Dagblaðið Vísir - DV - 08.12.1982, Síða 24

Dagblaðið Vísir - DV - 08.12.1982, Síða 24
DV. MIÐVIKUDAGUR 8. DESEMBER1982. 28 í safnadarheimili Búsladakirkju finimludaginn 9. des. kl. 20.30. Geslur fundarins: Sr. Árni Pálsson. Kaffi og med því — högglauppbod og gmislegt fleira lil skemmlunar. BODDÍVARAHLUTIR FRAMBRETTI HÚDD Audi, BMW, Datsun, Citroén, Citroén, Datsun. Fíat, Ford Fíat, Ford, Honda, Talbot Simca, Mazda, Talbot Simca. VW Golf. Toyota, VW Golf , VWJetta. E. ÓSKARSSON Skeifunni 5 - simi 33510 og 34504 Rvk. FREEPORT- KLÚBBURINN Jólafundur 9 ÓDÝRAR * BÓKAHILLUR fáanlegar úr eik og teak ogfuru Stærð: Hæð 190 cm Dýpt 26 cm Breidd 60 cm Verð frá 1745. Breidd 90 cm Verð frá 2040, Breidd 120 cm Verð frá 2940 Húsgagnadeild Jli JUUÍJQj , juuai u H tl ■! U il |f ú M111 Jón Loftsson hf. Hringbraut 121 'Sími 10600 Menning Menning Menning Að lýsa siálfum sér SÓLÉG SÁ Sjálfsævisaga Steindórs Steindórssonar frá Hlöóum. I. Bókaútgáfan örn og örlygur, 1982. Steindór Steindórsson, fyrrum skólameistari á Akureyri, sá atkvæöa- mikli skóla- og fræöimaöur hefur nú látiö á þrykk út ganga fyrra bindi sjálfsævisögu sinnar. Losar sú bók 300 bls. Hér greinir höfundur frá ættemi sínu og uppvaxtarárum, skólavist í Gagnfræöaskólanum á Akureyri og Menntaskólanum í Reykjavík. Þá er sagt frá námsárum í Kaupmannahöfn. Síöasti kafli bókarinnar fjallar um ævistarf hans viö Menntaskólann á Akureyri. Lengst var hann þar kennari, en skólameistari síðustu sex árin. Vissulega opnar maður sjálfsævisögubók Steindórs frá Hlööum með nokkurri eftirvæntingu og býst við miklu. Aö sumu leyti varö ég fyrir töluveröum vonbrigöum, en aö ööru leyti þótti mér bókin harla góð. Því veröur aö segja á henni bæöi kost og löst, rétt eins og Steindór gerir s jálfur um menn og málefni. Ég hygg aö engum leiöist lestur þessarar bókar, þó aö löng sé, því að lipurt stýrir sá penna, sem frá segir. Frásögn öll er þróttmikil og borin uppi af mikilli frásagnargleöi. Steindór kann vel sögu aö segja og kryddar hana einatt meö kímilegum lýsingum. Ekki eru þær þó allar dýru veröi keyptar. Steindór var einkabarn móöur sinnar og hafði ekki af fööur sínum að segja, sem var látinn áöur en sonurinn fæddist. Einkar kært hefur veriö meö þeim mæðginum, enda skrifar höfundur fallega um móöur sína í upphafskafla ritsins. Bernsku- og æskuheimili hans var á Hlööum í Hörgárdal.Þar vandist hann viö öll sveitastörf og læröi aö hlífa sér hvergi. Lýsir hann uppvaxtarárum sínum ýtarlega mjög, kannski óþarflega nákvæmlega á stundum. Steindór virö- ist hafa veriö þróttmikill strákur og kappsamur og þolaö illa aö vera ann- arra eftirbátur. Lestrarhestur var hann mikill og nám gekk honum ágæta vel, enda sýndi hann þar sama kapp og ástundun. Eftir nokkra innri baráttu hóf hann nám í Gagnfræðaskóla Akur- eyrar. Lýsir hann námstíma sínum þar rækilega og bregöur upp svip- myndum af kennurum og skólabrag. Bókmenntir Sigurjón Björnsson Ber hann skólanum hiö besta orö. Síðan lá leiðin til Reykjavíkur til náms í Menntaskóla Reykjavíkur og öllum brag þar. Gæti ekki veriö, aö þar væri frenrtur þykkt smurt? Virðist skína í gegn að hálfgildings andúö á M.R. hafi haldist hjá höfundi allt til þessa dags.' Eftir stúdentspróf hóf Steindór náttúrufræöinám í Hafnarháskóla. En þegar hann var kominn aö fyrri hluta prófi, veiktist hann af berklum og varö aö gera eins árs hlé á námi. Lauk hann