Dagblaðið Vísir - DV - 10.07.1984, Blaðsíða 13

DV. ÞRIÐJUDAGUR10. JULÍ1984.
13
SERLEYFISHAFARNIR
Skemmdu kartöflumar í vor gáfu
tilefni til umræöna um einokunartil-
hneigingar í sölumálum land-
búnaöarafurða. Grátkór bændafor-
ystunnar kvaö viö raust, aö vemda
þyrfti þá framleiðendur, sem fyrir
væru og önnuöu eftirspurn að mestu.
Einokunin væri því nauösynleg til aö
halda í þaö, sem fyrir væri og koma í
veg fyrir offramboö.
Boöskapurinn var sá, aö fólk yröi
aö gera sér skemmdu kartöflurnar
aö góöu, og þaö væri hofmóður og
vanþakklæti að röfla viö hiö um-
hyggjusama kartöfluyfirvald, sem
uppfyllti sanngjarnar kröfur.
F.F.-kvartettinn
En einokunartilhneiginganna
gætir víöar en í matvörunni. Þær ná
til andlega fóöursins líka.
A markaði stjórnmálahugmynda
ráöa fjórir sérleyfishafar. Þegar BJ
og Kvennalisti buöu fram til þings
steig grátkór þeirra á sviö. Þaö var
Fjórflokkakvartettinn, sem lýsti því
yfir, að aðstandendur hans önnuöu
alveg eftirspurn eftir pólitík. Þeir
töldu framleiöslu sína fullboðlega, að
brýna nauösyn bæri til aö vernda
hana og að koma þyrfti í veg fyrir
offramboö.
Þá töluöu þeir eins og kál-
hausakompaníiö geröi út af kartöfl-
unum í vor.
En svo fór, aö næstum sjöundi hver
kjósandi hafnaði hinni skemmdu
framleiðslu fjórflokkanna og kaus
nýtt fólk meö nýjar hugmyndir.
Þessi breytta „markaöshlutdeild”
hefur valdiö FF-kvartettinum
ýmsum áhyggjum. Valdatafl þeirra
hefur ruglast og sérleyfisaksturinn á
í samkeppni viö frjálsa framtakið.
Orói þeirra minnir mig á vandræði
miðaldra hjóna með tvo rúmlega
tvítuga krakka, sem ég þekki. Fyrir
3 árum síðan fæddist nýr heimilis-
maður, sem færir inniskó föður síns
og raskar svefnró systkina sinna.
Næstum tveggja áratuga heimilis-
venjur standa í erfiðri prófraun.
Lofið þreyttum
að so fa
Dæmi um erfiöleika gamlingjanna
er, aö þeim fannst þing- og nefnda-
störf ganga seint í vetur, kenndu
fjölgun þingflokka um og atyrtu sjö-
unda hluta kjósenda fyrir aö hafa
aörar skoöanir á málum en stefriu-
skrá kvartettsins gerir ráð fyrir. Þaö
skyldi þó aldrei fara svo, aö næsta
vetur þjrftu þingnefndir að hefja
störf fyrir jól og starfstími þingsins
„Það skyldi þó aldrei fara svo, aö næsta vetur þyrftu þingnefndir að hefja
störf fyrir jól og starfstími þingsins að lengjast úr 6 mánuðum í sjö eða jafnvel
átta.”
Kjallarinn
GUÐMUNDUR
EINARSSON
ALÞINGISMAÐUR í
BANDALAGI
JAFNAÐARMANNA
aö lengjast úr 6 mánuöum í sjö eöa
jafnvel átta.
Einnig fannst sérleyfishöfunum aö
fjölgun þingflokka heföi gert frétta-
flutning frá þinginu erfiöan. Þannig
tóku þeir undir letisöng ríkisfrétta-
einokunarkompanísins, sem gafst
upp á aö flytja þjóöinni eðlilegar
upplýsingar um starf löggjafans.
Þetta eru nokkur dæmi um ein-
okunartilhneigingar F F -kvartetts-
ins. Liðsmenn hans telja sig hafa
sérleyfi til aksturs, hver á sínum
kanti. Tveir keyra á vinstri vegar-
helmingi og tveir á þeim hægri. Hver
vill hafa sína akrein og alls ekki vilja
þeir fjölga þeim.
