Dagblaðið Vísir - DV - 14.12.1981, Blaðsíða 14

14
DAGBLAÐIÐ & VÍSIR. MÁNUDAGUR 14. DESEMBER 1981.
MMBIAÐIÐ&WKWEM
fjjálst, áháð dagblað
Útgáfufélag: Frjól* fjöimiðlun hf.
Stjórnarformaöur og útgófustjóri: Sveinn R. Eyjólfsson.
Framkvœmdastjóri og útgáfustjóri: Hörður Einarsson.
Ritstjórar: Jónas Kristjánsson og Ellert B. Schram.
Aðstoðarritstjóri: Haukur Halgason.
FrAttastjóri: Sæmundur Quövinsson.
Helgarblaö: Magdalena Schram
Auglýsingastjórar: Páll Stefánsson og IngóKur P. Steinsson.
Ritstjóm: Siðumúla 12-14. Auglýsingar: Siðumúla 8. Afgreiösla, áskrtftir, smáauglýsingar, skrHstofa:
Þverholti 11. Skni 27022.
Sími ritstjómar 86611.
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HHmir hf., Siðumúla 12.
Prentun: Árvakur hf., Skeífunni 10.
Áskriftarverð á mánuöi 100 kr. Verð f lausasölu 7 kr. Holgarblað 10 kr.
Kveðja til Pólverja
íslendingar senda Pólverjum innilegustu samúðar-
kveðjur í síðustu þrengingum þeirra. Við sendum þeim
óskir um, að leiðtogar þeirra verði látnir lausir, — að
linni ofbeldi kommúnistaflokksins að baki hersins, —
að friður ríki að nýju.
Kommúnistaflokkurinn pólski gafst upp á lands-
stjórninni í gær og fékk herinn til að taka völdin í land-
inu. Flestir helztu leiðtogar verkalýðsins voru hand-
teknir. Birtir voru tugir tilskipana í skjóli herlaga.
Herinn í Póllandi er ekki eins mikið fyrirlitinn og
flokkurinn. Það á sínar sögulegu forsendur, auk þess
sem herinn hefur að mestu leytiverið laus við hina
gegndarlausu spillingu, sem einkennt hefur flokkinn
um margra ára skeið.
Sú var skýringin, er hershöfðinginn Jaruzelski var
fenginn til að taka við stjórnartaumunum í landinu. Og
sú er enn skýringin nú, þegar hann stjórnar með til-
skipunum í nafni hersins, en flokkurinn feiur sig að
tjaldabaki.
í morgun var of snemmt að átta sig á viðbrögðum
Pólverja. Nokkrir verkalýðsleiðtogar í Gdansk höfðu
komizt hjá handtöku. Þeir höfðu hvatt þjóðina til að
leggja niður vinnu, unz hinir handteknu hefðu verið
látnir lausir og herlögum aflétt.
Stjórnvöld hleyptu í útvarp áskorun Glemp erki-
biskups til fólks um að sýna stillingu og grípa ekki til
ofbeldis, þótt traðkað hefði verið á mannréttindum,
saklausir menn verið handteknir og mannfyrirlitning
verið sýnd.
Kaþólska kirkjan hefur mikil áhrif í landinu og yfir-
maður hennar, Glemp erkibiskup, hefur reynt að miðla
málum milli stjórnvalda og verkalýðshreyfíngar. Sú
viðleitni virðist hafa beðið skipbrot í herlögum gær-
dagsins.
,,Ég mun biðja ykkur, þótt ég verði að biðja á
hnjánum: Hefjið ekki styrjöld milli Pólverja. Fórnið
ekki lífi ykkar, bræður og verkamenn, því að verð
hvers mannslífs verður lágt,” sagði Glemp erkibiskup í
gær.
í upphafi aðgerðanna reyndi 20 manna herlagastjórn
Jaruzelskis að fá Lech Walesa verkalýðsforingja til að
hvetja verkamenn til að láta af verkfallshugmyndum,
en hann fékkst ekki til þess. Enginn bilbugur er á
öðrum leiðtogum.
