Dagur - 23.12.2000, Blaðsíða 5

LAUGARDAGUR 23. DESEMBER 2000 - 5
Da^wr
Uppreisn samviskunnar
Arnar Jónsson í hlutverki Kreóns konungs, sem hikar ekki við að dæma
Antigónu til dauða fyrir að óhlýðnast lagaboði hans. mynd: pjetur
Þjóöleik-
húsið frum-
sýnir á ann-
an jóladag
Antigónu
eftir
Sófókles í
leikgerð og
leikstjórn Kjartans
Ragnarssonar.
Það er Halldóra Björnsdóttir
sem leikur Antigónu og Arnar
jónsson sem leikur Kreón, hinn
óbilgjarna konung sem Antígóna
gerir uppreisn gegn. Þetta 2.500
ára gamla leikrit gerist á ófriðar-
tímum, og í uppfærslu Þjóðleik-
hússins minnir margt á þær
borgarastyrjaldir sem ríkt hafa á
ofanverðri tuttugustu öld.
„Þegar maður fær þennan
texta í hendurnar þá finnur
niaður strax hvað hann er nú-
tímalegur," segir Arnar Jónsson.
„Og það helgast bara af því að
manneskjan hefur nú ósköp lítið
breyst á þessum 2.500 árum.
Það hefur eiginlega ekkert gerst
innan í henni. Hún glímir enn
við sömu vandamálin. Að því
leyti er þetta verk nánast eins og
sprottið beint upp úr okkar sam-
tíma.“
„Þetta leikrit hefur verið túlk-
að á svo marga vegu í gegnum
aldirnar,“ segir Kjartan. „Það
hefur verið sett upp þannig að
Kreon sé maður réttlætisins en
Antigóna vandræðamanneskja
sem ógnar jafnvæginu í samfé-
laginu."
- Er það hannski algengara?,
„Nei, ekki á okkar öld að
minnsta kosti," segir Kjartan. „
Hitler og Stalín og Mússólíni
hafa oft verið nefndir samtímis
þegar Kreón berst í tal. En okk-
ur fannst hann reyndar vera
mildu manneskjulegri þegar við
fórum að skoða verkið og vinna
það. Kreón er kannski ein
dramatískasta persónan í verk-
inu vegna þess að hann breytist.
Antígóna kemur með alveg eit-
urvilja inn í leikritið og heldur
honum út í gegn. En Kreón aft-
ur á móti iðrast og það eru þessi
dramatísku hvörf sem gera leik-
ritið að harmleik."
Ríkislög og guðalög
„Þetta leikrit er angi af miklu
stærra verki í rauninni, því þessi
saga Antígónu og Kreóns byrjar
hjá Sófóklesi tveimur leikritum
fyrr,“ segir Arnar.
„Já, og jafnvel ennþá fyrr,“
bætir Kjartan við. „Því grísku
leikritin tengjast öll meira og
minna vegna þess að þau gerast
öll á goðsögulegum tíma. Per-
sónurnar eru svona hálfguðir,
mitt á milli guða og manna, og
tengjast allar á einn eða annan
hátt. Það er ein konungsfjöl-
skyldan sem tekur við af
annarri."
- Eru þeir ekki Itka að vísa í
sinn samtíma?
„Það vitum við ósköp Iítið
um,“ segir Kjartan, „en mann
grunar það. Antígóna er til
dæmis álitin vera skrifuð árið
441 fyrir Krist, og þá hefur sam-
félagið í Aþenu breyst úr því að
hafa verið höfðingjavald í það að
vera algjört lýðræði. Kreón kon-
ungur í Þebu er hins vegar full-
trúi laga og reglna. Þar eru það
lögin sem hafa tekið við, en
Antígóna er fulltrúi gamalla
gilda þar sem hið guðlega vegur
þyngst. Hann talar um lög rfkis-
ins, hún talar um guðalög.
Þarna eru kannski átök þeirra
tíma í verkinu."
Rödd samviskunnar
- Þessi vísun í guðalög er kannski
það sem passar hvað verst við nú-
tímann?
„En samt eru kannski einhver
siðalög sem okkur finnast vera
ofar mannasetningum," segir
Arnar.
„Já, samviska okkar er gjarnan
ofar lögum ríkisins," segir Kjart-
an. „Við sjáum þessa þörf
Antigónu þannig að það sé sam-
viskan sem segir henni að ganga
þessa Ieið."
„Okkur finnast til dæmis ekki
allar lagasetningar af hinu
góða,“ bætir Arnar við, „og svo
höfum við Guðinn, öðru nafni
Hæstarétt, til þess að skera úr.
Stundum finnst okkur hann
skjóta mjög skökku við í sínum
úrskurðum. En svo voru þessar
gleðifréttir í Morgunblaðinu, að
öryrkjarnir hafi unnið sitt stríð.
Þar var eitthvað sem kom við
samvisku þjóðarinnar. Þetta er
kannski pínulítið af sama toga,
þannig að það þarf aldrei að
seilast mjög langt, verkið er alls
staðar mjög nálægt okkur."
