Dagur - 11.08.2000, Blaðsíða 13
12- FÖSTUDAGUR 11. ÁGÚST 2000
FÖSTUDAGUR 11. ÁGÚST 2000 - 13
FRÉTTASKÝRING
Kennarar í hæstum hæðum
SIGURDÓR
SIGURDÖRS-
SON
SKRIFAR
Sveitarfélögin geta
aldrei ráðið við neinar
launahækkanir í átt
að þessum kröíum,
segir Gísli Gíslason
bæjarstjóri á Akra-
nesi. Ari Skúlason seg-
ir kjarasamninga ASÍ
félaga lausa ef ein-
hverjir fari upp fyrir
þá. Verði þetta kröfur
kennara þá eru þær
ekki í neinum takti
við það sem samið hef-
ur verið um á hinuiii
aimenna launamark-
aði, segir Karl Bjöms-
son formaður launa-
nefndar sveitarfélag-
anna
Kjarasamningar framhaldsskóla-
kennara eru lausir 31. október
næstkomandi og grunnskóla-
kennara um áramót. Eins og kom
fram í Degi í gær segja fram-
haldsskólakennarar nauðsynlegt
að fá 35% Iaunaleiðréttingu áður
en eiginlegir kjarasamningar hefj-
ast. Þessi 35% launaleiðrétting er
til komin vegna þess hástökks í
launum sem viðmiðunarstéttir
kennara, sem eru í BHM, fengu
þegar nýja launakerfið, hinir svo
kölluðu vinnustaðasamningar,
voru teknir upp hjá ríkinu fyrir
tveimur árum.
Elna Katrín Jónsdóttir, varafor-
maður Kennarasambands Islands
segir að það sé alveg nauðsynlegt
fyrir kennara að fá þessa leiðrétt-
ingu áður en farið verður að ræða
hinar eiginlegu kaup- og kjara-
kröfur. Ríkið er viðsemjandi
framhaldsskólakennara og það
var rikið sem gerði hina ævintýra-
legu vinnustaðasamninga við op-
inbera starfsmenn, svo sem
hjúkrunarstéttirnar, íýrir tveimur
árum og því erfítt að sjá með
hvaða rökum það getur hafnað
leiðréttingakröfu kennara.
F.mi meiri hækkun
Það eru hins vegar sveitarfélögin
sem eru viðsemjendur grunn-
skólakennara. Þeirra samningar
eru lausir um áramótin. Guðrún
Ebba Olafsdóttir, formaður Fé-
lags grunnskólakennara, sagði í
samtalí við Dag að gerð hefði ver-
ið könnun.meðal grunnskóla-
kennara fyrr á þessu ári þar sem
spurt var hver byrjunarlaun þeir-
ra ættu að vera og hver þeir teldu
að meðallaun ættu að vera. Þegar
meðaltalið var tekið úr þessari
könnun kom í ljós að hyrjunar-
launin ættu að fara úr 1 10 í 180
þúsund krónur á mánuði, sem er
um 64% hækkun.
Kennarar eru þekktir fyrir allt
annað en að gefa eftir í kjarasamn-
ingum, eins ogverkföll þeirra hafa
Kjarabarátta kennara hefur verið mikið í umræðunni síðustu misseri, ekki síst þegar þeir sögðu upp störfum sínum í stórum stíl vítt og breitt um iandið. Margir
hafa haft áhyggjur af áhrifum þess á skólastarfið en nú hafa menn ekki síður áhyggur af áhrifum krafna þeirra á stöðugleikann í þjóðfélaginu.
sýnt á liðnum árum. I síðustu
kjarasamningum fengu kennarar
launahækkanir sem voru langt
umfram það sem samið var um á
hinum almenna launamarkaði.
Launþegasamtökin gerðu engar
athugasemdir við það þá vegna
þess að þau töldu að um sann-
girnismál væri að ræða, kennara-
laun hefðu dregist aftur úr.
Ari Skúlason, framkvæmda-
stjóri Alþýðusambands Islands
segir að það endurtaki sig ekki
nú. 1 kjarasamningunum frá í vor
sé ákvæði þess efnis að ef aðrar
starfsstéttir fái meiri hækkanir,
en þá var samið um, fái félagar í
Alþýðusambandinu sömu hækk-
un.
Ogmundur Jónasson, formaður
BSRB, segir í samtali við Dag að
opinberir starfsmenn séu alger-
lega óbundnir af Flóabandalags
samningunum. Það hafi engar
þær línur verið lagðar sem séu
bindandi fýrir Iaunafólk í land-
inu. Ef menn leyfi sér að tala á
einhverjum þjóðarsáttarnótum
verði þjóðin að koma að slíkum
samningum. Svo sé ekki nú, þvf
aðeins 10% vinnandi manna kom
að Flóabandalags samningunum í
vor.
