Dagblaðið Vísir - DV - 24.02.1984, Blaðsíða 13

Dagblaðið Vísir - DV - 24.02.1984, Blaðsíða 13
'ÚV. 'jt'bsf'UD'Á'G’ÖR 2ÍÍ FÉMtíÁft Æi. "13 Kjallarinn „Með þessu frumvarpi er verið að leggja til að við kostum nokkru til aðbúnaðar barna á fyrsta æviskeiðiþeirra . . . " Réttur fæðandi kvenna, ungbama ogfeðra Á undanförnum árum hafa þær breytingar m.a. orðið á högum fólks hér á landi, að þaö er nú efnahagsleg nauðsyn fyrir fjölmörg heimili í landinu aö hafa tvær fyrirvinnur. Á þetta ekki síst við um þá aldurshópa, sem nú eru að koma sér upp húsnæði í fyrsta sinn, hasla sér völl í atvinnu- lífinu og eignast börn. Nauðsyn þess að hvert heimili hafi tvær fyrirvinn- ur sést m.a. á þeirri gífurlegu aukningu, sem oröiö hefur á atvinnu- . þátttöku kvenna undanfarin ár. Árið 1960 unnu um 29% kvenna utan heim- ilis, en rúmum 20 árum síðar eða árið 1982 voru yfir 80% kvenna úti- vinnandi. IMauðsyn fæðingarorlofs Þaö gefur augaleið, aö við þessar aðstæður gefst konum lítið svigrúm til þess aö sinna nauðsynlegri um- önnun ungbama. Heimilin bera þaö ekki, að önnur fyrirvmnan láti af launuðum störfum utan heimilis til þess að sinna því mikilvæga hlut- verki að annast um barn á fyrsta æviskeiöi þess. Ennfremur fer þeim heimilum sífellt fjölgandi, þar sem fyrirvinnan er aöeins ein, en nú mun um áttunda hvert barn á landinu vera á framfæri einstæörar móður. Það ber því brýna nauðsyn til, að í skipan fæðingarorlofsmála sé komið til móts við þessar breyttu aðstæður kvenna, og aö konum sé gert það kleift fjárhagslega aö eignast börn. Það verður ekki gert nema með því móti, að reynt sé að samhæfa hin mismunandi og félagslega nauðsynlegu hlutverk kvenna, móöur- og fjölskylduhlutverk þeirra annars vegar og nauösynlega þátt- töku þeúra í atvinnulífinu hins veg- ar. Því höfum við kvennalistakonur lagt fram á Alþingi frv. um nýja skipan fæðingarorlofsmála. Megin- markmiö frumvarpsins er að koma til móts við þessar breyttu þjóðfélagsaðstæöur og tryggja velferð bama og foreldra þeirra tímabilið eftir fæðingu barns. Það leggur til gmndvallar mikilvægi barnaumönnunar og móður- og' föðurhlutverksins fyrir þá em- , staklinga sem í hlut eiga og fyrir ■ þjóðfélagiðsemheild. Lengi býr að fyrstu gerð, og það er engin vafi á því, að bættar aðstæður ungbarnaforeldra skila sér margfalt til baka til þjóöfélagsins í formi 1 betra mannlífs, aukinni heilbrigöi og , færrifélagslegumvandamálum. Úr þremur mánuðum í sex I frumvarpinu er gert ráð fyrir lengingu fæðingarorlofs úr þremur mánuðum í sex mánuði fyrir allar , konur. Greiösla fæðingarorlofs tryggir móður næði og öryggi til samskipta viö bam sitt eftir fæðingu þess. Þó að sex mánaöa gamalt bam sé enn háö uppalanda sínum og sé hvergi nærri sjálfbjarga, er það þó mun þroskaðra til aö takast á við umhverfið en þriggja mánaða gamalt barn. Jafnframt er móöurinni gefið tækifæri til að ná sér eftir áreynslu bamsburðarins og aðlagast þeirri gjörbreytingu, sem hann veldur á högum hennar. Fjölmargar rannsóknir hafa leitt í ljós, hve mikilvægt það er fyrir vel- ferð og þroska bams, að náið og traust samband myndist milli þess og móöur þess eða nánasta uppalanda þegar á fyrsta æviskeiði. Gildi móöurmjólkur fyrir ungböm er ótvírætt, bæði til næringar og verndar gegn sýkingum. Þó að allt sé betra en ekkert í þeim efnum hefur löngum verið miöaö við a.m.k. sex mánuöi sem æskilegan lágmarks- tíma brjóstagjafar, en eftir þann tíma fer ónæmiskerfi bamsins að geta annaö eigin vömum. Jafnframt er brjóstagjöf mjög virk til að mynda sterk tilfinningatengsl milli móður ogbarns. Núgildandi löggjöf gerir ráð fyrir þremur mánuöum í fæðingarorlof og er það augljóst, að þeir duga engan veginn til þess aö