Líklegt virðist, að meirihluti þjóðarinnar muni
fylgja áskorunum um verkfall og jafnframt fylgja
áskorunum um að sýna hvergi valdbeitingu. Það mun
því reynast kommúnistaflokknum erfitt að láta Jaru-
zelski berja þjóðina til hlýðni.
Deila hinna frjálsu verkalýðssamtaka við komm-
únistaflokkinn og ríkisstjórnina hefur nú staðið í tæp-
lega hálft annað ár. Oft hefur verið ófriðlegt á þessu
tímabili, en það er fyrst nú, að ráðamenn flokksins
hafa misst stjórn á sér.
Herlögin og fangelsanirnar eru sögð miða að því að
hindra borgarastyrjöld og sovézka hernaðaríhlutun.
Hið síðara kann rétt að vera, því að skuggi Kremlverja
hefur hvílt eins og mara á Póllandi frá valdatöku
kommúnista.
í dag sendum við kveðjur stoltri þjóð, sem bíður
þögul í skauti þess, sem verða vill. Hún mun líklega
ekki sýna hernum mótþróa, en hún mun líklega ekki
heldur vinna fyrir hann eða flokkinn að baki hans, —
ekki hlýða, en ekki heldur beita valdi.
Héðan úr fjarlægu öryggi íslands berast hinum
hrjáðu Pólverjum kannski gagnslausar, en alténd
heitar og innilegar kveðjur með óskum um, að mál
þeirra muni snúast til betri vegar, þrátt fyrir ofbeldi
hers og flokks. Jónas Kristjánsson
GULL
SEÐLA-
BANKANS
í gömlum róman um Reykjavik
hefur söguhetjan uppi áætlanir um
að grafa göng undir Austurstræti og
ræna þannig öllu gulli Þjóðbankans.
í ævintýrinu er þessi ráðagerð fram-
kvæmd og gullið haft á brott.
Gull Seðlabankans
Þessi gamla hugmynd úr sögu
Ólafs Friðrikssonar „Alt í lagi i
Reykjavik” kemur í hugann, þegar
umræða fer fram um, hvort ekki
megi leysa hluta af efnahagsvandan-
um með því að sækja fé í Seðlabank-
ann. Það eru margar stéttir, ef ekki
allar, sem vilja hærra kaup og bætt
lífskiör. Flestum er ljóst, að ný auð-
ævi verður að sækja til einhvers og
þá verða sjóðir Seðlabankans fyrir
valinu. En er þangað gull að sækja,
þótt þarna sé geymdur gullforði
þjóðarinnar?
Aukin verðbólga
Reynt hefur verið að telja niður
verðbólguna á árinu I98l og hefur
tekizt að nokkru. Þeir eru margir sem
telja árangurinn mjög takmarkaðan.
Þróunin er nokkuð í átt við söguna
um risann, sem hafði mörg höfuð.
Þegar eitt var höggvið af, uxu tvö
strax í staðinn.
Eins er með niðurtalninguna. Eitt
hægir á sér, en þá hækkar annað með
tvöföldum hraða.
Verð íbúðarhúsnæðis
Á árinu I98l hefur verð íbúðarhús-
næðis hækkað meira en opinber
verðbólga, sem er sögð 40%. Fullyrt
er, að verð íbúða hafi hækkað helrn-
ingi meira eða um 80% i sumum til-
fellum.
Ef þarna er haldið áfram sögunni
um gullið i Seðlabankanum, sem að
Lúðvík Gizurarson
framan var minnzt á, þá mætti ætla,
að grafin hefðu verið göngu undir
Austurstræti og bankinn rændur.
Öllu gullinu hefði svo verið varið til
að kaupa íbúðir og verð þeirra á þann
hátt sprengt upp úr öllu valdi langt
umfram aðrar verðhækkanir.