Ekki 1 takt við annað
Karl Björnsson, bæjarstjóri Ar-
borgar, er formaður launanefndar
sveitarfélaganna. Hann benti
íýrst á það að kjaraviðræður við
kennara væru ekki hafnar og því
erfitt fýrir hann að segja nokkuð
til um þessar tölur.
„En það sjá allir menn að verði
þetta kröfur kennara þá eru þær
ekki í neinum takti við það sem
samið hefur verið um á hinum al-
menna launamarkaði og annað
það sem hefur verið að gerast í
þjóðfélaginu. Þessar kröfur, ef
þær verða settar fram, eru ekki í
takt við þróun annarra efnahags-
stærða í þjóðfélaginu. Það er aft-
ur á móti þekkt að stéttarfélög
setja f’ram sínar ítrustu kröfur í
byrjun samninga en samningar
enda oft á öðrum nótum,“ sagði
Karl Bjönrsson.
Hann sagðist ekld vilja segja
neitt til um út frá hvaða punkti
launanefnd sveitarfélaganna
muni ganga þegar til samninga
kemur, hvort það verða Flóa-
bandalags samningarnir eða eitt-
hvað annað.
Kj arasanmingar í uppnámi
„Eg hlýt að ganga út frá því að
stjórnvöld fylgi þeirri launastefnu
sem hefur verið mörkuð. Kennar-
ar fengu verulega umfram aðra í
síðustu kjarasamningum og um
það var sátt í það skipti. Þing
Verkamannasambandsins ályk-
taði þá í þá veru að kennarar ættu
Karl Björnsson, formaður launa-
nefndar sveitarfélaganna
rétt á þessu. Síðan hafa grunn-
skólakennarar beitt vafasömum
aðferðum til að bæta kjör sín enn
meira. Eg er nokkuð viss um það
að ef þessar kröfur kennara ganga
eftir þá losar það um aðra kjara-
samninga. Það eru ákvæði í
samningum ASI félaga sem segja
að þau eigi rétt á að fá sömu
hækkun enda er í samningunum
viðmiðunar ákvæði við aðra hópa
í þjóðfélaginu," sagði Ari Skúla-
son, framkvæmdastjóri ASl.
Ari Skúlason, framkvæmdastjóri
ASÍ
Hann segir að eftir kjarasamn-
ingana fýrir þremur árum hafi all-
ir þotið frant úr félögum innan
ASI og þá hafi ekkert ákvæði ver-
ið í samningum þeirra um að fá
það sama. Þess vegna var það
negit niður í samningunum í vor
að slíkt endurtæld sig ekki.
„Það er því deginum Ijósara að
ef einhverjir hópar fá launahækk-
anir sem eru úr öllu korti miðað
við okkar samninga þá yrðu okkar
samningar nær örugglega losað-
Már Guðmundsson, aðalhagfræð-
ingur Seðlabankans
ir,“ sagði Ari Skúlason.
Ná tæplega óbreyttar fram
Már Guðmundsson, aðalhag-
fræðingur Seðlabanka lslands,
sagði að hann hefði ekki kynnt
sér kröfur kennara til hlýtar en ef
þessar kröfur þeirra gengju eftir
hefði það einhver efnahagsleg
áhrif. Hins vegar hefðu slíkir
samningar umtalsverð áhrif ef
þeir yrðu til þess að losa um aðra
kjarasamninga í landinu.
Jónína Bjartmars, formaður Heimilis
og skóla
„Ef þessar kröfur verða settar
fram hef ég ekki mikla trú á að
þær nái fram að ganga óbreyttar.
En ef svo færi að laun kennara
hækki svona mikið og ef um það
yrði sátt yrðu áhrifin ekki umtals-
verð. Verði ekki sátt um slíka
hækkun og hún yrði til þess að
losa um alla aðra samninga getur
það haft mikil efnahagsleg áhrif.
En allt er þetta enn hulið inn i
framtíðinni og því hefur maður í
raun engin svör á reiðum höndum
Gísli Gislason, bæjarstjóri
á Akranesi
varðandi hugsanlegar afleiðingar,"
sagði Már Guðmundsson.