Þegar fregnir berast af nýjum
stjórnmálahreyfingum lekur af þeim
hrokinn og lítilsvirðingin meö yfir-
lýsingum um lausafylgi, óánægjuöfl
og flokksbrot.
Guðmundur Einarsson.
Snemmbærur og síðbærur
„Á norðlægum slóðum er kúnum eðlilegt að bera á vorin, þegar náttúran sér
ungviðinu fyrir lifsskilyrðum...”
gk „Mér er alveg óskiljanlegt hvernig
W nokkrum manni getur dottið í hug að
segja að bændur hafi talið hagkvæmt að hafa
kýmar í geldstöðu á sumrin.”
Mér er vel viö rithöfundinn Jónas
Guömundsson, enda hefur hann gert
vel til mín í ræðu og riti. Þess vegna
gleðst ég yfir öllu góöu sem ég heyri
frá honum en mér rennur til rifja
þegar hann tekur aö sér vondan
málstaö og orö hans snúast á verri
veg. Þetta kemur stundum fyrir
Jónas þegar hann skrifar um land-
búnaðarmál, þá er eins og honum sé
ekki sjálfrátt og ýmislegt þarf aö
leiörétta.
I varnarræðu ómegöarmannsins í
Dagblaðinu Vísi föstudaginn 15. júní
skrifar hann á þessa leið:
„Þegar ég var í sveit nefndu menn
kýrnar snemmbærur eða síöbærur.
Snemmbærur báru á haustin eða
fyrrihluta vetrar, en síöbærur á
vorin, sem þótti verra. I þá daga var
mjólkurskortur í sveitum á sumrin.
Þá töldu bændur hagkvæmt aö hafa
kýrnar í geldstöðu á sumrin meðan
fólkiö var viö heyannir og marg-
háttuö sumarstörf. Kýrnar gengu þá
á úthaga sumarlangt.”
Haustbærur og vorbærur
Það er alveg rétt sem Jónas segir
um snemmbærur og síðbærur.
Snemmbærurnar sem báru fyrst
voru nefndar haustbærur og sumar
síöbærumar hétu vorbærur. Snemm-
bærur voru eftirsóttari og dýrari aö
fomu fari. Til þess lágu aðallega
tvær ástæöur. Á norölægum slóöum
er kúnum eðlilegt aö bera á vorin,
þegar náttúran sér ungviöinu fyrir
lífsskilyrðum og mörgum bændum
gekk illa aö halda haustburöi á
snemmbærum. Burður vildi færast á
þeim fram á miöjan vetur og síöan til
vors. Þar sem ég þekkti til vom
ævinlega nógar síöbærur en sum-
staðar skortur á snemmbærum.
önnur ástæða þess að snemm-
bærar vora hátt nefndar var sú aö
allt fram á þessa öld færöu flestir
bændur frá meiri hluta ánna og voru
þær mjólkaðar yfir sumarmánuöina,
allt frá því um Jónsmessuleytiö og til
gangna. Mátti þá segja að allt flyti í
mjólk og var mikið starf aö mjólka
æmar og vinna smjör og skyr úr
sauðamjólkinni. Þótti nauðsyn að
hafa nóg smjör og skyr til neyzlu að
sumrinu en þaö var einnig geymt til
vetrarins. Leiguliöar greiddu eftir-
g jald af leiguám sínum með smjöri.
Ég heyrði greinda og gegna
bændur segja aö mest ársnyt fengist
úr kúnum ef þær bæra um áramótin.
Kæmust þær þá í 14—16 merkur
mætti búast viö aö þær kæmust í
sömu nyt aö sumrinu eftir að þær
væra leystar úr fjósi og fullur gróður
kominn. Þá var kúnum aldrei beitt á
ræktað land. Kjarnfóöur var heldur
ekki gefið aö neinu ráði. I bemsku
minni var fóðurbætirinn aöallega
barin steinbítsbein og saltsíld. Árs-
nyt kúnna var þá að sjálfsögöu miklu
minni heldur en síðar varð þegar inn-
flutt kjarnfóður var gefið í stórum
stíl og reynt aö fylgja svonefndri há-
marksafurðastefnu. Á mínum
slóðum var aldrei mjólkurskortur á
sumrin.
Hvar og hvenær var Jónas
Guðmundsson í sveit?
