Dagblaðið Vísir - DV - 12.07.1984, Side 6

6
DV.'FíIMMTÚDAGUR12 JÚLt 1984.
Neytendur Neytendur Neytendur Neytendur
Kílóverð á selleri er á verðbilinu frá 130—180 krónur. Grænmetið má
nota i súpur og kjötrétti.
O V-mynd Bjarnleifur.

markaðnum og eru bundnar við það
miklar vonir. Aspartame er gert úr
tveimur amínósýrum, aspartiksýru og
fenylalanini. Þessar amínósýrur eru í
helstu matvælum okkar svo sem kjöti,
fiski og mjólkurmat. Samtenging
þessara amínósýra gefur sæta
bragðið.
Aspartame er brotið niður í
likamanum og gefur 4 hitaeiningar á
hvert gramm. Það er 180 sinnum
sætara en sykur, sem veldur því að
miklu minna þarf af því og því litil
hætta á ofneyslu hitaeininga með
þessu sætuefni.
Það sem einkennir þetta efni er að
það er gert úr próteini sem líkaminn
notar í efnaskiptum, gefur fáar hita-
einingar og umfram allt virðist það
ekki hafa neinar aukaverkanir í för
með sér eins og önnur sætuefni á
markaðnum. Því virðist þetta efni
kjörið fyrir þá sem eru með sykursýki
eða skert sykurþol og getur jafnvel
hjálpaö þeim sem eru í megrun.
Hvað eru sætuefni?
Sætuefni eru, eins og nafniö bendir
til, efni sem gefa sætt bragð. Þau
skiptast í tvo hópa. Annars vegar eru
kolvetni eða prótein, og hins vegar
gerviefni.
Sykur
Algengasta sætuefnið er sykur eða
súkrósi sem er efnafræðilega nafnið.
Súkrósi er tvísykra. Hann er
myndaður úr tveimur einsykrum,
þrúgusykri (glúkósa) og ávaxtasykri
(frúktósa), og eru þær tengdar saman
á ákveöinn hótt.
Á Vesturlöndum er neysla á sykri
mjög mikil. Fólk hefur vanist því að
hafa sætt bragð af ýmsum fæöu-
tegundum og því er súkrósi oft talinn
MATUR OG
HOLLUSTA-
Aukaverkanir sykurátsins eru ekki góð-
ar, en þær felast aðallega i offituvanda-
máium og tannskemmdum... nokkrir
ijúfir konfektmolar eru iika freisting
mikii.
ómissandi hluti af fæðinu. Því miöur
hafa aukaverkanir sykurátsins ekki
verið allt of góðar. Þær felast aöallega
í offituvandamálum og vandamálum
vegna mikilia tannskemmda í fóiki.
Súkrósinn sem siíkur hefur lítið
næringarfræðilegt gildi. Hann er bæti-
efnasnauöur og gefur einungis hita-
einingar. Neysla á súkrósa í bætiefna-
snauðum fæðutegundum, t.d. djús,
getur komið í veg fyrir neyslu á bæti-
efnaríkari mat. Þetta kemur harðast
niður á börnum. Hins vegar er það
kannski engin furða að þau borði mik-
inn sykur. Mörg hver hafa alist upp við
það viðhorf að sykur sé nauðsynlegur
til að gefa gott bragð, allt frá því aö
þau eru nokkurra mánaöa gömul og
byrja að borða pablumið sitt. Það
gleymist svo oft að til eru ávextir sem
geta gefið gott bragð, auk þess sem
þeir eru miklu hollari. Hér á ég við t.d.
banana, appelsínur og epli, sem hægt
er að merja út í pablumið, súr-
mjólkina, skyrið og jafnvel hafra-
grautinn. I stað þess aðgefa sykurdjús
væri hægt að kreista safa úr appelsínu
eða gefa hreinan appelsinusafa að
ógleymdu vatninu sem nóg er til af.
önnur náttúruleg sætuefni
Algengust þessara efna eru
ávaxtasykur, sorbitol og xylosi. Þessi
sætuefni hafa alltaf verið hugsuð sem
skiptiefni fyrir sykur. Þessi efni eru
kolvetni og finnast í ávöxtum og græn-
meti. Þau gefa jafnmargar hita-
einingar og sykur og ekkert virðist
benda til þess að þessi sætuefni hafi
minni glúkósahækkun í blóði í för með
sér heldur en súkrósi eftir máltið. Þess
vegna eru vörur sem innihalda þessi
sætuefni varasamar fyrir sykursjúka,
auk þess getur neysla þeirra valdið
niöurgangi. Það sama gildir um það
fólk, sem neytir þessara efna í því
augnamiði að megra sig.
Gervisætuefni
Algengustu þessara efna eru
sakkarín og syklamat. Þau gefa engar
hitaeiningar og eru töluvert sætari en
sykur. Syklamat er notaö í gosdrykki.
Blanda af sakkaríni og syklamati
hentar vel í bakstur og sakkarín er
bæði til í töfluformi og vökvaformi sem
hægt er að nota í kaffi, skyr, súrmjólk
og því um líkt.
Ekkert er vitað um áhrif lang-
varandi notkunar sakkaríns á manns-
líkamann. Á meðan ekkert bendir til
þess að sakkarín sé hættulaust heilsu
manna ætti þessi gervisykur að notast
í hófi og á það sérstaklega við um börn.
Fólk sem er í megrun notar oft
gervisykur en hins vegar er það engin
trygging fyrir góðum árangri.
Aspartame (IMutrasweet)
Þetta er nýtt sætuefni á
Sellen í
kjötsúpu
Sellerí (seljurót) var í fyrstu ræktað
á ítalíu og í Norður-Evrópu, þá
einungis í læknisfræðilegum tUgangi.
Árið 1623 var sellerí fyrst notað sem
neysluvara. Sellerí á að vera stökkt,
þannig að hægt sé aö brjóta það
niður, að innan er það mjúkt. Stilkar
sem eru ljósgrænir og lítt glansandi
bragðast best.
Sellerí inniheldur A-, B- og C-víta-
mín auk margra steinefna. Hrátt
sellerí bætir mjög tannheilsu. Ekki
þarf að geyma selleri í kæli, æskileg-
ur geymsluhiti er um 15 gráður.
Laufin á grænmetinu eru góð í súpur,
einkum kjötsúpu og klötrétti.
Stöngull og ytra lag sellerís er
oftast soðið og notað ýmist eitt og sér
meö mat eöa soðið ásamt öðru græn-
meti (suðutími 10—15 mín.).
Sellerí er einnig gott í kjúklinga-
fyllingu. Þetta er fitusnauð fæða, í
hverju pundi eru 52 hitaeiningar.
Kílóverð á sellerí er frá 130—180
krónur.