
Það tekur á
Óþekkti hlauparinn hefur ákveðið að taka
ábyrgð á sjálfum sér og sinni heilsu. Hann
fer út hvernig sem viðrar og hleypur,
mæðist, svitnar, tárast og þreytist. Það
rignir á hann og snjóar og honum er jafn-
vel strítt. En aldagömul íslensk þrjóska
sem hann fékk í arf kemur honum til
hjálpar. Smám saman verður það eftir-
sóknarvert að fara út að hlaupa, það eyk-
ur þrek og þol, styrkir sjálfsmyndina og
veldur jafnvel hóflegri en löglegri vellíð-
unarvímu. Þátttaka í almenningshlaupum
verður síðan kærkomið tækifæri til að
meta árangurinn og bera sig saman við
aðra.
Gildi almenningshlaupa
Almenningshlaup eru sannkölluð heilsu-
hátíð. Þeir eru ófáir sem hafa byrjað sinn
hlaupaferil með því að skokka stystu vega-
lengdina sem boðið er upp á í öllum slík-
um hlaupum. Eða hafa verið áhorfendur
og þá ákveðið að næst skuli þeir vera með
líka. Það þarf kjark til að taka slíka
ákvörðun og standa við hana. Islenska
heilbrigðiskerfið er fullkomið og dýrt en
það er fyrst og fremst viðgerðarþjónusta.
Forvarnarstarf er ekki mjög áberandi þátt-
ur í þessu kerfi. En vart er hægt að hugsa
sér betri fjárfestingu en þá að efla al-
menningsfþróttir af öllu tagi til að draga
úr ótímabærum hrörnunarsjúkdómum
sem rekja má til hreyfingarleysis. Það er
sífellt mikilvægara að sem flestir taki
ábyrgð á sinni heilsu með því að stunda
hóflega hreyfingu og holla lífshætti. Það
er einfaldlega þjóðhagslega hagkvæmt.
Akurcyrarmaraþoit
Á Akureyri er umtalsverður fjöldi óþekktra
hlaupara og reyndar nokkrar hlaupa-
stjörnur líka. Það er mikilvægt fyrir alla að
gera þetta hlaup að glæsilegri heilsuhátíð
þar sem allir fá notið sín, ungir og gamlir,
karlar og konur, keppnisfólk og trimmarar.
Umgjörð hlaupsins hefur aldrei verið
glæsilegri og vonandi slær þátttakan öll
fyrri met. Gaman væri að sjá Islandsmet
sett á brautinni en meginmarkmiðið er að
sem flestir taki þátt og nýir bætist við sem
gera hlaup að lífsstíl. Það er ódýrasta,
hentugasta og fjölbreyttasta heilsubótin
sem völ er á. Að vera með er að sigra.
HEILSUMOLAR
Húökrahbaniein
Um 20% allra Bandarfkjamanna fær húð-
krabbamein einhvern tíma á lífsleiðinni.
Af þeim fær einn af hverjum 84 illkynja
krabbamein eða melanoma og er það um
átjánföld aukning frá 1930 að því er talið
er.
Þeir sem eru í meiri hættu en aðrir eru
t.d.:
• Fólk með Ijóst eða rautt hár og Ijós
augu.
• Fólk með hvíta eða mjög ljósa húð, sem
hefur tilhneigingu til að brenna eða
mynda freknur.
• Fólk með fjölskyldusögu um húð-
krabbamein. Hafi tveir eða fleiri fjöl-
skyldumeðlimir fengið melanoma, er
viðkomandi í 50% meiri hættu en aðrir.
• Fólk sem tekur lyf er dregur úr virkni
ónæmiskerfisins.
Þeir sem hafa fleiri en 5 fæðingarbletti
sem eru stærri en 5mm.
Sólböð
Mikil sól- og Ijósaböð eru yfirleitt ekki
ákjósanleg þar sem húðin þornar og
skorpnar. Þeir sem búa í löndum þar sem
mikil og sterk sól er, hafa oft mjög hrukk-
ótta andlitshúð og þurra. Það var skyn-
samlegt hjá forfeðrum okkar að forðast
sólina, þó ástæðan hafi ekki verið hræðsla
við hrukkur eða húðkrabbamein, en ein af
stærstu ástæðum aukinnar tíðni húð-
krabbameins er einimtt talin sólböð.
Æfingax og ristiHinn
í Harward hafa menn verið að rannsaka
áhrif líkamsræktar á ristilkrabbamein og
með því að athuga 50.000 karlmenn, hafa
þeir komist að því að þeir sem stunda
mikla líkamsrækt eru aðeins hálfdrætting-
ar á við þá sem stunda litla eða enga lík-
amsrækt í því að fá ristilkrabbamein. I
þessari rannsókn kom líka í ljós að menn
með grannar mjaðmir voru í minni hættu
en þeir sem höfðu breiðar mjaðmir.