Ekki aftur kennaraverkfall
Jónfna Bjartmarz alþingismaður er
formaður samtakanna Heimili og
skóli. Þau samtök hafa mjög beitt
sér fyrir því að koma í veg fýrir að
kennaraverkföll skemmi fyrir
nemendum grunnskólanna. Hún
sagðist vissulega óttast að til verk-
falls geti komið þegar svona háar
kröfur eru settar fram.
„Allir eru sammála um að verk-
fall kennara er afleitt fyrir allt
skólahald. Það má því segja sem
svo að það gengur ekki eina ferð-
ina enn að kennarar leggi niður
vinnu á miðjum vetri. Hitt vil ég
taka fram að ég hef lengi verið
þeirrar skoðunar að kennarar séu
ekki of sælir af sínum launum. Ef
við ætlum að fá ungt og hæfileika
ríkt fólk í þessa stétt, í því magni
sem við þurfum á næstu árum,
verður eitthvað að gera og meðal
annars að leiðrétta launin og bæta
kjör kennara. Þetta er eindregin
afstaða mín og hefur alltaf verið,“
sagði Jónína Bjartmarz.
Hún segir að í síðustu kjara-
samningum hafi verkfall kennara
aðeins verið einn dagur. En þar
áður var verkf'all þeirra Iangt og
mjög erfitt fyrir nemendur og ekki
síður heimilin. Hún bendir á að í
um 90% tilfellum séu báðir for-
eldrar úti vinnandi og allir hljóti
að sjá hvaða afleiðingar kennara-
verkfall hefur fyrir heimilin.
„Kennaraverkfall er eitthvað
sem við viljum ekki sjá endurtek-
ið,“ sagði Jónína Bjartmarz.
Útilokað fyrir sveitarfélögin
Grunnskólakennarar semja nú við
sveitarfélögin í landinu. Þau hafa
barmað sér mjög vegna þess
kostnaðar sem á þeim hefur lent
vegna yfirtökunnar á grunnskólan-
um og hefur farið langt um fram
það sem gert var ráð fyrir. Þá hafa
lögin um einsetningu grunnskóla
verið og eru enn, sveitarfélögun-
um mjög dýr.
„Varðandi þetta vil ég fyrst
nefna það að rétt eftir síðustu
kjarasamninga við kennara fóru
allflest sveitarfélögin í að gera við
þá viðbótarsamninga, sem kost-
uðu þau talsvert mikla fjármuni.
Þeir sem hafa skoðað heildar-
rekstrarútgjöld sveitarfélaga sjá að
eftir að yfirtakan átti sér stað á
grunnskólanum hefur svo kallaður
rekstrarafgangur minnkað allveru-
lega. Nýlega sendi félagsmála-
ráðuneytið einum 20 sveitarfélög-
um erindi þar sem mönnum er
gert að huga betur að sínum rek-
stri og skuldastöðu. Ég held að
það sé því rniður nokkuð ljóst að
það geti tæplega farið saman að
menn standi annars vegar að gríð-
arlegri uppbyggingu í skólamálum
vegna einsetningar grunnskólans
og gefi svo út tugi prósenta í
launahækkanir. Það er gersamlega
óraunhæft. Sveitarfélögin geta
aldrei ráðið viö neinar launahækk-
anir í átt að þessum kröfum. Ef
það ætti að verða þyrfti að koma til
aðstoð frá ríkinu ef menn telja að
þetta sé sanngjörn og eðlileg
kröfugerð," segir Gísli Gíslason,
bæjarstjóri á Akranesi.
Gunnar Björnsson, sem fer fyrir
launanefnd ríkisins er f sumarfríi
og því náðist ekki í hann. Ekki
náðist í Geir H. Ilaarde fjármála-
ráðhcrra. Hann svaraði ekki skila-
boðunt þótt hann vissi hvert um-
ræðuefnið væri.
Langflestir ferðalangar koma inn til landsins í gegnum Leifsstöð, en það þýðir ekki að upplýsingakerfi Shengen
geti ekki verið á allt öðrum stað.
Upplýsingakerflð
hluti af stórri heild
Upplýsiiigakeríi
Shengen er hluti af
stórri alþjóðlegri
deild innan ríkislög-
reglustjóra emhættis-
ins. Gæti orðið erfitt
að kljúfa deildina og
ilytja upplýsingakerf-
ið út á land.
Eram kom í viðtali sem Dagur
birti í vikunni við Kristinn H.
Gunnarsson, formann stjórnar
Byggðastofnunar, að hann hefur
lagt til við dómsmálaráðherra að
kannað verði hvort upplýsinga-
kerfi Shengen, sem sett verður
upp þegar Shengen samkomu-
lagið tekur gildi, verði staðsett
úti á landi. Kristinn er þar að
höfða til þess að samþykkt hafi
verið að nýjar stofnanir verði
settar niður út á landsbyggðinni
sé það hægt.