Offramboð lána
Verðlag á íbúðum ræðst af fram-
boði og eftirspurn. Þarna er frjáls
markaður. Verð á flestum öðrum
hlutum er ákveðið með opinberu
valdboði, sem aftur hefur önnur lög-
mál en frjáls verðmyndun.
Oft er bent á dæmi þess, að verðlag
ibúða hefur tekið kipp upp á við, ef
framboð á lánsfé hefur aukizt mjög
snögglega, en þar er raunar um gull
Seðlabankans að ræða, sem sett ér i
umferð í formi aukinnar seðlaprent-
unar. Aukið lánsfé var t.d. látið af
hendi vegna gossins í Vestmannaeyj-
um og þá hækkaði íbúðaverð skyndi-
lega. Það má setja fram ýmsar túlk-
anir á því, af hverju íbúðir hafa
hækkað svo mjög í verði í ár. Raun-
hæfasta skýringin á þessum ótrúlegu
verðhækkunum er offramboð láns-
fjár. Þar er átt við bankakerfið í heild
og svo alla þá mörgu lífeyrissjóði,
sem lána til íbúðakaupa. Þessi lán
hafa bersýnilega verið miklu meiri
1981 en æskilegt var, og hafa þau
sprengt upp allt íbúðaverð. Þannig
hafa þau kynt eld verðbólgu án nokk-
urrar skynsamlegrar ástæðu.
Verðmæti og peningar
Dæmið um hækkun íbúða í ár er
skólabókardæmi, þar sem meira
framboð er á peningum en þeim verð-
mætum, sem á móti eiga að koma, e'n
þau eru i þessu tilfelli íbúðir. Þótt
ausið sé útlánum til ibúðakaupa,
fjölgar lítið þeim íbúðum, sem til
sölu eru. Aftur á móti hækkar verð
þeirra til samræntis við aukið fram-
boð peninganna.
Niðurstaða
í grein þessari var í byrjun til gam-
ans sagt frá skáldsögunni um ránið á
gullinu í Þjóðbankanum. Ef gullinu
er ausið út með offramboði lána og
seðlaprentun, kemur ekkert annað í
staðinn en aukin verðbólga. Lífskjör-
in batna ekki.
Offramboð lána til húsakaupa árið
1981 bætti ekki um í húsnæðismál-
um. Verðlag var spennt upp og vand-
inn varð meiri.
Ef þetta fé hafði verið tekið frá
kaupum eldri íbúða og varið til auk-
inna nýbygginga, gegndi öðru máli.
Þá hefði verið um ný verðmæti að
ræða, en þau ein geta bætt lífskjörin.
Það átti að byggja meira af íbúðum,
en lána minna til kaupa á eldri ibúð-
um, en opinbera forystu í þessu efni
vantaði.
Næstu vikur kemur efnahagsvand-
inn til umræðu eins og venjulega um
áramót.
Þá verður eflaust haldið áfram um-
ræðu um gull Seðlabankans. Þá ætt-
um við að muna, að gull íslendinga
finnst aldrei í Seðlabankanum.
Okkar gull er þorskurinn á fiski-
miðunum, orka fallvatnanna og sér-
hver ný framleiðsla verðmæta.
Með það að leiðarljósi er hægt að
bæta Iífskjörin.
Með því að ausa út gulli Seðla-
bankans framleiðum við ekki endi-
lega aukin verðmæti, en við getum
framleitt aukna verðbólgu, eins og
við höfum raunar gert síðustu ár.
Lúðvik Gizurarson
hæstaréttarlögmaður.
^ „Þessi gamla hugmynd úr sögu Ólafs
Friörikssonar kemur upp í hugann, þegar
umræöa fer fram um, hvort ekki megi leysa
hluta af efnahagsvandanum með því að sækja
fé i Seðlabankann,” segir Lúðvík Gizurarson í
grein sinni og segir að „gull íslendinga finnist
aldrei í Seðlabankanum