uppfylla þessar lágmarkskröfur. Tekjutap bætt að fullu I öðru lagi þá er gert ráð fyrir því í fmmvarpinu, að fæðingarorlofs- greiðslur miöist við full laun for- eldris þannig, að foreldri veröi ekki fyrir fjárhagslegu tapi vegna fæðing- arorlofs svo sem nú er. Með þessu er verið að viðurkenna, aö störf þau er lúta aö umönnun og uppeldi bama eru engu síður mikil- væg en störf á hinum almenna vinnu- markaði, og að foreldrahlutverkið er a.m.k. jafnmikils virði og fyrirvinnu- hlutverkiö í krónum talið. Þá er hér um beint f járhagsatriði að ræða fyrir konur, sem annars myndu lækka í launum viö töku fæðingarorlofs, og sem óvíst er, að fjárhagur heim- ilanna geti borið eins og ég gat um áðan. Sama gildir um feður, sem vel- flestir em hærra launaðir en mæöurnar og myndu því eflaust flestir lækka mikið í launum við töku fæöingarorlofs. Hér er því um að ræöa mikilvægan þátt þess, að feöur geti nýtt sér þessi réttindi og borið aukna ábyrgð á umönnun barna sinna. Heimavinnandi konur jafnréttháar I þriðja lagi er gert ráð fyrir því í fmmvarpinu, að allar konur fái a.m.k. óskert lágmarksfæöingar- orlof, án tillits til atvinnuþátttöku. Hér með er afnumið þaö óréttlæti gagnvart heimavinnandi konum, sem viðgengst skv. gildandi lögum, og í verki viðurkennd réttarstaða heimavinnandi móður og gildi starfa hennar fyrir þjóðfélagið i heild. Heimavinnandi konur sinna störfum sínum allajafnan án þess að fyrir komi nokkur greiðsla af hálfu þjóðfélagsins, og tel ég það vera lág- marksviðurkenningu á störfum þeirra, að þær sitji við sama borð og aðrar fæðandi konur. Heimavinn- andi konur búa oft einnig við fjár- hagslegt óöryggi engu síður en úti- vinnandi konur, í sumum tilfellum ■ jafnvel öllu meira, og er því jafn- ; framt þess vegna brýnt, að það ! öryggi, sem greiðsla lágmarks- fæðingarorlofs veitir, nái einnig til þeirra. Aukinn réttur föður I fjórða lagi þá er í frumvarpinu gert ráö fyrir því, að faðir eigi þess kost að taka fæðingarorlof í tvo mánuði með samþykki móður, í stað þess einá mánaðar, sem núgildandi lög kveöa á um. Skerðist þá fæðing- arorlof móður, sem því nemur. Þaö er ekki síður mikilvægt, að faðir hafi tök á að tengjast barni sinu sem nánast, og sem fyrst, og að for- eldrum gefist tækifæri til að leggja grunninn að jafnri ábyrgð á bömum sínum — en til þess er sá eini mánuöur, sem feöur eiga nú rétt á samkvæmt gildandi lögum mjög naumur. Ekki er gert að skilyrði, að i hér sé um að ræða tvo síðustu mánuöi fæðingarorlofs, heldur ráða foreldrar tilhögun orlofstökunnar sjálfir, án afskipta löggjafans. Lenging vegna fjölbura I fimmta lagi er í frumvarpinu gert ráð fyrir, að fæðingarorlof A „Lengi býr að fyrstu gerð, og það er ^ enginn vafi á því, að bættar aðstæður ung- barnaforeldra skila sér margfalt til baka til þjóðfélagsins í formi betra mannlífs, aukinni heilbrigði og færri félagslegum vandamálum.” Kostnaður við fæðingarorlof I ár er gert ráð fyrir, að rúmlega 137 milljónum króna verði varið til greiðslu fæöingarorlofs samkvæmt núgildandi lögum. Verði frumvarp okkar kvennalistakvenna að lögum, má gera ráð fyrir, að um 285 milljónir króna bætist við þá upphæð, og kann ýmsum að finnast að hér sé veriö aö fara fram á töluvert háa f járhæð. En er sú f járhæð nokkurn tíma of há, sem við verjum til aðbúnaðar barna okkar? Er það ekki siðferöileg og samfélagsleg skylda okkar að horfa ekki í eyrinn, þegar þau eiga í hlut? Auk þess vitum við, aö ef við spörum á þessu sviöi, þá erum við aö spara eyrinn og kasta krónunni. Það getur kostað okkur margar bein- harðar krónumar, þegar fram í sækir, að spara við böm í uppvexti. Hvaðan eiga peningarnir að koma? kann einhver þá aö spyrja. En ég spyr, hvaðan koma