En hversu umfangsmikla
starfsemi er hér um að ræða?
Samkvæmt heimildum Dags
er upplýsingarkerfi Shengen
mjög þýðingarmikil upplýsinga-
miðstöð með 1 5 til 20 manns í
vinnu á vöktum allan sólarhring-
inn og hluti af miklu stærri al-
þjóðlegri deild ríkislögreglu-
stjóra.
Akveðið hefur verið að ríkis-
lögreglustjóri sjái um hina svo
nefndu Sirene skrifstofu hér á
landi. Hún er tengiliður við
móðurstöð sem er staðsett í
Strassborg. Sirene skrifstofan er
þar með hluti af alþjóðadeild rík-
islögreglustjórans, sem sinnir
fleiri þáttum svo sem Interpol og
lögreglu og tollasambandi Norð-
urlanda. Shengen upplýsinga-
kerfið verður hluti af þessu
mikla alþjóðasamstarfi.
Frá ölltun lönduin
Þegar Shengen samkomulagið
kemur til framkvæmda verða
settir hér upp ákveðnir öryggis-
staðlar sem Evrópusambandið
setur og fara verður eftir hér á
landi. Það mun gera úttekt á því
hvort Islendingar uppfylli þá ör-
yggisstaðla sem um er að ræða.
A Sirena skrifstofunni verður
sólarhringsvakt sem tekur við
upplýsingum frá öllum Shengen
löndum.
Ef lögregluyfir\'öld eru að leita
að einhverjum ákveðnum per-
sónum verður að kanna hvort
viðkomandi hafi komið hingað
eða komið hér við á leið sinni til
Evrópu. Allar upplýsingar sem
afla verður að utan eða upplýs-
ingar sem koma þurfa héðan
munu fara í gegnum Shengen
upplýsingakerfið. Hér er að sjálf-
sögðu um tölvuvinnslu að ræða,
auk þess sem Sirene skrifstofan
verður tengiliður lögreglustöðva
út um allt land.
Innan alþjóðadeildar ríkislög-
reglustjóra, sem áður var Rann-
sóknarlögregla ríkisins, er mun
víðtækari starfsemi en bara þetta
upplýsingakerfi Shengen, en hið
nýja húsnæði ríkislögreglustjóra
er sérhannað með þessa starf-
semi í huga. Ef upplýsingakerlið
yrði flutt út á land yrðu til tvær
deildir. Onnur sæi um lnterpol
samskiptin og Iögreglu- og toíla-
sambandið en hin upplýsinga-
kerfi Shengen. Með slíkri skipt-
ingu þyrfti væntanlega að koma
upp tvöföldum tækjabúnaði. -
-S.DÓR
Miirna kært fyrir norðan
Nokkuð hefur borið á því í um-
ræðunni undanfarið að óvenju
mikið verði um kærur í ár vegna
álagningaseðlanna sem bárust
skattgreiðendum um síðustu
mánaðamót. Lausleg könnun
Dags bendir til að þetta eigi sér
litla stoð f veruleikanum. Enn er
þó fullsnemmt að spá fyrir um
þróunina, þar sem kærufrestur
rennur ekki út fyrr en um næstu
mánaðamót.
Helga Erlingsdóttir er lög-
fræðingur á Skattstofu Norður-
landsumdæmis eystra: „Það hef-
ur ekki verið meira um kærur nú
en venjulega heldur ósköp svip-
að. Rólegra ef eitthvað er,“ segir
Helga. Um 700-800 kærur hafa
að jafnaði borist skattstofunni á
Akureyri.
Guömundur Björnsson, að-
stoðarskattstjóri á skattstofu
Reykjanesumdæmis, segir ekki
tímabært að reyna að gera sér
grein fyrir ástandinu, enda sé
skráning á kærum aðeins að litlu
leyti hafin. Ekki náðist samband
við skattstjórann í Reykjavík í
gær, reyndar varð enginn lýrir
svörum þar í allan gærdag þótt
Dagur hringdi ítrekað í skipti-
borðið. Það bendir annað hvort
til þess að mikið sé um athuga-
semdir í höfuðborginni eða að
undirmannað sé á stofunni.
Helstu kæruatriðin varða að
jafnaði vaxtabætur, barnabætur
eða sein framtalsskil. Ekki er
búið að greina hvort einhver
„villufylgni" er milli þess hvort
menn skila á Netinu eða ekki en
mikil aukning varð í rafrænum
skilum í ár.
-BÞ