Dagur - 03.02.2001, Blaðsíða 14

74
LAUGARDAGUR 3. FEBRÚAR 2001
TEk^tnr
Nýr sjúkdómur
herjar á unglinga
Glerungseyðing er alvarlegur sjúkdómur vegna mikils sársauka sem hann veldur, meðal annars þegar tennurnar komast í
snertingu við kalda og heita drykki.
Glerungseyðing er nýr
sjúkdómur hjá íslensk-
um unglingum, sem
hefur þróast með lífs-
stílnum að vera sísúp-
andi á gosdrykkjum og
súrum drykkjum.
I átján ár hefur Tannverndarráð
lagt áherslu á það við landann
að hirða tennur sínar vel með
því að halda sérstakan tann-
verndardag í febrúarmánuði á
ári hverju. Það er heldur ekki að
ástæðulausu, því eins og fram
kemur í tilkynningu frá Tann-
vemdarráði, sýna nýlegar rann-
sóknir að fimmti hver unglingur
á Islandi sé með glerungseyð-
ingu á byrjunarstigi og er aðal-
orsökin talin vera ávaxta- og
gosdrykkjaþamb alla daga.
Þema tannverndardagsins í ár
er: Glerungseyðing á yfirborði
tanna.
Vemdum
tennur barnanna
„Til þess ná á góðum árangri í
forvörnum gegn tannskemmd-
um Jandsmanna er mikilvægt að
sem flestir leggi hönd á plóg,“
segir ennfremur í fyrrnefndri til-
kynningu. A heimasíðu Tann-
verndarráðs erað finna fræðslu-
efni fyrir foreldra og aðstand-
endur, sem hvetja þá til að byrja
snemma að huga að og leggja
stund á tannvernd barna sinna.
Fyrsta heimsókn til tann-
læknis ætti að vera þegar barnið
er orðið níu mánaða gamalt, þó
ekki sé nema til að fá holl ráð og
leiðbeiningar. Síðan þegar jaxlar
koma fram er rétt að skorufylla
þá sem fyrst - það borgar sig,
einnig peningalega. Reiknið
ekki með því að bömin ykkar
séu fullfær um að hreinsa tenn-
ur sínar hjálparlaust, minnsta
kosti til 10 ára aldurs.
Vitað er að væri meiri flúor í
umhverfi okkar svo sem í
drykkjarvatninu hefðu tann-
skemmdir ekki náð þeim hæð-
um hér á landi sem raun ber
vitni. Ef æskilegt magn flúors
er í nánasta umhverfi tann-
anna þarf mun hærra sýrustig
en ella til þess að valda
skemmdum á þeim. Flúor í
hæfilegu magni veitir tönnum
vernd án þess að skaða al-
menna heilsu. Flúor í hvaða
formi sem er kemur ekki eitt
og sér í veg fyrir tannskemmd-
ir. Skynsemi í mataræði og
samviskusamleg munnhirða
þurfa einnig að fylgja.
Forvamir:
nokkur heiiræði
Borðið sykursnauðan og holl-
an mat á matmálstímum og
forðist sæt millimál. Látið
ávexti og grænmeti koma þar f
stað.
Takmarkið sælgætisát við
eitt skipti í viku hið mesta.
Best væri þó að vera alveg án
þess. Munið að tannskemm-
andi fæða er einnig fitandi.
Burstiö tennur af kostgæfni
kvölds og morgna. Hvert barn
þarf að eiga sér sinn eigin
barnabursta og hann þarf að
endurnýja á þriggja til fjögra
mánaða fresti.
Farið með börn a.m.k. tvis-
var á ári til tannlæknis til eft-
irlits með munnhirðu og
tönnum. Sum börn kunna að
þarfnast tíðari heimsókna.
Notið flúortannkrem við
tannburstun en þó ekki meira
hverju sinni en sem nemur
innihaldi lítillar baunar.