því fyrri hluta prófinu ári síöar en ætlað var. Um sama leyti var honum veitt kennarastaöa viö Menntaskólann á Akureyri og átti hann ekki aftur- kvæmt til náms. Hafnarárunum er rækilega lýst, oft af miklu fjöri og skemmtilegheitum. Ber þar margt á góma. Hann bregöur upp litríkum lýsingum af samstúdentum, félögum, vinum og nafnkunnum persónum. Starfsár Steindórs viöM.A.uröualls 42 og endaöi hann feril sinn sem skóla- meistari. Þetta er þá umgerö bókarinnar í sem stystu máli. En víöa ér komið viö í þessari breiöu frásögn. Sterkum myndum er brugðiö upp af umhverfi og aöstæöum, og fjölmargir menn koma viö sögu, sveitungar, skólabræö- ur, kennarar hans og samkennarar og margir aörir sem hann kynntist viö. Allt er þetta hinn áhugaverðasti lestur. Steindór er ákaflega hispurslaus í frá- sögn sinni og ófeiminn viö aö segja kost og löst á mönnum og taka skýra afstööu meö og móti mönnum og málefnum. Hvernig lýsir höfundur þá sjálfum sér? Hver sá sem sjálfsævisögu ritar, er vitaskuld aö lýsa sjálfum sér. Hann er aö móta þá sjálfsmynd og rekja þá sögu, sem hann ætlast til aö aörir meti hann eftir. Olíklegt er að nokkur takist slíkt verk á hendur, nema honum þyki saga sín hafa verið harla góö, eöa a.m.k. aö hún hafi hlotið góöan endi eöa eigi eitthvert erindi viö almenning. Steindór er aö vísu ekki sjálfhælinn maður (öllu fremur nokkuð sjálf- birgingslegur) enenginnþarfsamtaö velkjast í vafa um, eftir lestur þessar- ar bókar, aö aldrei hefur hann talið sig neinn meöalmann. Svo mun hann heldur ekki talinn af öörum, og þurfti enga sjálfsævisögu til. Hvernig lýsir höfundur þá sjálfum sér? Hann birtist okkur sem maöur at- hafnanna, óvílinn og ókvalráður, hald- inn allgóðu trausti á getu sína, hæfi- leika og ágæti eigin skoöana. Honum er sýnt um aö umgangast fólk og mikill vinur vina sinna, en haröur og hlífðar- laus andstæöingur. Ekki viröist innsæi hans vera mikið, hvorki í eigin brjóst né annarra. Allt „sálargrúsk” og heimspekilegar vangaveltur eru hon- um fjarri skapi. Enda þótt mannlýs- ingar hans séu oft litríkar, eru þær Skólaferó í Hitlers — Þýskalandi Á flótta undan nasistum . Höfundur: Erík Christlan Haugaard. Þýfling: Anna Valdimarsdóttir. Iflunn, Reykjavík, 1982. Erik Christian Haugaard er danskur aö uppruna en hefur feröast víða um heim og búiö i mörgum þjóð- löndum, m.a. í Bandaríkjunum, á Italíu og Spáni. Hann er nú um sex- tugt og hefur síöastliðin tíu ár búiö i Englandi og gefið bækur sínar út þar og einnig stundaö þýðingar á dönsk- um bókmenntum yfir á ensku. Hann hefur hlotiö ýmsar viðurkenningar og verölaun fyrir bækur sínar enda er hann um margt sérstæöur höfund- ur. Vamarleysi bama gagnvart grimmd heimsins er honum hugleik- iö umfjöllunarefni, einkum styrjald- ir og áhrif þeirra á saklausa þolend- ur. Einna þekktastur er hann til aö mynda fyrir bókina Litlu fiskarnir sem hér kom út í íslenskri þýöingu fyrir nokkmm árum. Þar segir hann á mjög áhrifamikinn hátt frá böm- um á Italíu sem blásaklaus veröa aö þola hörmungarseinna stríðsins. A flótta undan nasistum tengist líka síöari heimsstyrjöldinni en sagan gerist 1937, aö mestu leyti í ÞýskalandL Nasistar ráða þar lögum og lofum og gyöingaofsóknirnar eru hafnar. Sagan segir frá skólaferö nokkurra 14 ára danskra drengja til Þýskalands. Ferð þeirra stjórna tveir kennarar og kemur á daginn að stjórnmálaskoöanir þeirra eru gjör- ólíkar