þeir peningar, sem yfirleitt er verið að ráðstafa á Alþingi Islendinga? Hvaðan koma peningar t.d. í uppbætur á útfluttar landbúnaðaraf- urðir? Þar er um nokkum vegmn sömu upphæð að ræða í ár, eða 280 milljónir króna. Hvaðan koma peningamir í þaö áhugamál ríkis- stjórnarinnar, sem reisa á suður á Keflavíkurflugvelli, hvaðan koma peningar til að halda uppi misjafn- lega aröbæram fyrirtækjum til að standa straum af erlendum lánum? Að hverju viljum við hlúa? Þannig mætti lengi áfram telja, en grundvallarspurningin er vitaskuld sú, hvernig við viljum skipta okkar sameiginlegu fjármunum, hver ju viö viljum veita forgang og að hverju við viljumhlúa. Meö þessu framvarpi er veriö að leggja til, að við kostum nokkru til aðbúnaðar bama á fyrsta æviskeiði þeirra, að viö kostum nokkru til aukinnar líkamlegrar og andlegrar heilbrigði landsmanna. Slík verkefni teljum við kvennalistakonur vera forgangsverkefni, verkefni sem enga bið þola. Ef mönnum finnst nauðsynlegt að finna ný jan tekjustofn til að standa straum af kostnaði vegna fæðmgar- orlofs, þá vil ég benda á, að vel kæmi til álita að auka eitthvað hlut at- vinnurekenda í þessum greiðslum. Mér sýnist, að atvinnurekstur í land- inu muni bera slikt nú um stundir. Þess ber þá að gæta, aö at- vinnurekendur eigi hér nokkra hags- muni í veði, aukin heilbrigði og betri aðbúnaöur einstaklinga skilar sér tvímælalaust margfalt til baka í at- vinnulif i þjóðarinnar. Málið snýst um forgangsröðun Hins vegar er það engan veginn einsýnt að leita þurfi nýrra tekjustofna til aö fjármagna þetta framvarp. Mér sýnist ekki vera í kot vísað hjá ríkissjóöi þessa dagana, ef marka má þau f ramvörp, sem nú era til meðferöar á Alþingi, .t.d um frá- drátt frá skattskyldum tekjum manna vegna fjárfestingar i at- vinnurekstri. Ef frumvörp þessi verða að lögum, þýða þau tekjutap fyrir ríkissjóö, og þaö meira að segja óútreiknanlegt, og virðist ríkissjóð ekki muna um það í bili frekar en þann tekjumissi, sem hann hefur borið vegna niðurfellingar gjalds á feröamannagjaldeyri, svo dæmi sé tekið. Varla getur þó verið, að okkur sé eigi fjár vant — heldur hlýtur málið að snúast um forgangsröðun ! verkefna. , Með þessu framvarpi er verið að leggja til, þótt í smáu sé, breytt gildismat við forgangsröðun mála. Það er verið að leggja til, að við veitum nokkrum fjármunum til þess aö trygg ja velferð þeirrar ky nslóðar, • sem á að endurnýja þetta þjóðfélag. Það er verið að leggja til, að viö veitum nokkram fjármiuium til að samhæfa þátttöku og mikilvægi kvenna í atvinnulífinu annars vegar og hið mikilvæga móðurhlutverk hins vegar. Slík samhæfing er for- senda þess, að konur hafi í raun og vera eitthvert val um þaö, hvernig lífi þeirra og störfum er háttað, og verkefni, sem aö því miða, teljum við ’ kvennalistakonur vera forgangs- verkefni. SIGRlÐUR DUNA KRISTMUNDSDÓTTIR, ÞINGKONA SAMTAKA UM KVENNALISTA lengist um tvo mánuði sé um tvíburafæðingu að ræða, og allt að fjóra mánuði eignist kona fleiri en tvö börn. Það er ljóst, að fjölburafor- eldrar þurfa lengri tíma til að aðlag- ast breyttum aðstæðum en einbura- foreldrar, og að ýmis vandamál geta komið upp í þessu sambandi eins og fæðing þríbura á Djúpavogi leiddi í ljós nýlega. Réttur fósturforeldra I sjötta lagi er í frumvarpinu gert ráö fyrir, að kjörforeldrar, uppeldis- eöa fósturforeldrar eigi sama rétt á fæðingarorlofi vegna töku bams eða bama og aðrir foreldrar. Eðlilegt hlýtur að teljast, að kjörfor- eldrar, uppeldis- eða fósturforeldrar njóti sama réttar og aðrir foreldrar í þessu sambandi, þar sem tíma þarf til þess aö aðlagast breyttum aðstæðum, bæði fyrir foreldrana og barnið.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.