Einnig mætti miða magnið
við nögl litla fingurs barnsins.
Glerungseyðing
veldur sársauka
Fyrrnefndar rannsóknir sem
gerðar voru á fimmtán ára ung-
lingum og sýna glerungseyðingu
á byrjunarstigi, er sláandi stað-
reynd sem ekki er hægt að líta
framhjá. Eina meðferðin við
glerungseyðingu eru nauðsyn-
legar viðgerðir og kostnaðar-
samar endurbætur á tönnum.
Auk þess er glerungseyðing al-
varlegur sjúkdómur vegna mik-
ils sársauka sem hann veldur,
meðal annars þegar tennurnar
komast í snertingu við kalda og
heita drykki. Það er því full
ástæða fyrir foreldra barna og
unglinga, sem og unglingana
sjálfa að huga alvarlega að
neyslumynstrinu. Vatn svalar
þorsta mun betur en gos eða
djús, auk þess sem það er ekki
fitandi. -W
Heilsumolar í
Drykkir fita frekar
Þrátt fyrir víðtækar viðvaranir við „föld-
um“ hitaeiningum í gosdrykkjum lítur út
fyrir að orkumiklir drykkir hafi aldrei ver-
ið vinsælli. Staðfest var í rannsókn sem
gerð var við Purdue háskólann í Banda-
ríkjunum og birt var í ritinu lnternational
Journal of Obesty, að mun auðveldara er
að drekka of margar hitaeiningar en að
borða þær. I rannsókninni var 15 mönn-
um gefið sælgæti (Jelly Beans) eða gos-
drykki sem innihéldu jafnmargar hitaein-
ingar í fjórar vikur. Þeir sem fengu sæl-
gætið hneigðust til að bæta fyrir sælgæt-
isátið á ýmsan hátt en þeir sem fengu
gosdrykkina fannst eins og þeir hefðu
ekki borðað neitt aukalega og þeir þyngd-
ust.(Newsday)
Fáðu góðan svefn
Svefnleysi dregur úr andlegri og líkam-
legri orku. Því ættu allir að gæta þess að
sofa reglulega til þess að ná að hvílast
eins og þörf er á. Reyna að forðast allt
sem truflar svefninn, eins og að drekka
kaffi á kvöldin eða borða mat sem inni-
heldur koffein. Forðist að hafa áhyggjur
íý'rir háttatímann eóa horfa á sjónvarp
langt fram eftir kvöldi. Reynið að koma
ykkur upp föstum venjum með því að fara
að sofa á svipuðum tíma. Einnig er mælt
með því að kveikja mikið af ljósum á
morgnana þegar maður vaknar. Þá fær
heilinn skilaboð um að það sé kominn
morgunn. Eftir nægan og góðan svefn
líður ykkur betur, þið verðið sterkari, haf-
ið meira úthald og verðið glaðari í
lund.(Los Angeles Times)
Nýju einkamálin
KYNLIF
skrifar
Barlómur ein-
hleypra er með
öllu ástæðulaus
síðan hinn ágæti
vefur einkamal.is
var opnaður á
síðasta ári. Sá
misskilningur að
það séu bara
sinnisveikir
pervertar sem
____________ kynnast gegnum
netið hefur nú
endanlega verið hrakinn. A
einkamálavefnum eru tæplega
10.000 notendur skráðir, meðal-
aldurinn er 27 ár og að sjálfsögðu
eru karlmenn þar í miklum
mcirihluta, eða um 75% not-
enda. Konur virðast eitthvað
feimnar við að nota þennan mið-
il til kynna en þær sömu fara
jafnvel heim af balli með bláó-
kunnugum án þess að blikna eða
líta um öxl.
Þegar siglt er um vefinn detta
við og við inn gagnslausar en
jafnframt bráðskemmtilegar upp-
lýsingar um ýmsa tölfræði sem
tengist notendum. Það eru t.d.