Mér er alveg óskiljanlegt hvemig
nokkram manni getur dottiö í hug aö
segja að bændur hafi talið hagkvæmt
aö hafa kýmar í geldstöðu á sumrin.
Reyndar veit ég ekkert um þaö hvar
eða hvenær Jónas Guðmundsson var
í sveit.
Þegar leiö að hausti og heyskap
var lokið beittu bændur kúnum
sínum á hafra á túnunum. Þá óx
mjólkin til muna. Þetta vissu allir og
til þess aö veita þá vitneskju þurfti
engar tilraunir, hvorki á Hvanneyri
né í Laugardælum. En túnin voru lítil
og á þeim var aflað vetrarfóðursins
handa kúnum. Þegar þau stækkuðu
gátu bændur veitt sér aö hólfa þau
niður og nota til sumarbeitar.
Þaö er alveg rétt hjá Jónasi aö hér
á landi er kúm gefiö alltof mikiö
kjarnfóður einkum á sumrin. Þetta
stafar mjög af því að alltof lengi var
látiö viögangast aö flytja inn í land-
ið fóðurmjöl sem var niöurgreitt
erlendis og á svo lágu veröi aö þaö
freistaöi manna að nota sem mest af
því. Gleymdist þá að það er hverri
þjóð hollast að fóðra bæöi menn og
skepnur á því sem land hennar gefur
af sér. Islendingar eiga mikið af
góðu grasi, mismikiö þó eftir árferöi,
en fóðurverkun er enn ábótavant í
óþurrkasumrum og votheyið van-
metiö. Nú eru bændur hvattir til þess
aö gefa sem allra minnst kjamfóður
í sumar, því aö á þeim árstíma
kemur sú framleiðsla sem veldur
vandræðum og ekkert verö fæst
fyrir. Vetrarmjólkin mætti víða
aukast.
Þessari lagfæringu veröa bændur
sjálfir að stjórna og sýna með því
þegnskap og hyggindi.
Neytendum veröur svo aö treysta
til þess að nota sem mest þau fæðu-
föng sem landiö gefur af sér. Ef viö
væram stolt þjóö myndum við t.d.
drekka mysu í stórum stíl í staðinn
fyrir það flöskusull sem ungir og
gamlir þamba á krám og veitinga-
stöðum. Myndi þá batna bæöi fjár-
hagur f ólks og heilsufar.
Bændur hafa brugðist við
af hagsýni
Jónasi Guömundssyni gengur illa
aö sjá samdráttinn í sauðfjárrækt-
inni. Honum gleymist þaö, að þegar
veriö er aö f ækka fénu er því slátrað i
sláturhúsunum og kjötframleiðslan
Kjallarinn
GUÐMUNDUR INGI
KRISTJÁNSSON,
BÓNDI KIRKJUBÓLI
ÍBJARNARDAL
veröur meiri en þegar fjárfjöldinn
stendur í stað, þetta er þó svo einfalt
aö allir ættu aö skilja.
Jónas getur séö í Hagtíðindum,
aprílhefti þessa árs, samtölur úr
foröagæsluskýrslum áranna 1982 og
1983. Þar sést aö sl. haust vora settar
á 711.936 sauökindur og fækkaði fénu
um rúm 35 þúsund frá árinu áöur eöa
4,6%. En árið 1982 voru settar á vetur
827.927 kindur. Síðan hefur fénu
fækkað um 115.991 kind eða 14%.
Þetta teljum viö nú góöan árangur
og hafa bændur bragöist við vanda
sínum bæði af þegnskap og hagsýni.
Þaö eru fleiri atriði I Varnar-
ræðunni sem þyrftu aö fá leiðrétting-
ar eins og dæmin um geldstöðu
kúnna og samdráttinn í sauðfjár-
ræktinni. En ég vona að Jónas lesi
sér til um þau og hlusti á þá sem
þekkja til mála. Og ég óska honum
allra heilla meö þá ráðabreytni.
Hann er of góður drengur til að líkja
eftir þeim sem láta vitið í rassvas-
ann meðan þeir skrifa fullyröingar '
sínar um búvöramar.
Guðmundur Ingi Kristjánsson.
ICP
•vt.t-H-.i'L*.#.. *.e na

JFJFMMJ