Lífið í frumskóginum
Þeir féiagar Shere Khan og Tabaskví, tígrisdýrið ógurlega
og sjakalinn undirföruii. mynd: pjetur
Borgarleikhúsið frum-
sýnir á annan í jólum
Móglí eftir sögum
Rudyards Kiplings um
drenginn Móglí sem
villtist inn í frumskóginn
og ólst þar upp á meðal
„hinna frjálsu úlfa“.
Leikstjóri er Bergur Þór
Ingólfsson en það er
Friðrik Friðriksson sem
leikur Móglí.
Islenskir krakkar þekkja söguna
af Móglí sennilega fyrst og
fremst úr Disneymyndinni Skóg-
arlíf, en hún er um margt frá-
brugðin leikgerð llluga.
BÍaðamaður Dags ræddi við
tvo af leikurunum, þá Gunnar
Hanson og Jóhann G.Jóhanns-
son. Gunnar leikur tígrisdýrið
Shere Khan en Jóhann er í hlut-
verki sjákalans Tabáskví, en sú
persóna er ekki í Disneymynd-
inni.
„Tabaskví ægileg afæta," segir
Gunnar.
„Hann er handbendi tígris-
dýrsins," bætir Jóhann við.
„Já, hann er þessi týpíski
hjálparkokkur vonda karlsins,"
segir Gunnar. „Shere Kahn er sá
sterki sem enginn í rauninni al-
mcnnilega þorir í.“
„Og Tabaskví er heilinn á bak
við, plottarinn," segir Jóhann.
„Já, en hann er heigull," segir
Gunnar. „Hann skýlir sér á bak
við vöðvana. En svo á hann það
oft til að tala af sér. Fara aðeins
yfir strikið og móðga Shere
Kahn. Það er skemmtilegt sam-
band þeirra á milli."
„Það er alltaf svo skemmtilegt
að gera vondu karlana dálítið
fyndna, hálfgerða kjána," segir
Jóhann.
Grípandi tónlist
Leikgerð Illuga Jökulssonar er
unnin beint upp úr sögu
Kiplings.
„En þetta eru bara tveir fyrstu
kaflarnir úr bókinni sem leikritið
er unnið upp úr,“ segir Jóhann.
„Og þannig er Disneymyndin
líka, bara tveir fyrstu kaflarnir. 1
fyrsta kaflanum eru átök Móglís
og tígrisdýrsins, og svo lendir
Móglí í öpunum í næsta kafla
bókarinnar."
„Þetta er reyndar mjög svipuð
leikgerð og Leiklistarskólinn
setti upp fyrir tveimur eða þrem-
ur árum," segir Gunnar.
„Það var líka leikgerð llluga,“
bætir Jóhann við. „Hann er hú-
inn að laga hana aðeins til og
breyta henni svolítið. Það var
þriðji bekkur leiklistarskólans
sem setti hana upp þá. Og ein af
þeim leikurum er með okkur
núna. Það cr Jóhanna Vigdfs
Arnardóttir sem leikur
kyrkislönguna Kaa.“
„Svo var ný tónlist samin fyrir
verkið," segir Gunnar. „Hún er
eftir Óskar Einarsson, og er
mjög skemmtileg og grípandi,
lylgir anda verksins."
Öfugt við teiknimyndina er
kyrkislangan Kaa ekki sífellt að
reyna að seðja hungur sitt með
mannsbarninu Móglí, heldur
kemur hún Móglí þvert á móti
til liðs á örlagastund og bjargar
honum úr klóm apahyskisins.
„Aparnir eru ansi hreint
stjórnlaus hópur, sem er bæði
mjög fyndinn en getur Iíka veriö
dálítið hættulegur," segir Jó-
hann. „Svona stjórnlaus massi."
Gaman á æfingum
Leikararnir í sýningunni eru
raunar llestir af yngri kynslóð-
inni.
„Það eru tveir ellismellir,"
segja þeir Jóhann og Gunnar.
„Aðrir eru svona á þrítugsaldri."
Með ellismellunum eiga þeir
við Theodór Júlíusson sem leik-
ur björninn Balú og Ellert A.
Ingimundarson sem leikur hlé-
barðann Baghíra. Þeir tveir taka
Móglí upp á arma sína, tryggja
honum \ást í úlfahópnum og
verja hann þegar úlfarnir snúast
gegn honum.
Þeir Gunnar og Jóhann eru
sammála um að það hafi verið
mjög gaman að æfa þetta leikrit.
„Afstaða leikstjórans hefur
verið mjög skemmtileg," segir
Jóhann. „Af því að við erum að
fara að sýna börnum, þá skiptir
svo miklu máli að kátína okkar
smiti út frá sér, að það sé gaman
hjá okkur. Framan af lékum við
okkur j' alls kyns boltaleikjum
bara til að komast í rétt form
fyrir hverja æfingu. Það var ein-
hvern veginn álltaf útgangs-
punkturinn að ef við hefðum
gaman af því sem við höfum ver-
ið að gera, þá væru miklu meiri
líkur á því að.við gætum smitað
einhverri alvöru ánægju til
á ho rfe ndanna. “ -GB