122 rauðhærðar konur skráðar á
einkamal.is, meira en hálf millj-
ón skilaboða hefur flogið milli
notenda og vinsælasta auglýsing-
in hefur verið skoðuð 11.207
sinnum!
Leiðbeiningar
Nú skal ég vera voðalega al-
mennileg og útskýra fyrir lesend-
um hvernig hlutirnir ganga fyrir
sig á einkamal.is. Fyrst fer maður
í forvitnisheimsókn og les nokkr-
ar auglýsingar að gamni. Fólk
semsagt auglýsir undir dulnefrii
og ræður sjálft hversu miklar
upplýsingar það gefur upp. Dul-
nefnin eru það fyrsta sem sést
svo að það skiptir dálitlu máli
hvernig það cr valið. Eg mundí
t.d. ekki fyrir mitt litla líf háfa
samband við menn með dulnefni
eins og gamligraði, égvilríða eða
giftur69. Nöfn eins og tylerdur-
den, góðistrákur og dccius eru
líklegri til að fanga athygli mína.
Þetta er nú bara mín skoðun og
að sjálfsögðu ber ég fulla virð-
ingu fyrir konurn, sem mundu
falla fyrir gamlagraði og félögum.
EI forvitnis heimsóknin Ieiðir
eitthvað áhugavert í ljós er næsta
skref að skrá sig á vefinn. Skrán-
ingin er að sjálfsögðu að kostnað-
arlausu og algjörlega undir dul-
nefni, sem skyldi valið af kost-
gæfni. Skemmtilegast er að lesa
auglýsingar sem hafa verið skrif-
aðar af hugarins frjósemi og það
er óhætt að segja að all nokkrir
andríkir menn hafa Iátið gammin
geysa í þeirn. Aðrar eru aðeins
minna spennandi, eins og til
dænjis. þcssi: „Giftur maður ósk-
ar eftir að kynnast stúlkum á
aldrinum 18 til 18 og hálfs með
kyrilíf í huga, öllum svarað." Eða
þessi hér: „20 ára strág vil kinast
stelpum sem láda rfða í ras. Eg er
mjög gráður.”
Skilaboðin
Eftir að skráningin er runnin í
gegn um leiðslurnar geta svo ,
sambönd byrjað að þróast. Fyrir Otengdaf?
konur dugar líklega að sitja róleg-
ar í 1-2 mínútur og ættu þá að
vera komin í kring um
40 bréf í skilaboða-
hólfið og hægt að
byrja að flokka sauð-
ina frá höfrunum. Það
er mjög sérstakt að öli
samskipti fari fram á
ritmáli, þá er útlit hins
aðilans ekki truflandi
þáttur (hvort sem það
er óvériju gott eða
slæmt) og hægt er að
fá hugmynd um hvort
massinn milli eyrna
hans er í virku eða ____
óvirku ástandi. Þetta
finnst a.m.k. sumum mikilvægt.
Ef óvenju illa stafsett bréf koma í
hólfið er góð kurteisisregla að
inna viðkomandi eftir því hvort
hann sé Ies-/skrifblindur áður en
honum er kastað út af sakra-
mentinu. Það er til hellingur af
sætum, lesblindum mönnum,
stelpur. Sjáiði bara Bubba!
Það er til hellingur af sætum, lesblindum mönnum,
stelpur. Sjáiði bara Bubba!
nokkra aðra staði til að hitta
menn: World Class í Austur-
stræti (þar sem 75% notcnda
virðast vcra karlkyns, rétt eins og
á einkamal.is), hinn sívinsæla
stefnumótastað Nóatún og að
sjálfsögðu sundlaugarnar um
helgar, þar sem helgarpabbarnir
svamla um með afkvæmunum.
Fyrir þær sem ekki eru enn bún-
ar að fá sér tölvu má benda á
Raguheiður Eiríksdóttir
er hjúkrunarfræðingur
og kynlífsrdðgjafi ú persona.is