Er ekki aHt 1 lagi?
Geðlæknar segja að einn af hverjum fjór-
um eigi við geðræn vandamál að etja.
Fylgstu með þremur vinum þínum og ef
það er allt í lagi með þá, þá ertu þessi
eini...
Það eru til á skrá yfir 900 efni sem sögð
eru kveikja kynlöngun fólks. Þó eru ein-
ungis fá þeirra sem staðist hafa tímans
tönn. Ef gerður væri listi yfir alla þá hluti
sem í gegnum tíðina hafa verið taldir
valda frygð myndi hann sjálfsagt fyrst og
fremst vera vitnisburður trúgimi manna
og örvæntingarfulla Ieit að hinum eina og
sanna ástarelixír.
I gegnum aldirnar hafa menn látið sér
detta í hug og innbyrt allskyns samsull í
vön um áhrif til örvunar kynhvatar sinn-
ar eða jafnvel í von um lækningu á getu-
eða áhugaleysi sínu og maka sinna í kynlífinu. Til dæmis
um það sem menn hafa neytt í þessu skyni mætti nefna
asnaeistu, innyfli úr fuglum, ferskt sæði, tíðablóð að
ótöldum getnaðarlimum hinna ýmsu dýra, svo sem úlfa,
broddgalta og moskusuxa. Einnig höfðu menn trú á vil-
likáli, lauk, ávöxtum og kryddi. '
KYIMLIF
Halldóra
Bjarnadóttir
skrifar
Að fornu og nýju
Grikkir og Rómveijar höfðu mikla trú á ýmiss konar ást-
ardrykkjum, sem þeir brugguðu. Sérstaklega þóttu drykk-
ir bruggaðir úr „satyrion" (það er efni unnið úr skógar-
brönugrasi) kraftmiklir. Talið er að slíkan drykk hafi
Herkúles drukkið forðum áður en hann tók til að afmeyja
50 dætur gestgjafa síns.
Þeir sem staðið hafa framarlega í erótískum Iistum eru
Arabar, Hindúar og Kínverjar og bera kynlífshandbækur
þeirra þess glögg merki, en þar er að finna námu upp-
skrifta á kynörvandi efnum.
A okkar tímum afneitar fólk oft þessum fornu fræðum
á forsendu þess að ekki séu vísindalegar sannanir fyrir því
að þau gerí gagn, en eitt er víst, að ástarlyf hafa miklu
frekar áhrif ef við trúum á mátt þeirra og höfum til þeir-
ra fordómalaust viðhorf. Þau eru ekki Iækningalyf og þarf
því annað tíl að lækna kynlíf í kröggum.
E-vítamín hefur stundum verið kallað frjósemisfjörefn-
ið vegna þess að skortur á því getur leitt af sér ófijósemi,
getuleysi og önnur kynlífsvandamál. Það er vitað að E-
vítamín skiptir mildu máli fyrir heilsu manna, en kynör-
vandi áhrif eru umdeild.
Krydd í kynlifið
Ymis krydd hafa verið talin góð, svo sem kúmen og kóri-
ander, sem notað hefur verið í ástarfæði allt frá tímum
Forn-Egypta. Einnig er chilípipar þekktur og talið að rétt
magn geti Iosað um meiri löngun en fólk á von á, en of
mikið geti Iíka kæft alla löngun.
Chilfsósa er oft notuð með ostrum sem eru sívinsælt
gamalt ástarlyf og einnig er chilísósa notuð í krem fyrir
karlmenn til að fá stinningu.
Það krydd sem talið er fjölhæfast af sterku kryddteg-
undunum er engifer og talið er að sé það borðað í krist-
allaformi eða sem súkkulaði sé það kynörvandi.
Sú matargerð sem samsett er aðallega úr kryddi eins og
chilí, engifer og hvítlauk er indversk matargerð og er því
ekki úr vegi ef upplifa á rómantíska og ekki síður erótíska
kvöldstund, að elda indverskan mat eða bregða sér á ind-
verskan veitingastað.
Heit böð með lyktsterkum olíum geta verið lostavekj-
andi. Gott er að hafa baðvatnið vel heitt, svo það stfgi upp
frá því gufa og þið getið andað að ykkur lyktsterkum guf-
um. Best er að láta renna fyrst f baðið og setja olíuna síð-
ast svo hún fljóti ofaná vatninu og Ioði þar af leiðandi við
húðina þegar þið standið upp. Dæmi um ilmolíur með
lostavekjandi áhrifum eru:
Svartur pipar, kardimommur, rósir, salvía, jasmín, app-
elsínublóm, sandelviður og ylang ylang.
Halldóra Bjamadóttir er hjúkrunarfræðingur og skrifar
um kynlíf fyrir Dag.