og smám saman skipast strákarnir líka í tvo skoðanahópa: Hitlerssinna og andspyrnumenn. Strax í upphafi tilheyrir Erik, aðal- persóna sögunnar, síðari hópnum vegna þess aö í ferjunni milli Dan- merkur og Þýskalands tekur hann aö sér að smygla pakka fyrir mann sem rétt á eftir er handtekinn af Gestapó er hann stígur á þýska gmnd. Vand- kvæöi Eriks á aö koma pakka þess- um í réttar hendur í Hamborg veröa ærin og eftirmálin ýmisleg. Þótt allt fari vel aö lokum er auöséö aö Eirik verður aldrei samur eftir hiö sögu- lega feröalag. Þegar ferðin hefst er Erik áhuga- laus, óreyndur skólastrákur, einka- barn efnaðra foreldra sem hafa lítiö veitt honum í uppeldinu nema fullan maga og fullar hendur fjár. Hann er vinafár og rolulegur þegar málin taka hina óvæntu stefnu í ferðinni og hann eignast líka ágætan vin af allt öömm uppmna. Sá heitir Nikolai og foreldrar hans eru kommúnistar. Strákurinn er vel heima í stjómmál- um og heimspólitík og fræöir hann Erik um ýmislegt af þeim toga. Þannig kemur höfundur til lesenda sinna ýmsum fróðleik varöandi heimsmálin á þessum tíma án þess aö veröa nokkru sinni leiðinlegur. Nikolai er líka skemmtilegur strák- ur, djarfur og frakkur og kemur hánn oft af staö kátbroslegum vand- ræöum í samskiptum strákanna viö kennarana og einnig í samskiptum hópsins við Hitlersæskuna sem telur sig þeirra gestgjafa. Bókmenntir Hildur Hermóðsdóttir Persónur bókarinnar eru margar hverjar mjög skýrt mótaðar. Fyrir utan strákana tvo má nefna Stöngul- inn, sannan Hitlersaödáanda sem veit ekkert um hvaö málin snúast og pissar í buxumar þegar sktrákarnir sauma svolítið að honum. Kennar- amir, Vitinn og Pestar-Larsen, hafa líka sín sérkenni og ýmsar persónur sem Erik kynnist í sambandi viö erindisreksturinn eru dularfullar og auka á spennu og óhugnað. Mikil átök eiga sér stað í sögunni bæði ljóst og leynt, á hverri blaðsíðu er eitthvað að gerast í kringum Erik sem er þungamiðjan, enda segir hann söguna. Allan tímann þjáist hann af áhyggjum af pakkanum og síöan aöstandendum hans og loks þegar nasistar komast á slóö Eriks þorir hann ekki annaö en yfirgefa félaga sína og fara huldu höfði. Erik endar síöan ferðina á æðisgengnum flótta undan nasistum ásamt gyðingastúlku á sama reki. I sögulok er hann reynslunni ríkari og er orö- inn töluveröur mannþekkjari. Höfundurinn leggur mikla áherslu á kjark unglingsins í sögunni og hæfni hans til aö bjarga sér á eigin spýtur. Hann sýnir fram á aö óhætt er að treysta unglingum og þeir hafa hæfileika til aö vega og meta aðstæö- ur og bregðast rétt og skynsamlega viö ekki síður en fullorðnir aöeins ef þeir fá tækifæri til aö spreyta sig. Frásögn Haugaards er sérlega skemmtileg og myndræn. Honum tekst aö skapa svo eðlilegan tíöaranda og dulmagnaða spennu aö lesandinn fær sterka tilfinningu fyrir aö höfundurinn Erik og Erik sögunnar eigi meira sameiginlegt en bara nafniö. Þess má líka geta aö Erik Christian Haugaard var 14 ára gamalláriö 1937. Þýðing önnu Valdimarsdóttur er lipur og frágangur allur góður, en að mínum dómi heföi verið betra aö íslenska þýsku oröin líka. Viö eigum ágæt íslensk orö yfir flest þeirra, t.d. hefur Hitlerjugend títt veriö nefnd Hitlersæska á íslensku o.s.frv. Slík íslenskun verður eölileg á okkar máli þó aö í ensku og fleiri málum séu erlend orö gjarnan notuð sem töku- orö. HH

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.